Political Aspects of the Struggle for the Shape of the Eastern Border Second Polish Republic (from 1918 to April 1920)
Remembrance and Justice, Vol. 38 No. 2 (2021), pages: 37-65
Publication date: 2021-12-30
Abstract
Keywords
Białoruś • federalizm • inkorporacja • Józef Piłsudski • Litwa • Ukraina Belarus • federalism • incorporation • Józef Piłsudski • Lithuania • Ukraine
References
Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916-1931, Warszawa 1990.
Dmowski R., Pisma, t. V, Polityka polska i odbudowanie państwa, cz. 1: Przed wojną. Wojna do r. 1917, Częstochowa 1937.
Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, Warszawa 1926. 100 P. Eberhardt, Wizje i projekty…, s. 354-355.
Znamienny był zapis w powyższej uchwale mówiący, że państwa Ententy nie są w stanie zagwarantować Polsce pokoju z bolszewicką Rosją, ponieważ same „nie mogą nawiązać stosunków z rządem sowieckim, gdyż mają na uwadze bardzo złe w tym względzie doświadczenia” - cyt. za: P. Zaremba, Historia dwudziestolecia (1918-1939), t. I, Paryż 1981, s. 163.
Zarówno lord George Curzon, jak i nienawidzący bolszewizmu Winston Churchill uznali wyprawę kijowską za akt wojennej agresji ze strony Polaków - A. Kastory, Winston Spencer Churchill, Wrocław 2004, s. 99.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. II: Listopad 1918 - kwiecień 1920, opracowali W. Gostyńska, T. Kuźmiński, A. Leinwand, S. Wroński, A. Zatorski, Warszawa 1961.
Grabski S., Pamiętniki, t. II, Warszawa 1989.
Maliszewski E., Białoruś w cyfrach i faktach, Piotrków 1918.
Moraczewski J., Granica między Polską a Ukrainą. Studium statystyczne, Lublin 1919.
Piłsudski J., Pisma - Mowy - Rozkazy, t. VII, Warszawa 1931.
Piłsudski J., Pisma - Mowy - Rozkazy. Suplement, Warszawa 1936.
Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. V, Warszawa 1937.
Piskor A., Zdobycie Wilna, „Bellona” 1919, z. 7.
Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów, red. H. Janowska i T. Jędruszczak, Warszawa 1984.
Reguła J.A., Historia Komunistycznej Partii Polski w świetle faktów i dokumentów, wyd. 2, Toruń 1994.
Sprawozdania Stenogracfizne Sejmu Ustawodawczego z 1919 r.
Sprawozdanie z II Zjazdu Wszechpolskiego ZLN, który odbył się 26 i 27 października 1919 r. w Warszawie, Warszawa 1919.
Sprawy polskie na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku. Dokumenty i materiały, t. I, red. R. Bierzanek, J. Kukułka, Warszawa 1965.
Studnicki W., W sprawie stosunku politycznego Polski do jej ziem wschodnich, Warszawa 1919.
Wasilewski L., O wschodnią granicę państwa polskiego, Warszawa 1917.
Wejtko W., Samoobrona Litwy i Białorusi, Wilno 1930.
Witos W., Moje wspomnienia, cz. II, do druku przygotowali i przypisami opatrzyli E. Starczewski i J.R. Szaflik, Warszawa 1990.
Balcerak W., Geneza i uwarunkowania wojny polsko-radzieckiej 1919-1920 [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe, red. A. Koryn, Warszawa 1991.
Baumgart M., Wielka Brytania a odbudowa Polski 1914-1923, Szczecin 1990.
Buchowski S., Koniflkt polsko-litewski o Ziemię Sejneńsko-Suwalską w latach 1918-1920, Sejny 2009.
Chojnowski A., Zasady białoruskiej polityki piłsudczyków [w:] Polska - Polacy - mniejszości narodowe, Wrocław 1992.
Cisek J., Myśl federacyjna Józefa Piłsudskiego [w:] Międzymorze. Polska i kraje Europy Środkowo-Wschodniej XIX-XX w., Warszawa 1995.
Cisek J., Rok 1920. Wojna polsko-bolszewicka, Warszawa 2010.
Czapiewski E., Koncepcje polityki zagranicznej konserwatystów polskich w latach 1918-1926, Wrocław 1988.
Czubiński A., Walka Józefa Piłsudskiego o nowy kształt polityczny Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1918-1921, Toruń 2002.
Czubiński A., Walka o granice wschodnie Polski w latach 1918-1921, Opole 1993.
Eberhardt P., Wizje i projekty polskiej granicy wschodniej w latach 1914-1921, „Przegląd Wschodni” 1998, t. V, z. 2.
Ełski-Łoniewski S., Sprawa białoruska. Zarys historyczno-polityczny, Warszawa 1931.
Engelgard J., Koncepcje inkorporacyjne Romana Dmowskiego [w:] Od Bitwy Warszawskiej do Traktatu Ryskiego, red. T. Skoczek, Warszawa 2014.
Garlicki A., Józef Piłsudski 1867-1935, Warszawa 1989.
Gierowska-Kałłaur J., Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 r. - 9 września 1920 r.), Warszawa 2003.
Gomółka K., Między Polską a Rosją. Białoruś w koncepcjach polskich ugrupowań politycznych 1918-1922, Warszawa 1989.
Gomółka K., Polskie ugrupowania polityczne wobec kwestii białoruskiej 1918-1922, Warszawa 1989.
Gomółka K., Sprawa białoruska w koncepcjach Narodowej Demokracji w latach 1918-1922 [w:] Polska - Polacy - mniejszości narodowe, red. E. Grześkowiak-Łuczyk, Wrocław 1992.
Gzella J., Myśl polityczna Władysława Studnickiego na tle koncepcji konserwatystów polskich 1918- 1939, Toruń 1993.
Halecki O., Mit linii Curzona [w:] Oskar Halecki. Historyk - szermierz wolności, oprac. J. Cisek, Warszawa 2009.
Hełczyński B., Piłsudski jako Naczelnik Państwa, „Niepodległość” 1974, t. XI.
Holzer J., Polska Partia Socjalistyczna w latach 1917-1919, Warszawa 1962.
Iskra M. (T. Żarski), W sprawie zagadnień programowych PPS, Warszawa 1919.
Jachymek J., Polskie Stronnictwo Ludowe „Lewica” 1913-1924. Studium o powstaniu, działalności i rozkładzie ugrupowania politycznego, Lublin 1981.
Jędrzejewicz W., Kronika życia Józefa Piłsudskiego 1867-1935, Londyn 1977.
Karski J., Wielkie mocarstwa a Polska w okresie międzywojennym 1919-1939, Lublin 1998.
Kastory A., Winston Spencer Churchill, Wrocław 2004.
Klimecki M., Alianckie misje we Lwowie (listopad 1918-luty 1919), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, R. XXXI: 1996.
Klimecki M., Od wojny do sojuszu. Alians polsko-ukraiński z 1920 roku [w:] Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, red. J. Cisek, Warszawa 2010.
Klimecki M., Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Wschodnią Galicję 1918-1919 roku. Aspekty polityczne i wojskowe, Warszawa 1997.
Koko E., W nadziei na zgodę. Polski ruch socjalistyczny wobec kwestii narodowej w Polsce (1918- 1939), Gdańsk 1995.
Koko E., Wolni z wolnymi. PPS wobec kwestii ukraińskiej w latach 1918-1925, Gdańsk 1991.
Kuczerepa M., Układ Warszawski 1920 roku: geneza, problemy, następstwa [w:] Rok 1920 z perspektywy osiemdziesięciolecia, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 2001.
Lato S., Stankiewicz W., Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, Warszawa 1969.
Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917-1919, Warszawa 1966.
Leinwand A., Polska Partia Socjalistyczna wobec wojny polsko-radzieckiej 1919-1920, Warszawa 1964.
Lewandowski J., Federalizm. Litwa i Białoruś w polityce obozu belwederskiego (XI 1918 - XI 1920), Warszawa 1962.
Łossowski P., Koniflkt polsko-litewski 1918-1920, Warszawa 1996.
Łossowski P., Kształtowanie się państwa polskiego i walka o granice (listopad 1918 - czerwiec 1921) [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. IV: 1918-1939, red. P. Łossowski, Warszawa 1995.
Łukomski G., Polak B., W obronie Wilna, Grodna i Mińska. Front Litewsko-Białoruski wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, Koszalin-Warszawa 1994.
Łukomski G., Polak B., Wrzosek M., Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Działania bojowe. Kalendarium, t. I, Koszalin 1990.
Mich W., Polscy konserwatyści [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918-1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Michałowski S., Polscy socjaliści [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918-1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Miodowski A., Dywersja polityczna KPRP przeciwko Wojsku Polskiemu na przełomie lat 1918-1919 „Studia Podlaskie” 2015, t. 23.
Mroczka L., Spór o Galicję Wschodnią 1914-1923, Kraków 1998.
Nowak A., Geopolityczne koncepcje Józefa Piłsudskiego [w:] Przeklęte miejsce Europy? Dylematy polskiej geopolityki, red. J. Kloczkowski, Kraków 2009.
Nowak A., Polityka wschodnia Józefa Piłsudskiego (1918-1921), „Zeszyty Historyczne” 1994, z. 107.
Paruch W., Obóz piłsudczykowski (1926-1939) [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918-1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Pisuliński J., Nie tylko Petlura. Kwestia ukraińska w polskiej polityce zagranicznej w latach 1918- 1923, Wrocław 2004.
Przybylski A., Wojna polska 1918-1921, Warszawa 1930.
Rudnicki S., Działalność polityczna polskich konserwatystów 1918-1926, Wrocław 1981.
Rusin B., Lewis Namier a kwestia „linii Curzona” i kształtowania się polskiej granicy wschodniej po I wojnie światowej, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2013, t. XLVIII.
Skrzypek A., Związek Bałtycki. Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia w polityce Polski i ZSRR w latach 1919-1925, Warszawa 1972.
Smoliński A., Działania zbrojne podczas wojny polsko-sowieckiej (styczeń 1919 r. - październik 1920 r.) [w:] Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, red. J. Cisek, Warszawa 2010.
Stankiewicz W., Ruch ludowy w pierwszych latach niepodległości (1918-1923) [w:] Zarys historii polskiego ruch ludowego, t. II, Warszawa 1970.
Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1995.
Szumiło M., Józef Piłsudski i sojusz polsko-ukraiński w 1920 roku [w:] Józef Piłsudski. Człowiek - żołnierz - polityk, red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, Toruń 2016.
Szumiło M., Ukraińskie elity polityczne wobec sojuszu z Polską w 1920 roku [w:] Rok 1920. Wojna i polityka, red. M. Szumiło, Lublin 2011.
Śladkowski W., Ferdinand Foch. Marszałek trzech narodów, Lublin 2018.
Tomicki J., Polska Partia Socjalistyczna 1892-1948, Warszawa 1983.
Wandycz P., Z zagadnień współpracy polsko-ukraińskiej w latach 1919-1920, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1967, z. 12.
Wapiński R., Endecja wobec kwestii ukraińskiej i białoruskiej [w:] Słowianie w dziejach Europy. Studia historyczne ku czci prof. Henryka Łowmiańskiego, Poznań 1974.
Wapiński R., Endecka koncepcja polityki wschodniej w latach 1917-1921, Gdańsk 1967.
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893-1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980.
Wieczorkiewicz P., Rok 1920 - trudne zwycięstwo [w:] Niepodległość, red. M. Gałęzowski, J.M. Ruman, Warszawa 2010.
Więch K., Polska Partia Socjalistyczna 1918-1921, Warszawa 1978.
Wyszczelski L., O Polsce w Wersalu, Toruń 2008.
Zaks Z., Walka dyplomatyczna o naęft wschodniogalicyjską 1918-1923 [w:] Z dziejów stosunków polsko-radzieckich. Studia i materiały, t. 4, red. T. Cieślak, Warszawa 1969.
Zaremba P., Historia dwudziestolecia (1918-1939), t. I, Paryż 1981.
Złotkiewicz-Kłębukowska J., Stanowisko Wielkiej Brytanii wobec kwestii polskiej granicy wschodniej w 1919 roku [w:] Rok 1920. Wojna i polityka, red. M. Szumiło, Lublin 2011.
Żurawski vel Grajewski P., Sprawa ukraińska na konferencji pokojowej w Paryżu, Warszawa 1995.