okladka

Vol. 39 No. 1 (2022)

ISSN:
1427-7476

Section: Varia

Battle of Warsaw 1920 in the Opinions and Comments of Western Participants and Observers

Olga Morozova

https://orcid.org/0000-0002-4627-2189

Czarnomorski Uniwersytet Narodowy im. Petra Mohyły w Mikołajowie

Marek Mikołajczak

https://orcid.org/0000-0003-3991-9340

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Remembrance and Justice, Vol. 39 No. 1 (2022), pages: 490-522

Publication date: 2022-12-30

https://doi.org/10.48261/pis223923

Abstract

The Polish-Bolshevik war, and in particular the defence of Warsaw in 1920, were of fundamental importance for the process of rebuilding an independent Poland after
the end of World War I. If Poland had lost the battle, it would have meant at best the incorporation of Polish territories into the Bolshevik state. In a much worse scenario, the Bolsheviks would have take control of the whole of Europe. This possibility was taken into account by western diplomats and officers who stayed in Poland in 1920 and left official documents, personal notes and letters. They presented not only the course of the war itself but also tried to reflect the social mood or the political situation of the country facing a deadly threat. The article shows how the representatives of Western countries described the course of the Polish-Bolshevik war at a key moment during
the defence of Warsaw. It answers the question to what extent the accounts of direct observers and participants in the events connected with this war influenced the policy
of their governments towards Poland, especially their readiness to help Poles; and, based on the analysed sources, presents social moods which underwent rapid changes during the war of 1920.


Cisek J., American Reports on the Polish-Bolshevik War 1919–1920, Warszawa 2010.

De Gaulle Ch., Lettres, notes et carnets, t. 1: 1905−1941, Paris 2010.

Depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, t. 1: czerwiec 1919 – marzec 1923, oprac.

W. Rojek, J. Łaptos przy współpracy A. Suchcitza, Kraków 2019.

Documents Diplomatiques Français, 1920, t. 1: (10 janvier‒18 mai), Paris 1997; t. 2: (19 mai-23 septembre), Paris 1999.

Dokumenty do historii stosunków polsko-sowieckich 1918–1945, t. 1: 1918–1926, cz. 1: Polska między Rosją „białą” a „czerwoną” (listopad 1918 – marzec 1921), red. M. Wołos, J.J. Bruski, Warszawa 2020.

Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. 2: Listopad 1918 − kwiecień 1920, oprac. W. Gostyńska et al przy współpracy H. Adalińskiej et al., Warszawa 1961.

Gibson H.S., Amerykanin w Warszawie. 1919−1924. Niepodległa Rzeczpospolita oczami pierwszego ambasadora Stanów Zjednoczonych, wybór i oprac. M.B. Biskupski, J. Böhler, J.R. Potocki,

V.H. Reed, tłum. A. Ehrlich, Kraków 2018.

Jonca K., Wojna polsko-sowiecka 1920 roku w dokumentach niemieckiej dyplomacji, Wrocław 2002.

Carton de Wiart A., Moja odyseja. Awanturnik, który pokochał Polskę, tłum. K. Skonieczny, Warszawa 2016.

De Gaulle Ch., La bataille de la Vistule [w:] idem, Le fil de l’épée et autres écrits, Paris 1994.

Tommasini F., Odrodzenie Polski, tłum. P. Grzegorczyk, Warszawa 1928.

Weygand M., Mémoires, t. 2: Paris 1957.

Allain J.-C., Guillen P., Soutou G.-H., Theis L., Vaisse M., Historie de la diplomatie française, t. 2:

De 1815 à nos jours, Paris 2007.

Baumgart M., Wielka Brytania a odbudowa Polski 1914–1923, Szczecin 1990.

Chwalba A., Przegrane zwycięstwo. Wojna polsko-bolszewicka 1918−1920, Wołowiec 2020.

D’Abernon E.V., Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata. Pod Warszawą 1920 r., Warszawa 1990.

D’Abernon E.V., Versailles to Rapallo 1920–1922. The Diary of an Ambassador, New York 1929.

Davies N., Lloyd George i Polska 1919–1920. Lloyd George and Poland 1919–1920, Gdańsk 2000.

Davies N., Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919−1920, tłum. A. Pawelec, Kraków 1997.

Davies N., Sir Horace Rumbold w Warszawie, 1919–1920, „Dzieje Najnowsze” 1971, nr 3.

Davies N., Sir Maurice Hankey and the Inter-allied Mission to Poland, July-August 1920, „The Historical Journal” 1972, nr 3, s. 553.

Garlicki A., Józef Piłsudski 1867–1935, Kraków 2017.

Gmurczyk-Wrońska M., Pozyskać Francję. Zabiegi Józefa Piłsudskiego o wsparcie Francji po I wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze” 2019, nr 2.

Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939), Warszawa 2013.

Jung A., Od Kesslera do Moltkego. Dzieje Poselstwa i Ambasady Niemiec w Warszawie w latach 1918–1939, Łódź 2012.

Łaptos J., Francuska opinia publiczna wobec spraw polskich w latach 1919–1925, Wrocław 1983.

Madajczyk P., Niemcy wobec wojny polsko-radzieckiej 1920 r. [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku.

Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1‒2 października 1990 r., red. A. Koryn, Warszawa 1993.

Mazur W., Zbrojeniowa uwertura. Francja i Wielka Brytania wobec dostaw sprzętu wojskowego dla Polski (listopad 1918 r. – marzec 1920 r.) [w:] E. Kowalczyk, K. Rokicki, 1920 – wojna światów, t. 1: Studia przypadków w stulecie Bitwy Warszawskiej, Warszawa 2021.

Monzali L., Francesco Tommasini. L’Italia e la rinascita della Polonia indipendente, Roma 2018.

Musialik Z.M., General Weygand and the Battle of the Vistula 1920, London 1987.

Musialik Z.M., Rola Marszałka Józefa Piłsudskiego w bitwie nad Wisłą 1920 r. w ocenie publikacji zachodnich [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1‒2 października 1990 r., red. A.Koryn, Warszawa 1993.

Mysiakowska-Muszyńska J., Wojna polsko-bolszewicka w opiniach przedstawicieli sfer rządowych Wielkiej Brytanii w latach 1919–1920 [w:] E. Kowalczyk, K. Rokicki, 1920 – wojna światów, t. 1: Studia przypadków w stulecie Bitwy Warszawskiej, Warszawa 2021, s. 146–157.

Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement, Kraków 2015.

Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918−1926, Kraków 1995.

Pajewski J., Wokół sprawy polskiej. Paryż – Lozanna – Londyn 1914–1918, Poznań 1970.

Parafianowicz H., Zapomniany prezydent. Biografia polityczna Herberta Clarka Hoovera, Białystok 1993.

Rukkas A., Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 r., Warszawa 2020.

Schramm T., Francuskie misje wojskowe w państwach Europy Środkowej: 1919–1939, Poznań 1987.

Schramm T., Żydzi wobec odradzania się państwowości polskiej [w:] T. Schramm, Długie i krótkie stulecie. Szkice z historii XIX i XX wieku, pod red. M. Praczyk, Poznań 2019.

Sierpowski S., Działalność Misji Międzysojuszniczej w Polsce w 1919 r., „Dzieje Najnowsze” 2013, nr 3.

Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995.

Wandycz P.S., Schramm T., Pilsudski et Weygand à la bataille de Varsovie, „Revue d’histoire diplomatique” 2001, nr 3.

Zwycięstwo 1920. Warszawa wobec agresji bolszewickiej, red. M.M. Drozdowski, H. Eychhorn-Szwankowska, J. Wiechowski, Paris 1990.

Морозова O.C., Військова співпраця часів Директорії [в:] Дослідження історії України першої половини ХХ ст. в сучасній польській історіографії: напрямки, концепції, дискусії, Миколаїв 2020.

License

Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

okladka

Vol. 39 No. 1 (2022)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2022-12-07

Dział: Varia