Agentura Stasi w PRL w czasach pierwszej „Solidarności”. Wstęp do dyskusji

Filip Gańczak

Vol. 30 No. 2 (2017)

ISSN:

1427-7476

Section: Varia

The Stasi agentry within the People’s Republic of Poland during early Solidarity. Introduction to the discussion

Filip Gańczak

Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Remembrance and Justice, Vol. 30 No. 2 (2017), pages: 451-465

Publication date: 2017-12-30

PDF (Język Polski)

Abstract

Until recently, researchers have believed that in the eighties Poland was strongly infiltrated by the East German intelligence – the Ministry for State Security (MfS) of the German Democratic Republic (GDR), commonly known as the Stasi. However, latest scientific publications seem to suggest that the East German grip was not quite as strong. The Stasi did in fact make efforts to direct more agents to the People’s Republic of Poland after August 1980. An operational group was established in Warsaw. The central office of the MfS and its local units developed their networks of secret informers in Poland, primarily made up of citizens of the GDR with ties to Poland and the Poles. Along with the standard recruitment of human agents, efforts were made to establish and maintain both official and unofficial contacts with representatives of the Polish government and other state institutions. Officers and secret informers of the MfS would often acquire valuable information directly from the Polish United Workers’ Party, the Polish Army, the Catholic Church or the Independent and Self-Governing Trade Union “Solidarity” (NSZZ “Solidarność”). Still, these efforts weren’t accompanied by adequate analytical studies of the situation in Poland – those available were often repetitive and overly ideological.

Keywords

NRD • PRL • Stasi • służby specjalne • agentura • PZPR • „Solidarność” GDR • Polish People’s Republic • Stasi • intelligence • Polish United Workers’ Party • „Solidarity”

References

M. Tantzscher, „Wir fangen an, neue gute Traditionen in der Zusammenarbeit zu schaffen”. Über die geheimdienstlichen Beziehungen der DDR zu Polen im Spiegel der MfS-Akten [w:] Zwangsverordnete Freundschaft? Die Beziehungen zwischen der DDR und Polen 1949–1990, red. B. Kerski, A. Kotula, K. Wóycicki, Osnabrück 2003

A. Kobus, Niemiecka Republika Demokratyczna wobec polskiego kryzysu lat 1980–1981. Reakcja ośrodków decyzyjnych, kościołów i struktur dysydenckich, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2012, t. 13

P. Łysakowski, Współpraca Stasi i SB w latach 1950–1989. Wstęp do dyskusji nad problemem, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 2012, nr 20

H. Piecuch, Pożoga. W. Jaruzelski tego nigdy nie powie, Warszawa 1996

T. Jaskułowski, Przyjaźń, której nie było. Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego NRD wobec MSW 1974–1990, Warszawa 2014

M. Tantzscher, Grupy operacyjne Stasi w krajach bloku wschodniego, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 1 (9)

Ch. Domnitz, Kooperation und Kontrolle. Die Arbeit der Stasi-Operativgruppen im sozialistischen Ausland, współpraca M. Tantzscher, Göttingen 2016

M. Tantzscher, „Was in Polen geschieht, ist für die DDR eine Lebensfrage!” – Das MfS und die polnische Krise 1980/81 [w:] Materialien der Enquete-Kommission „Aufarbeitung von Geschichte und Folgen der SED-Diktatur in Deutschland”, „Deutschlandpolitik” nr 3, Baden-Baden 1995

Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, t. 1: Sierpień 1980 – marzec 1981, wybór i oprac. Ł. Kamiński, Warszawa 2006

P.J. Winters, IM „Birnbaum”. Mielkes Mann im Verteidigungsministerium der DDR, „Deutschland Archiv” 2001, nr 4

PRL w oczach Stasi, cz. 1: Dokumenty z lat 1971, 1980–1982, wybór, oprac. i tłum. W. Borodziej, J. Kochanowski, Warszawa 1995

W. Sawicki, Stasi a opozycja demokratyczna w Polsce 1976–1989 [w:] idem, Raport Kiszczaka dla Moskwy, czyli czego nie powiedział minister Widacki, Kraków 2002

T. Mianowicz, Co można znaleźć w archiwach STASI?, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1995, nr 120

Przed i po 13 grudnia..., t. 2: Kwiecień 1981 – grudzień 1982, Warszawa 2007

T. Jaskułowski, Szpiedzy tacy jak wy. Wywiadowcza (nie)codzienność kontaktów między PRL a NRD 1970–1990, Warszawa 2015

E. Matkowska, K. Polechoński, Jerzy Putrament i Związek Literatów Polskich w dokumentach Stasi 1980–1986, „Arcana” 2002

E. Matkowska, Polscy pisarze w aktach Stasi [w:] Artyści a Służba Bezpieczeństwa, red. R. Klementowski, S. Ligarski, Wrocław 2008

S. Ciosek, Wspomnienia (niekoniecznie) dyplomatyczne, współpraca J. Osiecki, E. Charitonow, Warszawa 2014

Drogi do niepodległości 1944–1956/1980–1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, red. W. Wrzesiński, Wrocław 2001

F. Gańczak, Walka o przywództwo w PZPR w roku 1981 w dokumentach aparatu władzy Niemieckiej Republiki Demokratycznej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, nr 2 (24)

K. Jagiełło, PRL od września 1980 do grudnia 1981 roku w ocenie Stasi, „Niemcoznawstwo” 2008, nr 16

F. Gańczak, Kulisy stanu wojennego i rozmów władz PRL z Lechem Wałęsą. Nieznany dokument z niemieckiego archiwum, „Studia Polityczne” 2017, t. 45, nr 1

M. Świder, IM „Christian” – dziennikarz i „enerdowski Wałęsa”, czyli o rozpracowywaniu Solidarności przez Stasi [w:] Ideologiczna współpraca. Władze wobec środowisk opiniotwórczych w PRL i NRD, red. S. Ligarski, K. Ruchniewicz, D. Wojtaszyn, Wrocław 2016

Dokumente zum IMB „Hermann Schneider” [w:] Seid untertan der Obrigkeit. Originaldokumente der Stasi-Kirchenabteilung XX/4, red. T. Krone, R. Schult, Berlin 1992

P. Raina, Teczka Stasi księdza prałata Henryka Jankowskiego, Pelplin 2002

G. Majchrzak, Kontakt operacyjny „Delegat” vel „Libella”, Warszawa 2009

Citation rules

Gańczak, F. (2017). The Stasi agentry within the People’s Republic of Poland during early Solidarity. Introduction to the discussion. Remembrance and Justice, 30(2), 451–465. Retrieved from https://czasopisma.ipn.gov.pl/index.php/pis/article/view/130

Statistics

Downloads

Download data is not yet available.

Share it