Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
„Nasza solidarność w walce gwarancją naszego zwycięstwa”. Kontrwywiadowczy aparat antyterrorystyczny w Bloku Wschodnim w latach osiemdziesiątych. Perspektywa czechosłowacka
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 449-482
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203624
PDF (English)
Abstrakt
Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. czechosłowackie służby bezpieczeństwa zaczęły interesować się agenturalno-operacyjnymi działaniami organów bezpieczeństwa państwowego krajów komunistycznych bloku wschodniego skierowanym przeciwko międzynarodowemu terroryzmowi, jak i przygotowaniem i użyciem specjalnych jednostek antyterrorystycznych. W związku z powstaniem Zarządu Kontrwywiadu ds. zwalczania nadzwyczajnych i szczególnych form działalności przestępczej (XIV Zarząd SNB; Správa kontrarozvědky pro boj proti mimořádným a zvláštním formám trestné činnosti, XIV. správa SNB) kierownictwu nowo utworzonej jednostki umożliwiono odbycie kilku podróży studyjnych do Związku Sowieckiego, Węgier, wschodnich Niemiec, Polski, Bułgarii, a nawet do Jugosławii. Relacje o tych podróżach służbowych do bratnich instytucji bezpieczeństwa państwowego, złożone kierownictwu federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, uchwyciły we wschodnioeuropejskim przekroju aktualny stan organizacji pracy kontrwywiadowczej skierowanej przeciwko międzynarodowemu i częściowo tzw. wewnętrznemu terroryzmowi, łącznie z organizacją, szkoleniem i taktyką użycia specjalnych antyterrorystycznych jednostek interwencyjnych. Podczas tych spotkań przedstawiciele czechosłowackiego Bezpieczeństwa Państwowego (Státní Bezpečnost, StB; policja bezpieczeństwa) i Bezpieczeństwa Publicznego (Veřejná Bezpečnost, VB; policja porządkowa i kryminalna) zostali, oczywiście w ograniczonym stopniu, zapoznani z działalnością II Zarządu Głównego KGB ZSRS, V Zarządu KGB ZSRS, a także jednostki specjalnej „Alfa”, podporządkowanej VII Zarządowi KGB ZSRS, II Zarządu III Zarządu Głównego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Węgierskiej Republiki Ludowej i plutonów bojowych Rewolucyjnego Pułku Bezpieczeństwa Publicznego, XXII Wydziału Głównego Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (Hauptabteilung XXII MfS, „Terrorabwehr”) i jednostek specjalnych podporządkowanych specjalnemu ogniwu stałego sztabu operacyjnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (AGM/S MfS) Niemieckiej Republiki Demokratycznej, aparatu centralnego polskiej Służby Bezpieczeństwa, jak i specjalnego oddziału zabezpieczenia głównego kierownictwa milicji, II Zarządu Głównego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Bułgarskiej Republiki Ludowej i specjalnego pułku zmotoryzowanego, federalnego zarządu kontrwywiadu Sekretariatu Spraw Wewnętrznych Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii i specjalnej jednostki antyterrorystycznej Brygady Milicji. Celem tego artykułu jest, by stał się pewną pomocą warsztatową, opracowaną przede wszystkim na podstawie informacji z czeskich archiwów, która nam otworzy nowy wgląd we współpracę i wymianę informacji o tworzeniu, doborze, szkoleniu, organizacji, a w końcu i użyciu specjalnych jednostek antyterrorystycznych bloku komunistycznego, i zadaniach aparatu kontrwywiadowczego ukierunkowanego przeciwko działalności organizacji i grup terrorystycznych.
Słowa kluczowe
komunizm • służby bezpieczeństwa w Europie Wschodniej • KGB • współpraca międzynarodowa • terroryzm międzynarodowy • jednostki antyterrorystyczne • terroryzm Communism • East European State Security • KGB • international cooperation • international terrorism • counter-terrorism units • terrorism
Bibliografia
Archiv Bezpečnostních Složek, Praha – Security Services Archive, Prague
Baev J., Grozev K., “Bulgaria” [in:] A Handbook of the Communist Security Apparatus in East Central Europe, 1944–1989, ed. K. Persak, Ł. Kamiński (Warsaw, 2005).
Boltunov M., «Aľfa» – sverchsekretnyj otrjad KGB (Moscow, 1992).
Childs D., Popplewell R., The Stasi. The East German Intelligence and Security Service (London, 1999).
Das MfS-Lexikon. Begriffe, Personen und Strukturen der Staatssicherheit der DDR (Berlin, 2012).
Gieseke J., “German Democratic Republic” [in:] A Handbook of the Communist Security Apparatus in East Central Europe, 1944–1989, ed. K. Persak, Ł. Kamiński (Warsaw, 2005).
Kalinka W., Schell M., Stasi – nekonečný příběh. Osoby a fakta (Prague, 2005).
Koehler J.O., Stasi. The Untold Story of the East German Secret Police (Boulder, 1999).
Košický P., Žáček P., “Československo-sovětská agenturně operativní spolupráce. StB a KGB proti tzv. ideodiverzním centrum, 1987–1989”, Pamäť národa 2006, no. 3.
Kovář M., Zvláštní jednotky celého světa (Prague, 2014).
Pawlikowicz L., Aparat Centralny 1. Zarządu Głównego KGB jako instrument realizacji globalnej strategii Kremla 1954–1991 (Warsaw, 2013).
Siebenmorgen P., “Staatssicherheit” der DDR. Der Westen im Fadenkreuz der Stasi (Bonn, 1993).
Stehlík E. et al., URNA. 30 let policejní protiteroristické jednotky (Mohelnice, 2011).
Žáček P., “Kontrarozvědný protiteroristický aparát východního bloku v osmdesátých letech dvacátého století”, Sborník Archivu bezpečnostních složek 2017, vol. 15.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Pavel Žáček, „Czechosłowacka młodsza siostra” – krótki zarys zmian organizacyjnych w służbie wywiadowczej komunistycznej Czechosłowacji w latach 1953–1989 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 30 Nr 2 (2017)
- Andrzej Grajewski, Pavel Žáček, [Recenzja] Pavel Žáček, Boje o minulost. Deset let vyrovnáváni se s komunistickou minulosti – pokus o předbĕžnou bilanci, Barrister and Principal, Brno 2000 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 3 Nr 1 (2003)
