Nie tylko likwidacja prowidnyka „Stiaha”. Działania grupy operacyjnej „Lubaczów” w 1947 r.

Grzegorz Motyka

doi:10.48261/pis213724

Tom 37 Nr 1 (2021)

ISSN:

1427-7476

eISSN:

2957-1723

Dział: Varia

Nie tylko likwidacja prowidnyka „Stiaha”. Działania grupy operacyjnej „Lubaczów” w 1947 r.

Grzegorz Motyka

https://orcid.org/0000-0003-3694-4225

Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 523-540

Data publikacji: 2021-06-30

https://doi.org/10.48261/pis213724

PDF

Abstrakt

Artykuł przedstawia działalność Grupy Operacyjnej KBW „Lubaczów”, która w 1947 r., po zakończeniu akcji „Wisła”, prowadziła działania przeciwpartyzanckie przeciwko OUN i UPA. W wyniku intensywnych poszukiwań oddziałom KBW udało się w ciągu nieco ponad trzech miesięcy wykryć i zlikwidować ośrodek kierowniczy OUN w Polsce, na czele z krajowym prowidnykiem Jarosławem Staruchem „Stiahem”, jak również wszystkie większe grupy partyzanckie na terenie pow. lubaczowskiego. W ten sposób faktycznie położono kres istnieniu zorganizowanego podziemia ukraińskiego. W oparciu o analizę mało znanych dokumentów archiwalnych autor pokazuje, iż celem KBW nie była jedynie likwidacja podziemia ukraińskiego. Równolegle bowiem prowadzono aresztowania członków polskiego podziemia niepodległościowego, a także czystki personalne w szeregach partii politycznych i organizacji społecznych regionu. Pod egidą KBW stworzono liczne placówki ORMO i wzmocniono powiatowe struktury PPR. Podstawowym celem GO „Lubaczów” było więc umocnienie władzy komunistów w powiecie lubaczowskim.

Słowa kluczowe

Grupa Operacyjna Lubaczów • KBW • OUN • UPA • aresztowania • podziemie niepodległościowe “Lubaczów” operational group • Internal Security Corps • the Organization of Ukrainian • Nationalists and the Ukrainian Insurgent Army • arrests • the pro-independence underground

Bibliografia

Iwaneczko D., „Ogniwo strachu”. Urząd Bezpieczeństwa w Lubaczowie 1944–1956, Rzeszów 2012.

Jaworski M., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1945–1965, Warszawa 1984.

Korkuć M., Pretorianie władzy „ludowej”. Zasady organizacji oddziałów prowokacyjnych i sieci agenturalnej w świetle instrukcji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2005, nr 2.

Kowalski L., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944–1956, Poznań 2016.

Kozimala I., Żołnierze Wyklęci. Z dziejów partyzantki antykomunistycznej w powiecie przeworskim w latach 1944–1956, Przeworsk 2016.

Motyka G., Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Warszawa 1999.

Nawrocki Z., Oddział Jana Totka „Mewy”, „Zeszyty Historyczne WiN” 2001, nr 15.

Neugebauer Z., Czternastu spod Werhraty, Warszawa 1965.

Piotrowski M., Starosta Andrzej Bednarz – woroh socialistycznoji dijsnosti, „Ukrajinśkyj Almanach” (Warszawa) 2012.

Pisuliński J., Akcja Specjalna „Wisła”, Rzeszów 2017.

Pisuliński J, Epilog akcji „Wisła”. Likwidacja zbrojnego podziemia ukraińskiego w Polsce, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2020, nr 2.

Surdej M., Okręg Rzeszowski Narodowej Organizacji Wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1944–1947, Rzeszów–Warszawa 2018.

Witalec R., Sprawozdanie z akcji czoty „Czumaka” przeprowadzonej w powiecie przemyskim od 28 czerwca do 7 lipca 1947 r., „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2004, nr 1.

Zajączkowski M., Pod znakiem króla Daniela. OUN-B i UPA na Lubelszczyźnie 1944–1950, Lublin–Warszawa 2016.

Zajączkowski M., Sprawa agenturalno-śledcza kryptonim „Zabiała”. Kulisy procesu Jana Szpontaka „Zalizniaka” [w:] Służby bezpieczeństwa Polski i Czechosłowacji wobec Ukraińców (1945–1989). Z warsztatów badawczych, red. G. Motyka, Warszawa 2005.

Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Inne teksty tego samego autora

Aleksandr Gogun, Anatolĳ Kentĳ, Grzegorz Motyka, Anna Madej, [Recenzja] Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, Rytm, Warszawa 2006, ss. 720 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 12 Nr 1 (2008)
Paweł Machcewicz, Grzegorz Motyka, [Recenzja] W odpowiedzi Frankowi Grelce , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 6 Nr 2 (2004)
Piotr Madajczyk, Grzegorz Motyka, Bogdan Musiał, Bożena Szaynok, Eugeniusz Mironowicz, [Dyskusja] Problemy narodowościowe na ziemiach polskich w latach 1939–1989 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 6 Nr 2 (2004)
Grzegorz Motyka, Służba Bezpeky OUN-B (Służba Bezpieczeństwa OUN-B). Z warsztatów badawczych , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 9 Nr 1 (2006)
Grzegorz Motyka, Dywizja SS „Galizien” („Hałyczyna”) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 1 Nr 1 (2002)
Grzegorz Motyka, Iwan Patrylak, [Recenzja] Ukraiński ruch wyzwoleńczy w oczach polskiego badacza (recenzja książki Grzegorza Motyki, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006, 720 s.) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 13 Nr 2 (2008)
Wasyl Szpicer, Grzegorz Motyka, [Recenzja] Wasyl Szpicer, Wołodymyr Moroz, Krajowyj Prowidnyk Wołodymyr Tymczij – „Łopatynśkyj”, Wydawnictwo „Afisza”, Lwiw 2004, ss. 256 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 10 Nr 2 (2006)
Grzegorz Motyka, Kolaboracja na Kresachm Wschodnich II Rzeczypospolitej 1941–1944 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 12 Nr 1 (2008)
Grzegorz Motyka, Jeszcze o stosunku Polaków do sowieckich partyzantów – byłych jeńców , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 11 Nr 1 (2007)

Jak cytować

Motyka, G. (2021). Nie tylko likwidacja prowidnyka „Stiaha”. Działania grupy operacyjnej „Lubaczów” w 1947 r. Pamięć I Sprawiedliwość, 37(1), 523–540. https://doi.org/10.48261/pis213724

Statystyki

Liczba pobrań PDF

Download data is not yet available.

Udostępnij