Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Życie religijne w późnym ZSRS: listy i petycje wierzących w warunkach zimnej wojny
Nadieżda Bieliakowa
https://orcid.org/0000-0003-0470-4497
Instytut Historii Powszechnej Rosyjskiej Akademii Nauk, Pierwszy Moskiewski Państwowy Uniwersytet Medyczny im. I.M. Sieczenowa Ministerstwa Zdrowia Rosji
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 79-99
Data publikacji: 2021-06-30
https://doi.org/10.48261/pis213704
PDF
Abstrakt
W niniejszym artykule uwaga autorki koncentruje się na aktorach zimnej wojny, którymi stali się w Związku Sowieckim zwykli wierzący różnych wyznań. W oparciu o materiały z archiwów wyższych organów władzy sowieckiej ukazano, jak wierzący, wykorzystując legalny kanał komunikacji, przekształcają go w formę wyrażania protestu i wypełniają nową treścią. Listy wierzących stają się nie tylko sposobem komunikacji z organami władzy sowieckiej, ale w niektórych przypadkach odbijają się echem na arenie międzynarodowej, wzbudzając zainteresowanie takich zachodnich organizacji, jak Keston College, Glaube in der 2. Welt czy Amnesty International. Pionierami w przygotowywaniu masowych kampanii petycyjnych byli ewangeliczni chrześcijanie baptyści, którzy na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. praktykowali wysyłanie listów zawierających szczegółowe opisy działań represyjnych w stosunku do niezarejestrowanych wspólnot religijnych, pod którymi składali podpisy liczni wierzący. Tę drogę komunikacji zaczęli wykorzystywać zarówno prawosławni, którzy prosili o ponowne otwarcie świątyń, jak i wyznawcy katolicyzmu. Autorka artykułu szczególną uwagę skupia na liście otwartym przywódców Kościoła katolickiego na Litwie z 1977 r., w którym zaproponowali oni, by nowa sowiecka konstytucja uwzględniała swobody religijne.
Bibliografia
Central’nyj Arhiv Goroda Moskvy
Gosudarstvennyj Arhiv Rossijskoj Federacii
Lievuos Ypatingasis Archyvas
Rossijskij Gosudarstwiennyj Archiv Socyalno-Politiczeskoj Istorii
Beglov A., Beliakova N., International Activity of the Russian Orthodox Church during the Cold War. The results and the future prospects of study [w:] Christian World Community and the Cold War. International Research Conference, red. J. Filo, Bratislava 2012.
Belâkova N.A., «Čutkoj duši čelovek stradaet, ne znaâ, kak emu postupit', čtoby ostat'sâ spravedlivym i pered Bogom, i pered zakonom gosudarstva».Predstavleniâ o religioznoj svobode rukovoditelej eparhij katoličeskoj cerkvi sovetskoj Litvy, „Èlektronnyj naučno-obrazovatel'nyj žurnal «Istoriâ»” 2020, Vyp. 7 (93), DOI: 10.18254/S207987840010758-2 URL: https://history.jes.su/s207987840010758-2-1/.
Belâkova N.A., «Soobŝaem o prestuplenii protiv pravosudiâ…»: obraŝeniâ i žaloby veruûŝih v brežnevskom SSSR, „Novejšaâ Istoriâ Rossii” 2018, t. 8, nr 3.
Belâkova N.A., Dobson M., Ženŝiny v evangelʹskih obŝinah poslevoennogo SSSR. 1940–1980-e gg. Issledovanie i istočniki, Moskva 2015.
Beliakova N., Dobson M., Protestant women in the late Soviet era: gender, authority, and dissent, „Canadian Slavonic Papersˮ 2016, nr 58/2.
Bolotov S.V., Russkaâ Pravoslavnaâ Cerkov’ i meždunarodnaâ politika SSSR v 1930–1950-e gg., Мoskva 2011.
Ficpatrik Š., Povsednevnyj stalinizm. Socialʹnaâ istoriâ sovetskoj Rossii v 30-e gody: gorod, Moskva 2008.
Fransua-Ksav’e N., Pât’ procentov pravdy. Razoblačenie i donositel’stvo v stalinskom SSSR (1928–1941), Moskva 2011.
Hvostova G.I., Konstituciâ 1977 g. – obmanutye nadeždy [w:] Platonovskie čteniâ: Materialy XII Vseross. konf. Molodyh istorikov, Samara, 10–11 noâb. 2006 g., Samara 2006.
Kozlov V.A., Fenomen donosa, „Svobodnaâ mysl’” 1998, nr 4.
Lithuanians and Poles against Communism after 1956. Parallel Ways to Freedom?, red. K. Korzeniewska, A. Mielczarek, M. Kareniauskaitė, M. Stefanowicz, Kraków 2015.
Luchterhandt O., The CSCE Norms on Religious Freedom and Their Effects on the Reform of Soviet Legislation on Religion [w:] The Human Dimension of Helsinki Process, red. A. Bloed, P. Van Dijk, Dordrecht 1991.
One Word of Truth. The Cold War Memoir of Michael Bourdeaux and Keston College, London 2019.
Religions – und Glaubensfreiheit als Menschenrechte. Helsinki, Belgrad, Madrid, Schriftenreihe der Ackermann-Gemeinde, München 1980.
Šaptala M., Kak èto bylo. Istoriâ vozniknoveniâ nezavisimogo dviženiâ EHB, Čerkasy 2011.
Savin A., Deninghaus V., «Pis’ma vo vlast’» kak modus religioznogo dissidentstva v brežnevskuû èpohu, „Rossiâ XXI” 2017, nr 6.
Savin A.I., «Mnogie daže ne dopuskaût mysli, čto sektant možet byt’ čestnym čelovekom». «Brežnevskij» povorot v antireligioznoj politike i rossijskij protestantizm (1964–1966 гг.), „Vestnik TvGU. Seriâ «Istoriâ»” 2016, nr 4.
Savin A.I., Pis’ma vo vlast’ kak specifičeskaâ forma političeskoj adaptacii sovetskih graždan v 1930-e gody, „Vestnik NGU. Seriâ: Istoriâ, filologiâ” 2016, t. 15, nr 8: Istoriâ.
Šlihta N., Kak učredit, «antisovetskuû organizaciû». K istorii Kestonskogo instituta i pis'ma veruûŝih iz Počaeva, „Gosudarstvo, religiâ, cerkov' v Rossii i za rubežom” 2017, nr 1.
Sovetskaâ kul'turnaâ diplomatiâ v usloviâh Holodnoj vojny (1945–1989), red. O.S. Nagornaâ, Moskva 2018.
Streikus A., Krikščionybė okupuotoje Lietuvoje [w:] Krikščionybės Lietuvoje istorija, red. V. Ališauskas, Vilnius 2006.
Tamkevičius S., Tiesa išlaisvina, Kaunas 2012.
Tihomirov A., «Režim prinuditel’nogo doveriâ» v Sovetskoj Rossii, 1917–1941 gody, „Neprikosnovennyj zapas” 2013, nr 92, http://www.nlobooks.ru/node/4227#sthash.kpi0VCNx.dpuf.
Ûrčak A., Èto bylo navsegda, poka ne končilos’. Poslednee sovetskoe pokolenie, Moskva 2014.
Utehin I.V., Iz nablûdenij nad poètikoj žaloby, „Studia Ethnologica. Trudy fakul’teta etnologii SPBGU” 2004, nr 2.
Vasil’eva O.Û., Russkaâ Pravoslavnaâ Cerkov’ i Vtoroj Vatikanskij Sobor, Мoskva 2004.
Wuthe P., Für Menschenrechte und Religionsfreiheit in Europa. Die Politik des Heiligen Stuhls in der KSZE/OSZE (Theologie und Frieden), Stuttgart 2002.
Zagorskij A., Hel’sinkskij process: k 40-letiû podpisaniâ Zaklûčitel’nogo akta soveŝaniâ po bezopasnosti i sotrudničestvu v Evrope, „Evropejskaâ bezopasnost’. Sobytiâ, ocenki, prognozy” 2015, Vyp. 38 (54).
Zubok V.M., Neudavšaâsâ imperiâ: Sovetskij Soûz v holodnoj vojne ot Stalina do Gorbačeva, Moskva 2011.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
