Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Stalinowska wykładnia paktu Ribbentrop-Mołotow w sowieckim oficjalnym przekazie oraz rosyjskiej polityce historycznej. Echa sprzed wieków.
Jan Szumski
https://orcid.org/0000-0001-6591-5795
Instytut Historii Nauki im. A. i L. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 307-327
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203617
PDF
Abstrakt
Artykuł omawia ewolucję tez obecnych w sowieckim oficjalnym przekazie wobec problemu paktu Ribbentrop-Mołotow i sowieckiej polityki zagranicznej końca lat trzydziestych XX w. Dowodzi, że przez cały okres powojenny oficjalna interpretacja przyczyn wybuchu II wojny światowej, podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow i jego skutków oparta była w dużym stopniu na wytycznych zawartych w broszurze Fałszerze historii. Informacja historyczna napisanej przy bezpośrednim udziale Józefa Stalina. Neostalinowska narracja historyczna na temat przyczyn wybuchu II wojny światowej, zaadaptowana do współczesności, należy do jednego z trendów popularyzowanych obecnie przez rosyjską politykę historyczną.
Bibliografia
God krizisa. 1938–1939. dokumenty i materialy. v 2 tt., redkollegiya L.F. Ilichev (pred.) i in., t. 2: 2 iyunya 1939 g. – 4 sentyabrya 1939 g., Moskwa 1990.
Materiały archiwalne do historii stosunków polsko-radzieckich, t. 1: Marzec 1917 – listopad 1918, red. N. Gąsiorowska, Warszawa 1957.
Nazi-Soviet Relations 1939–1941. Documents from the Archives of the German Foreign Office, red. R.J. Sontag, J.S.Beddie, Washington 1948.
Sekrety polskoj polityki, 1935–1945 gg: rassekrechenye dokumenty Sluzhby vneshnei razvedki Rossiysskoi Federacii, red. L. Sockov, Moskwa 2009.
Antigitlerovskaya koaliciya – 1939. Formula provala, obshh. red. V.Y. Krasheninnikova, Moskwa 2019.
Bułhak W., Krótki kurs dezinformacji, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, nr 12.
Doklad predsedatelya Soveta Narodnyh Komissarov SSSR i narodnogo komissara inostrannyx del tov. V. M. Molotova o vneshnej politike pravitelstva. 31 oktyabrya 1939 goda [w:] Vneocherednaya pyataya sessiya Verhovnogo Soveta SSSR 31 oktyabrya – 2 noyabrya 1939 g. Stenograficheskij otchet, Moskwa 1939.
Dębski S., Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941, Warszawa 2007.
Dyukov A., Pakt Molotova-Ribbentropa v voprosah i otvetah, Moskwa 2009.
Falin V.M., Bez skidok na obstoyatelstva. Politicheskie vospominaniya, Moskwa 1999.
Falin V.M., Pochemu v 1939-m? Razmyshleniya o nachale Vtoroy mirovoi voiny, „Novoje vremya” 1987, nr 39.
Fashistskaya Polsha v tupike, Leningrad 1938.
Geneza paktu Hitler-Stalin. Fakty i propaganda, red. B. Musiał, J. Szumski, Warszawa 2012.
Georgij Lukich Smirnov. 1922–1999, sostaviteli S.N. Korsakov, E.G Krivykh, L.A. Kalashnikova, Moskwa 2018.
Górny M., Przede wszystkim ma być naród. Marksistowskie historiografie w Europie Środkowej i Wschodniej, Warszawa 2007.
Guseva A.V., Kratkii kurs istorii VKP(b): istoria sozdaniya i vozdeystviia na obshchestvennoye soznanie, avtoreferat dissertacii kandydata istoricheskih nauk, Moskwa 2003.
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Kraków 2015.
II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, oprac. P. Libera, Warszawa 2013 („Wojskowe Teki Archiwalne”, t. 4).
Ilizarov B., Tainaia zhizn Stalina po matierialam yego biblioteki i arkhiva. K istoriosofii stalinizma, Moskwa 2002.
Istoriya Velikoj Otechestvennoj vojny Sovetskogo Soyuza 1941–1945 gg. (v 6 tomax), Moskwa 1961.
Jażborowska I., Jabłokow A., Zoria J., Katyń. Zbrodnia chroniona tajemnicą państwową, tłum. M.Putrament,
A. Wołodźko-Butkiewicz, Warszawa 1998.
Kamiński M.K., Czechosłowackie i sowieckie reakcje na polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy z 26 I 1934 r., „Dzieje Najnowsze” 2012, nr 3.
Koposow N., Ustawy memorialne w Rosji i na Ukrainie: krzyżujące się historie, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2015, z. 2.
Kornat M., Polityka zagraniczna Polski 1938–1939. Cztery decyzje Józefa Becka, Gdańsk 2012.
Kornat M., Polska 1939 wobec Paktu Ribbentrop-Mołotow. Problem zbliżenia niemiecko-sowieckiego w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002.
Kowal P., Jak to powiedzieć, „Polityka”, 3 IV 2010.
Kowalska M., Lelonek A., Przegląd wrogich Polsce narracji rosyjskich w polskiej i rosyjskiej przestrzeni informacyjnej [w:] Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciwko Polsce, red. K. Pisarska, R. Lipka, T. Smura, Warszawa 2017.
Łabuszewska A., Agresja całkiem wymuszona, „Tygodnik Powszechny”, 26 VIII 2019, https://www.tygodnikpowszechny.pl/agresja-calkowicie-wymuszona-160196.
Maciszewski J., Katyń: wydrzeć prawdę, wyd. 2 popr., Pułtusk 2010.
Maciszewski J., Wydrzeć prawdę, Warszawa 1993.
Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005.
Materski W., Rok 1939 w historiografii rosyjskiej, „Dzieje Najnowsze” 2009, nr 3.
Medvedev V., Raspad. Kak on nazreval v „mirovoj sisteme socializma”, Moskwa 1994.
Myagkov M., Maloizuchennyj pakt, „Izvestiya”, 15 VIII 2019, https://iz.ru/852634/mikhail-miagkov/maloizuchennyi-pakt.
Naryshkin S., Inogo vyhoda ne bylo, „Rossijskaya gazeta”, 23 VIII 2019, nr 7945, https://rg.ru/2019/08/22/reshenie-sssr-zakliuchit-pakt-o-nenapadenii-s-germaniej-osnovyvalos-na-razvedke.html.
Neef Ch., Putin lässt den Hitler-Stalin-Pakt neu bewerten, „Der Spiegel”, 16 VIII 2019, https://www.spiegel.de/plus/russland-streitet-ueber-den-hitler-stalin-pakt-a-00000000–0002-0001-0000-000165454496.
Partitura vtoroj mirovoj. Kto i kogda nachal vojnu, otv. red. N.A. Narochnickaya i in., Moskwa 2009.
Pechatnov V.V., „Strelba holostymi”: sovetskaya propaganda na Zapad v nachale holodnoj vojny, 1945–1947 [w:] Stalin i holodnaya vojna, otv. red. A.O. Chubaryan, Moskwa 1998.
Putin W., Karty historii – powód do wzajemnych pretensji, czy podstawa pojednania i partnerstwa?, „Gazeta Wyborcza”, 31 VIII 2009, http://wyborcza.pl/1,75399,6983945,List_Putina_do_Polakow___pelna_wersja.html.
Roberts G., Stalin, the Pact with Nazi Germany and the Origins of Postwar Soviet Diplomatic Historiography, „Journal of Cold War Studies” 2002, t. 4.
Rutkowski T.P., Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007.
Rychenkov S.Y., Stalin i „falsifikatory istorii”, Moskwa 2011.
Sluch S.Z., Vneshnyaya politika SSSR nakanune i v nachale Vtoroj mirovoj vojny. Obzor sovetskoj istoriografii (1985–1991) [w:] SSSR, Vostochnaya Evropa i Vtoraya mirovaya vojna, 1939–1941: diskussii, kommentarii, razmyshleniya, Moskwa 2007.
Smirnov G., Uroki minuvshego, Moskwa 1997.
Smirnov G., Vozvrashhenie k urokam, „Novoe Vremya” 1987, nr 35.
Smirnov G.L., Maciszewski J., Vstrecha uchenyx SSSR i PNR, „Pravda”, 22 V 1987.
Starikov V., Falsifikatory istorii. Pravda i lozh o velikoj vojne, Sankt-Petersburg 2015.
Szumski J., Historia i polityka. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce w latach 1945–1964, Warszawa 2016.
Transformaciya obraza sovetskoi istoricheskoi nauki v pervoe poslevoennoe desyatiletie: vtoraya polovina 1940-h – seredina 1950-h gg., red. V.P. Korzun, Moskwa 2011.
Vstrecha s molodymi uchyonymi i prepodavatelyami istorii, 5 XI 2014, http://kremlin.ru/events/president/news/46951.
Yazhborovskaya I.S., Yablokov A.Y., Parsadanova V.S., Katynskij sindrom v sovetsko-polskih i rossijsko-polskih otnosheniyah, Moskwa 2009.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Paweł Libera, Jan Szumski, Między ekspozyturą białego wywiadu a instytucją naukową – ośrodki badające problematykę polską w Związku Sowieckim w latach 1921–1938 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 42 Nr 2 (2023)
- Bogdan Musiał, Jan Szumski, Lato 1980 na Wybrzeżu oraz powstanie „Solidarności” w świetle sprawozdań sowieckich Konsulatów Generalnych w Gdańsku i Szczecinie , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 16 Nr 2 (2010)
