Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
The Awakening of Ukraine
Remembrance and Justice, Vol. 40 No. 2 (2022), pages: 565-583
Publication date: 2023-06-26
https://doi.org/10.48261/pis224028
PDF (Język Polski)
Abstract
This publication discusses two documents from the Sectoral State Archive of the Security Service of Ukraine. They were created in 1988 by the KGB structures of the Ukrainian Soviet Socialist Republic and present an assessment of events that took place at that time to be used by the leadership of the party and the Ukrainian SSR. They concern the activities of the Ukrainian Helsinki Group and its leaders, primarily Vyacheslav Chornovil. In the following months, that political environment established the People’s Movement of Ukraine for Reconstruction, which was the main factor of political change in the country. The KGB of the Ukrainian SSR noted that the assumptions of the programme of the new organisations included, among other things, the demand for the legalisation of the Greek Catholic Church. From that time, it became one of the most important ideological assumptions of the Ukrainian perestroika movement. The changes in Ukraine were of fundamental importance for the eastern policy of John Paul II, one of whose goals was to legalise the Greek Catholic Church in Ukraine. They made it possible to implement that postulate. The analysis of both documents focuses on the denominational aspect of the described events.
Keywords
Ukraiński Związek Helsiński • Nikołaj Gołuszko • Wiaczesław Czornowił • Władimir Szczerbicki • Kościół Greckokatolicki na Ukrainie • KGB Ukraińskiej SRS Ukrainian Helsinki Union • Nikolai Golushko • Vyacheslav Chornovil • Volodymyr Shcherbytsky • Greek Catholic Church in Ukraine • KGB of the Ukrainian Soviet Socialist Republic
References
Wydzielone Państwowe Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w Kijowie, Галузевий, Державний архів Служби безпеки України (Hałuzewyj derżawnyj archiw Służby Bezpeky Ukrajiny, HDA SBU)
Pontyfikat wielu zagrożeń. Jan Paweł II w świetle dokumentów sprawy „Kapella” 1979–1990, oprac. I. Mikłaszewicz, A. Grajewski, Warszawa 2021.
Bociurkiw B.R., Ukraiński Kościół katolicki w ZSRR za Gorbaczowa, „Więź” 1991, nr 11–12.
Cywiński B., Ogniem próbowane. Z dziejów najnowszych Kościoła katolickiego w Europie Środkowo-Wschodniej, t. 2, Lublin–Rzym 1990.
Grajewski A., Troska Jana Pawła II o wolność sumienia na Ukrainie w latach 1978–1991, „Studia Leopoliensia” 2015, nr 8.
Grajewski A., Ważne źródło. Wokół raportu gen. Witalija Fedorczuka, „Przegląd Wschodni” 2015, t. 14, z. 1 (54).
Heller M., Siódmy sekretarz. Blask i nędza Michaiła Gorbaczowa, Lublin 1993.
Holzer J., Europa zimnej wojny, Kraków 2012.
Hrycak J., Historia Ukrainy 1772–1999, Lublin 2000.
Hurkina S., Władza przeciwko wierze: państwowy plan likwidacji Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej i mechanizm jego realizacji (na przykładzie Metropolii Halickiej) [w:] Prorocy Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku. Materiały III i IV Forum Teologów Europy Środkowo-Wschodniej, red. S.C. Napiórkowski, Lublin 2009.
Jakubiec O., Wołodymyr Szczerbyćkij i źródła archiwalne do opracowania jego biografii, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2015, t. 8.
Kapłun W., Owsijenko W., Stefan Chmara [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Karasyk S., Josyf Zisels [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Karasyk S., Owsijenko W., Łewko Łukianenko [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Nabywaniec S., „Nasz metropolit” – Arcybiskup Volodymyr Sterniuk [w:] Українсько-польські відносини. Вчора і сьогодні, ред. М. Андрейчин, В. Юкало та ін., Тернопіль 2007 („Збірник Праць Тернопільського Осередку Наукового Товариства ім. Шевченка”, т. 3).
Olszański T.A., Historia Ukrainy XX w., Warszawa 1994.
Osadczy W., La Chiesa greco-cattolica in Ukraina (1917–1991) [w:] La Chiesa Cattolica in Unione Sovietico. Dalla Rivoluzione del 1917 alla Perestrojka, Verona 2017.
Rapp I., Zenowij Krasiwski [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Rapp I., Anatolij Łupynis [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Riccardi A., Jan Paweł II. Biografia, Częstochowa 2014.
Roth P., Religions- und Kirchenpolitik unter Gorbatschow, „Berichte des Bundesinstituts für Ostwissenschaftliche und Internationale Studien” 1989, nr 46.
Tataryn M., The re-emergence of the Ukrainian (Greek) Catholic Church in the USSR [w:] Religious Policy in the Soviet Union, red. S.P. Ramet, Cambridge 2005.
Weigel G., Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, Kraków 2005.
Zacharow B., Owsijenko W., Mychajło Horyń [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Zacharow B., Wiaczesław Czornowił [w:] Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989, t. 2, oprac. A. Daniel, Z. Gluza, Warszawa 2007.
Гаєвська Н.М., Бурлачук Фока Федорович [в:] Українська літературна енциклопедія, т. 1, ред. І.О. Дзеверін та ін., Київ 1988.
Голушко Н., В спецслужбах трех государств, Москва 2009.
Русначенко, Національно-визвольний рух в Україні. Середина 1950-х – початок 1990-х років, „Критика” 1998, р. 2, ч. 12 (14).
Українська Гельсінська група. До 20-ліття створення. Документи. Історія. Біографії, Київ 1996.
Чикирисов Ю., З вірою в Христа й Україну, Київ 1999.
Гель І.А., Комітет захисту української католицької церкви, http://esu.com.ua/search_articles.php?id=4594, dostęp 2 XI 2022 r.
Каплун В., Шевченко Олесь Євгенович, http://archive.khpg.org/index.php?id=1184522126, dostęp 2 XI 2022 r.
Костюков А., Я говорил про обновление социализма, а сам знал, к чему дело идет, „Независимая газета”, 2 XII 2003, https://www.ng.ru/ideas/2003-12-02/1_yakovlev.html, dostęp 2 XI 2022 r.
Овсієнко В., Січко Василь Петрович, http://archive.khpg.org/index.php?id=1113996679, dostęp 2 XI 2022 r.
Олійник Борис Ілліч, http://www.univ.kiev.ua/ua/news/1725/, dostęp 22 XI 2022 r.
Рапп І., Приходько Григорій Андрійович, https://museum.khpg.org/1113937072, dostęp 25 XI 2022 r
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Arvydas Anušauskas, Henryk Dominiczak, Jerzy Eisler, Jens Gieseke, Andrzej Grajewski, Dariusz Jarosz, Irenej Kratochvil, Ehrhart Neubert, Jurij Szapował, Oldřich Tůma, Ankieta historyczna , Remembrance and Justice: Vol. 3 No. 1 (2003)
- Andrzej Grajewski, Pavel Žáček, [Recenzja] Pavel Žáček, Boje o minulost. Deset let vyrovnáváni se s komunistickou minulosti – pokus o předbĕžnou bilanci, Barrister and Principal, Brno 2000 , Remembrance and Justice: Vol. 3 No. 1 (2003)
- Andrzej Grajewski, The post-communist burden. Institutional settling accounts with communism in the central European countries – description of structures and circumstances of their emergence , Remembrance and Justice: Vol. 22 No. 2 (2013)
- Andrzej Grajewski, [Recenzje] Świadectwo Gaucka. Recenzja książki Joachima Gaucka Winter im Sommer – Frühling im Herbst. Erinnerungen (książka napisana we współpracy z Helgą Hirsch), München, Pantheon Verlag, 2011, ss. 352 , Remembrance and Justice: Vol. 22 No. 2 (2013)
