Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Kościół Greckokatolicki w Czechosłowacji i jego likwidacja w kontekście sowieckiej polityki antykościelnej na terenie Europy Środkowej i Wschodniej
Peter Borza
https://orcid.org/0000-0002-1447-3672
Katedra histórie, Filozofická fakulta, Uniwersytet Pawła Józefa Šafárika w Koszycach
Peter Pavonič
https://orcid.org/0000-0003-3142-4511
Katedra histórie, Filozofická fakulta, Uniwersytet Pawła Józefa Šafárika w Koszycach
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 40 Nr 2 (2022), strony: 432-446
Data publikacji: 2022-12-31
https://doi.org/10.48261/pis224021
PDF
Abstrakt
Likwidacja Kościoła greckokatolickiego w Czechosłowacji była częścią szeroko zakrojonych działań antykościelnych reżimów komunistycznych pozostających pod kontrolą Związku Sowieckiego. Autorzy zwracają uwagę na postępowanie totalitarnego reżimu wobec omawianej wspólnoty religijnej w Czechosłowacji, ze szczególnym uwzględnieniem identycznych lub podobnych procesów w Europie Środkowej. Opisują wpływ wydarzeń w Polsce i Związku Sowieckim na proces likwidacji Kościoła greckokatolickiego oraz omawiają przebieg jego likwidacji i konsekwencje tego faktu dla społeczeństwa. Ważnym elementem opracowania jest opis reakcji grekokatolików na przymusową konwersję na prawosławie.
Bibliografia
Národní archiv, Praha, fond ÚV KSČ, 100/24, zv. 47, a. j. 861. MV k č. j. III/Aa – 4983/1910 – 48; fond SÚC, kart. 208, Pravoslavná cirkev 1951–1954.
Archiv Kanceláře prezidenta republiky, Praha, fond KPR – protokol T (tajné), 1945–1963.
Štátny archív, Prešov, fond KNV PO, inv. č. 1046, kart. 26, Okres Bardejov. Soznam býv. gr. kat. farárov – nesjednotených. Kraj: Prešovský.
Církevní komise ÚV KSČ 1949–1951. Edice dokumentů I. Církevní komise ÚV KSČ („Církevní šestka”). Duben 1949 – Březen 1950, Praha–Brno 1994.
Mandzák D.A., Dokumenty k akcii „P”. Prešovský „sobor”, Bratislava 2014.
Aktéri jednej éry na Slovensku 1948–1989. Personifikácia politického vývoja, red. J. Pešek, Prešov 2003.
Borza P., Blahoslavený Vasiľ Hopko, prešovský pomocný biskup (1904–1976), Prešov 2003.
Borza P., Dejiny Gréckokatolíckej cirkvi na Slovensku v období II. svetovej vojny (1939–1945), Prešov 2006.
Církevní procesy padesátých let, Kostelní Vydří 2002.
Cirkev v okovách totalitného režimu. Likvidácia Gréckokatolíckej cirkvi v Československu v roku 1950, red. J. Coranič, P. Šturák, J. Koprivňáková, Prešov 2010.
Hałagida I., Między Moskwą, Warszawą i Watykanem. Dzieje Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1944–1970, Warszawa 2013.
Horňáček, J., Konfesné právo upravujúce postavenie gréckokatolíckej cirkvi na území Slovenska po roku 1918, Bratislava 2011.
Kaplan K., Stát a církev v Československu v letech 1948–1953, Brno 1993.
Kuzmová D., Gréckokatolícka cirkev v povojnovom Poľsku 1945–1947 [w:] 6. študentská vedecká konferencia [elektronický zdroj]: zborník príspevkov, Prešov 2010.
Marecki J., Represje wobec Kościoła w krajach bloku wschodniego. Komuniści przeciw religii po roku 1944, Kraków 2011.
Marek P., Bureha V., Pravoslavní v Československu v letech 1918–1953, Brno 2008.
Marek P., Ľupčo M., Nástin dějin pravoslavné církve v 9. a 20. století, Brno 2012.
Mlynárik J., Osud banderovců a tragédie řecko-katolické církve, Praha 2005.
Motyka G., Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011 (e-book).
Pešek J., Barnovský M., Pod kuratelou moci. Cirkvi na Slovensku v rokoch 1953–1970, Bratislava 1999.
Pešek J., Barnovský, M., Štátna moc a cirkvi na Slovensku 1948–1953, Bratislava 1997.
Petranský A.I., Dejiny cirkví a náboženských spoločností na Slovensku v 20. storočí, Trnava 2017.
Pop I., Podkarpatská Rus. Osobnosti jeji histórie, vědy a kultury, Praha 2008.
Potaš M., Dar lásky. Spomienky na biskupa Pavla Gojdiča, OSBM, Prešov 2001.
Prenasledovanie cirkví v komunistických štátoch strednej a východnej Európy, red. M. Fiamová, P. Jakubčin, Bratislava 2010.
Protikomunistický odboj v strednej a východnej Európe, red. P. Jašek, Bratislava 2012.
Šmigeľ M., Kruško Š., Opcia. Proces opcie a presídlenia občanov Československa do ZSSR na základe československo-sovietskej dohody z 10. júla 1946, Prešov 2005.
Šturák P., Dejiny gréckokatolíckej cirkvi v Československu v rokoch 1945–1989, Prešov 1999.
Tematická příručka k československým dějinám 1948–1989, red. J. Kocian, Praha 2019.
Zločiny komunizmu na Slovensku 1948–1989, t. 1, red. F. Mikloško, G. Smolíková, P. Smolík, Prešov 2001.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
