Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Social Resistance and the Church. A View from the Perspective of a Medium-Sized City
Konrad Białecki
https://orcid.org/0000-0002-4532-8873
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu
Remembrance and Justice, Vol. 35 No. 1 (2020), pages: 199-225
Publication date: 2020-06-30
https://doi.org/10.48261/pis203509
PDF (Język Polski)
Abstract
In any reflections on the opposition or social resistance during the PRL period, one cannot overlook the part played by the Roman Catholic clergy. That role can be considered through the lens of the clergy’s engagement in specific opposition activities, or more broadly, by analysing the contribution made by priests in showing Poles an alternative axiology to that proposed by the communists. Yet it would be incorrect to locate the Church somewhere in the dichotomy between the authorities and the opposition, since, both in the 1980s and earlier, the Church was more like one arm of a triangle (the other two being the authorities and the changing opposition circles), and strove to attain its own goals. It is worth noting that individual clergymen had different ideas as to the best way of achieving those goals. Some took a critical view of all activities that went beyond what was purely religious; others became involved in the debate over the socio-political order of the time. Still others, without engaging personally, permitted the parishes they were in charge of to be used by people from opposition circles for legal forms of pastoral care (for example pilgrimages, masses, children’s and youth ministries) whose content had de facto anti-system undertones. The article discusses the third of the above approaches using the examples of two parishes in Konin. These were among the pastoral centres functioning in mid-sized towns, which have received less attention in the post-war history of Poland than centres in large cities.
Keywords
Konin • NSZZ „Solidarność” Region Konin • Polska Organizacja Harcerska • Konfraternia • Duszpasterstwo Ludzi Pracy • parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego w Koninie • parafia pw. św. Wojciecha w Koninie • Antoni Łassa • Stanisław Waszczyński Solidarity Trade Union Konin Region • Polish Scouting Organisation • Confraternity • workers' ministry • parish of St Maximilian Kolbe in Konin • parish of St Wojciech in Konin • Konin • Antoni Łassa • Stanisław Waszczyński
References
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
NSZZ „Solidarność” Region Konin. Wybór dokumentów, t. 1: 1980–1981, red. K. Białecki, W. Handke, Poznań 2013.
NSZZ „Solidarność” Region Konin. Wybór dokumentów, t. 2: 1981–1989, red. K. Białecki, Poznań 2016.
Relacje: B. Brzezińskiej, K. Brzezińskiego, Z. Okońskiego, W. Zaleskiego, złożone B. Tarłowskiemu, zapis w Oddziałowym Biurze Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu.
Wypowiedzi: R. Białkowskiego, K. Buszki, R. Kotwy, A. Krzyżańskiego, F. Romaszki, L. Stefaniaka w filmie dokumentalnym Tworzyliśmy Solidarność. Region Konin 1980–1981, reż. A. Moś, https://www.youtube.com/watch?v=RA4b4HUFNa8.
Wypowiedzi: K. Dobreckiego, M. Gościniaka, D. Kalińskiego, S. Waszczyńskiego w filmie dokumentalnym Harcerzem zawsze, reż. A. Moś, https://www.youtube.com/watch?v=HedG9d6QFGs.
Białecki K., „Kolega Wałęsa jest bardziej jakiś ugodowy”. Wizyta przewodniczącego NSZZ „Solidarność” w Licheniu i Koninie 30 listopada 1980 roku w świetle dokumentów wytworzonych przez Służbę Bezpieczeństwa [w:] Wielkopolska i… nie tylko, red. K. Białecki, T. Ceglarz, M. Jurek, Ł. Komorowski, Poznań 2018.
Brzezińska B., Od zakrystii, Konin 2004.
Dobrecki K., Zakazana Ewa, Konin 2007.
Gołdyn P., Z pól do wolności, Konin 2009.
Handke W., Zielony Trójkąt Wyklętych. Września–Gniezno–Konin, Leszno 2017.
Koźniewski K., Zaprzeczyć trudno – konspiracja?, „Trybuna Ludu”, 21 VI 1988.
Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989), red. R. Łatka, Warszawa 2019.
Kuberna E., Frankowski Edward Marian [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 3, red. nacz, G. Waligóra, Warszawa 2019.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.
Łeszczyński G., Parafia św. Jana Chrzciciela w Zbroszy Dużej [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 3, red. nacz. G. Waligóra, Warszawa 2019.
Małyszka A., Strajki jako forma walki o sprawy nie tylko bytowe robotników w województwie poznańskim w latach 1950–1975 [w:] Województwo poznańskie w latach 1950–1975, red. K. Białecki, R. Reczek, Poznań–Warszawa (w druku).
Narodowy spis powszechny. Ludność i mieszkania. Zarys przemian w latach 1979–1988, Warszawa 1989.
Parus D., Łojko J., Powstanie styczniowe na ziemi konińskiej, Konin 2013.
Powszechny sumaryczny spis ludności z dnia 14 II 1946 roku, red. S. Szulc, Warszawa 1947.
Rocznik statystyczny GUS. Demografia 1990, red. F. Kubiczek, Warszawa 1992.
Runge A., Metodologiczne problemy badania miast średnich w Polsce, „Prace Geograficzne” 2012, z. 129.
Rusin S., Konspiracja w regionie konińskim 1939–1945, Konin 2013.
Rzeczkowska E., Władze administracyjne i wyznaniowe w Stalowej Woli i Tarnobrzegu wobec ks. Edwarda Frankowskiego w latach 1967–1989 [w:] Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989), red. R. Łatka, Warszawa 2019.
Tunak M., Ksiądz Antoni Łassa – kapelan „Solidarności” konińskiej [w:] Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989), red. R. Łatka, Warszawa 2019.
Wojcieszyk E., Parafia św. Maksymiliana Kolbe w Koninie [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 3, red. nacz. G. Waligóra, Warszawa 2019.
Wojcieszyk E., Zwiernik P., NSZZ „Solidarność” Region Koniński [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 4, Warszawa 2010.
Zaleska E., Zaleski W., Zakazana „Solidarność”, 13 XII 1981–17 IV 1989 w regionie konińskim, Konin 2000.
Zwiernik P., Konfraternia im. ks. Jerzego Popiełuszki [w:] Encyklopedia Solidarności, http://www.encysol.pl/wiki/Konfraternia_im._ks._Jerzego_Popie%C5%82uszki.
Zwiernik P., Wielkopolski Klub Polityczny Ład i Wolność [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, red. nacz. M. Łątkowski, Warszawa 2010.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Konrad Białecki, The Polish Ecumenical Council and the Attitude of Member Churches Towards the Roman Catholic Church in 1945–1989 , Remembrance and Justice: Vol. 37 No. 1 (2021)
