Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Organizacja Todta – rozwój i zakres działalności w latach 1940–1942
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 42 Nr 2 (2023), strony: 342-362
Data publikacji: 2024-04-03
https://doi.org/10.48261/pis234219
PDF
Abstrakt
Organizacja Todta (OT) – struktura powołana pierwotnie do budowy linii fortyfikacji na granicy Niemiec z Francją (Wału Zachodniego), poczynając od kampanii wrześniowej 1939 r. działała na zapleczu Wehrmachtu, organizując logistykę wojenną oraz prowadziła na terenach okupowanych liczne inwestycje budowlane, które były podporządkowane niemieckiemu wysiłkowi wojennemu. Jej działalność zasadniczo wpływała na efektywność niemieckich sił zbrojnych i stanowiła wydatne wsparcie ekonomiki III Rzeszy. W okresie wskazanym w tytule artykułu OT przeżywała ogromny rozrost spowodowany przez powiększanie obszaru działań wojennych oraz wymogi konfliktu, który zmierzał w kierunku wojny totalnej. Założyciel organizacji, Fritz Todt, do momentu swojej śmierci (8 lutego 1942 r.), rozbudowywał OT i sprawnie ją zarządzał, tworząc podwaliny pod gigantyczną strukturę, a jednocześnie poszerzał zakres swoich osobistych wpływów. W pełni zdyskontował to jego sukcesor Albert Speer, który usprawnił dobrze funkcjonującą machinę budowlaną i wydobył tkwiące w niej rezerwy. Ocena działalności Todta, poza jego bezdyskusyjnymi kompetencjami organizacyjnymi i inżynierskimi, wymaga uwypuklenia ewidentnych skłonności do karierowiczostwa oraz bezgranicznego oddania ideologii nazistowskiej. Skutkiem tego była bezwzględna realizacja powierzonych mu zadań, co pociągnęło za sobą tysiące ofiar, które straciły życie lub zdrowie w wyniku bardzo ciężkiej pracy na placach budów zarządzanych przez OT. Niniejszy tekst zawiera opis działalność OT od końca kampanii francuskiej do przejęcia kontroli nad nią przez Speera po wypadku, w którym zginął Todt. Jest on uzupełnieniem artykułu, który ukazał się w 38 numerze „Pamięci i Sprawiedliwości” pod tytułem Organizacja Todta – powstanie, rozwój i zakres działalności w latach 1938–1940 i zawiera omówienie dziejów OT od momentu powierzenia jej twórcy odpowiedzialności za budowę Wału Zachodniego (28 maja 1938 r.) do czerwca 1940 r. Całość opracowanego materiału stanowi próbę syntetycznego ujęcia działalności omawianej organizacji pod kierownictwem Todta.
Bibliografia
Bundesarchiv Berlin Lichterfelde, R 3, NS 26, R 50 I.
Böhme K. Die Organisation Tod in Einsatz 1939–1945. Dargestellt nach Kriegsschauplätzen auf Grund der Feldpostnummern [w:] Quellen zur Geschichte der Organisation Todt, red. H. Singer, t. 3, cz. 1–2, Osnabrück 1987.
Dittrich R., Vom Werden, Wesen und Wirken der Organisation Todt. Ausarbeitung für die Historical Division / US Army in Europe [w:] Qellen zur Geschichte der Organisation Todt, red. H. Singer, t. 1–2, Osnabrück 1998.
Dorsch X, Die Organisation Todt. Ausarbeitung für die Historical Division / US Army in Europe [w:] Qellen zur Geschichte der Organisation Todt, red. H. Singer, t. 1–2, Osnabrück 1998.
„Führer-Erlasse” 1939–1945. Edition sämtlicher überlieferter, nicht im Reichsgesetzblatt abgedruckter, von Hitler während des Zweiten Weltkrieges, red. M. Moll, Stuttgart 1997.
Handbook of the Organisation Todt [w:] Quellen zur Geschichte der Organisation Todt, t. 4, red. H. Singer, Osnabrück 1992.
Singer H., Entwicklung und Einsatz der Organisation Todt (OT). Einführung und Dokumente [w:] Quellen zur Geschichte der Organisation Todt, red. H. Singer, t. 1–2, Osnabrück 1998.
Bakunowicz C., Ostbahn – Kolej Wschodnia w Generalnym Gubernatorstwie w przygotowaniach wojennych i w ofensywnej fazie wojny Niemiec z ZSRR, 1941 – połowa 1942 r., „Dzieje Najnowsze” 2001, nr 4.
Broszat M., Nationalsozialistische Polenpolitik 1939–1945, Stuttgart 1961.
Denkiewicz-Szczepaniak E., Polska siła robocza w Organizacji Todta w Norwegii i Finlandii w latach 1941–1945, Toruń 1999.
Desquesnes R., L’Organisation Todt en France (1940–1944), „Histoire, économie et société”, 1992, nr 3 (11): Stratégies industrielles sous l’occupation, red. D. Barjot.
Dick Ch., Builders of the Third Reich. Organisation Todt and Nazi Forced Labour, London – New York – Oxford – New Delhi – Sydney 2020.
Eicholtz D., Geschichte der deutschen Kriegswirtschaft 1939–1945, t. 1, München 1999.
Frøland H.O., Organisation Todt som byggherre i Norge, „Historisk tidsskrift” 2018, nr 97.
Gogl S., Laying the Foundations of Occupation: Organisation Todt and the German Construction Industry in Occupied Norway, „Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte. Beihefte” 2020, t. 27.
Herbert U., Fremdarbeiter. Politik und Praxis des „Ausländer-Einsatzes” in der Kriegswirtschaft des Dritten Reiches, Bonn 1999.
Jaenecke M., U-Boot-Bunker in Lorient, cz. A: Gesamtanlage vom Fachbereich Bauingenieurwesen der Fachhochschule Potsdamzur Erlangung des Leistungsnachweises im Ingenieurprojekt:„Bildarchiv der Philipp Holzmann AG”, https://holzmann-bildarchiv.de/wp-content/uploads/2014/01/U_Boot_Bunker-in-Lorient_Teil-A.pdf (dostęp 22 IX 2020 r.).
Kaczmarek R., Organizacja Todt w Rzeszy Niemieckiej i na Śląsku w latach 1933–1945, „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2009, nr 5.
Kaplan P., U-booty. Podwodna armia Hitlera, tłum. G. Siwek, Warszawa 2015.
Kitchen M., Speer – architekt śmierci, tłum. S. Szymański, Warszawa 2017.
Kwieciński W., Organizacja Todta – powstanie, rozwój i zakres działalności w latach 1938–1940, „Pamięć i Sprawiedliwość 2021, nr 2 (38).
Kwieciński W., Robotnicy przymusowi w regionie bielefledzkim podczas II wojny światowej (1939–1945), Rzeszów 2014.
Lemmes F., Arbeiten in Hitlers Europa. Die Organisation Todt in Frankreich und Italien 1940–1945, Köln 2021.
Lemmes F., Zwangsarbeit im besetzten Europas. Die Organisation Todt in Frankreich und Italien, 1940–1945 [w:] Rüstung, Kriegswirtschaft und Zwangsarbeit im „Dritten Reich”, red. A. Hausler, M. Spoerer, H. Tischler, München 2010.
Łuczak C., Der „Reichsarbeitseinsatz” der Polen im Zweiten Weltkrieg [w:] Zur Arbeit gezwungen. Zwangsarbeit in Deutschand 1949–1945, red. R. Spanjer, D. Oudesluijs, J. Meijer, Bremen 1999.
Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1, Warszawa 1970.
Naasner W., Neue Machtzentren in der deutschen Kriegswirtschaft 1942–1945, Boppart am Rhein 1994.
Overy R.J., War and Economy in the Third Reich, Oxford 1994.
Reif A., Albert Speer, Kontroversen um ein deutsches Phänomen, München 1978.
Schütz E., Gruber E., Mythos Reichsautobahn. Bau und Inszenizierung der „Strassen des Führers” 1933–1941, Berlin 1996.
Schönleben E., Fritz Todt. Der Mensch. Der Ingenieur. Der Nationalsozialist, Oldenburg 1943.
Seidler F.W., Die Organisation Todt: Bauen für Staat und Wehrmacht, 1938–1945, Bonn 1998 (wydanie pierwsze, 1987).
Seidler F.W., Fritz Todt. Baumeister des Dritten Reiches, Frankfurt am Main – Berlin 1988.
Speer A., Wspomnienia, tłum. M. Fijałkowski, Warszawa 1973.
Stratigakos D., Północna utopia Hitlera. Budowa nowego porządku w okupowanej Norwegii, tłum. M. Gądek, Warszawa 2021.
Taylor B., Inżynierowie Hitlera. Todt, Speer i inni, tłum. G. Siwek, Warszawa 2017.
Tooze A., Ökonomie der Zerstörung. Die Geschichte der Wirtschaf im Nationalsozialismus, München 2006.
van der Vat D., Albert Speer. Życie i kłamstwa, tłum. M. Przeczek, Warszawa 1997.
von Prollius M., Das Wirtschaftssystem der Nationalsozialisten 1933–1939: Steuerung durch emergente Organisation und Politische Prozesse, Paderborn 2003.
Vosselman A., Reichsautobahn: Schönheit, Natur, Technik, Kiel 2001.
Zaloga S.J., The Atlantic Wall (I). France, Oxford 2007.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Wojciech Kwieciński, Organizacja Todta - powstanie, rozwój i zakres działalności w latach 1938-1940 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 38 Nr 2 (2021)
Podobne artykuły
- Wojciech Kwieciński, Organizacja Todta - powstanie, rozwój i zakres działalności w latach 1938-1940 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 38 Nr 2 (2021)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
