Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Władze kinematografii i telewizji wobec problemów środowiska młodych filmowców na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych
Emil Sowiński
https://orcid.org/0000-0002-9453-7989
Uniwersytet Łódzki, Katedra Filmu i Mediów Audiowizualnych
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 40 Nr 2 (2022), strony: 199-220
Data publikacji: 2022-12-31
https://doi.org/10.48261/pis224010
PDF
Abstrakt
W środowisku młodych twórców filmowych liczba reżyserów i operatorów nieposiadających pracy (etatu) w wyuczonym zawodzie w ciągu pięciu lat (od 1976 do 1981 r.) zwiększyła się trzykrotnie. W rezultacie u progu 1981 r. bez pracy pozostawało blisko 120 młodych twórców filmowych, którzy w większości nie dostali także szansy na zrealizowanie debiutu filmowego w warunkach pozaszkolnych. Biorąc pod uwagę liczbę reżyserów i operatorów, którzy weszli do zawodu w poprzednich dekadach, zauważyć należy, że przełom lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych charakteryzowała nadpodaż reżyserów i operatorów w stosunku do istniejących wolnych etatów i mocy produkcyjnych socjalistycznej kinematografii (rocznie realizowano ok. trzydziestu pełnometrażowych filmów aktorskich). Autor wskazuje przyczyny takiego stanu rzeczy oraz rekonstruuje proces rozwiązania tych problemów. Analizie poddana jest zarówno działalność władz kinematografii i telewizji wobec środowiska młodych filmowców, jak i Koła Młodych Stowarzyszenia Filmowców Polskich, którego inicjatywy sprowokowały państwowe władze do działania. Ich rezultatem było powołanie – w okresie karnawału Solidarności – niezależnego programowo Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego, które skupiało twórców przed debiutem. Jego powstanie okazało się remedium na złagodzenie trudnej sytuacji materialnej młodych filmowców.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Wydział Kultury KC PZPR.
Archiwum Akt Nowych, Naczelny Zarząd Kinematografii.
Archiwum Dokumentacji Płacowej i Osobowej w Milanówku, Zespoły Polskich Producentów Filmowych.
Archiwum Wytwórni Filmów Oświatowych.
Archiwum prywatne Marka Drążewskiego.
Archiwum prywatne Eugeniusza Mielcarka.
Prawo filmowe, red. E. Szelchauz, Warszawa 1980.
Zagroba B., Koło Młodych przy Stowarzyszeniu Filmowców Polskich w Koszalinie [w:] Młodzi wobec współczesnego świata. IV Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” – program, Koszalin 1976.
Czajka Krzysztof (7 VII 2020 r.).
Godlewski Zbigniew (10 III 2016 r.).
Miernowski Tomasz (2 X 2020 r.).
Szwec Carmen (24 X 2018 r.).
Debiuty polskiego kina, red. M. Hendrykowski, Konin 1998.
Filmowcy. Polskie kino według jego twórców, red. B. Janicka, Warszawa 2006.
Kręci nas zebra. 20 lat Studia Filmowego Zebra, red. K.J. Zarębski, Warszawa 2009.
Rakowski M., Dzienniki polityczne 1984–1986, Warszawa 2005.
Tejchma J., Kulisy dymisji. Z dzienników ministra kultury 1974–1977, Kraków 1991.
Wojtczak M., Kronika… nie tylko filmowa, Warszawa 2004.
Wojtczak M., O kinie moralnego niepokoju… i nie tylko, Warszawa 2009.
Zespół Tor, red. B. Hollender, Z. Turowska, Warszawa 2000.
Filmowe Studio Młodych TV. Oczekiwania i nadzieje (dyskusja redakcyjna), „Kino” 1980, nr 7.
Lenkiewicz K., Kino Nowej Generacji. Studio im. Andrzeja Munka w DKF „Za”, „Film na Świecie” 1982, nr 1–2.
Magowski K., Szkolnictwo filmowe w Polsce przez pryzmat szkoły katowickiej, „Powiększenie” 1988, nr 1–2 (29–30).
Mruklik B., Niech się ćwiczą młodzi na torze przeszkód, „Kino” 1971, nr 6.
Pijanowski L., Studio Prób Filmowych, „Kino” 1970, nr 6.
Po prostu chcieć. Redakcyjna dyskusja o młodym kinie polskim, „Spojrzenia” 1976, nr 27 (77).
Słowikowski B., Nowe pokolenie twórców siłą i szansą polskiego filmu. Powstało Studio Młodych TVP, „Życie Warszawy” 1979, nr 35.
Sobolewski T., Młodzi w Łodzi, „Film” 1976, nr 50.
Szwec C., Więcej niż prawo do debiutu. Filmowe Studio im. Andrzeja Munka, „Antena. Wydanie specjalne. 20 lat polskiego filmu telewizyjnego” 1984.
Wajda A., Obowiązek mówienia prawdy, „Gazeta Festiwalowa” 1980, nr 1.
Wronkowska M., Powstaje Studio im. Irzykowskiego. Szansa dla bezrobotnych filmowców, „Kurier Polski” 1981, nr 82.
Wyszomirski S., Przebijanie skorupy, „Polityka” 1979, nr 16.
Zielone światło dla Studia Młodych. Rozmowa z K. Czajką i W. Wiszniewskim, „Ekran” 1981, nr 5.
Adamczak M., Zespoły filmowe jako utopia [w:] Restart zespołów filmowych, red. M. Adamczak, M. Malatyński, P. Marecki, Łódź–Kraków 2012.
Dabert D., Kino moralnego niepokoju, Poznań 2003.
Dondzik M., „Na wylot” Grzegorza Królikiewicza – produkcja, dystrybucja i recepcja, „Kwartalnik Filmowy” 2019, nr 108.
Dondzik M., Jajko K., Sowiński E., Elementarz Wytwórni Filmów Oświatowych, Łódź 2018.
Gańczak F., Filmowcy w matni bezpieki, Warszawa 2011.
Gasztold P., Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990, Warszawa 2019.
Kuisz J., Charakter prawny porozumień sierpniowych 1980–1981, Warszawa 2009.
Mikurda K., Zagadki srebrnego globu, „Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu” 2018, nr 4, https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/artykuly/z-warsztatu-zagadki-srebrnego-globu/654
Nowicki J., Paradoksy pełnego zatrudnienia w Polsce, Warszawa 1990.
Varga B., Kooperacja. Organizacja zespołów studyjnych w węgierskiej produkcji filmowej lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, tłum. A. Bata-Bocian [w:] Restart zespołów filmowych, Kraków–Łódź 2012.
Wasilewski P., Świadectwa metryk. Polskie kino lat osiemdziesiątych, Kraków 1990.
Zajiček E., Poza ekranem. Polska kinematografia w latach 1898–2005, Warszawa 2009.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
