Język Polski
English
Niemożliwe wybory zwykłego człowieka. Doświadczenia wojenne a życie osobiste Władysława Homana – strzelca 2. Korpusu Polskiego
Anna Muszkiewicz
https://orcid.org/0000-0001-5727-967X
In Venture Capital Corporation, Santa Monica, Kalifornia, Stany Zjednoczone Ameryki
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 193–208
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231610
PDF
Abstrakt
Losy Władysława Homana odzwierciedlają tragedię jednostki spowodowaną wojną oraz sytuacją polityczną po jej zakończeniu. Władysław, jak wielu Polaków mieszkających na Kresach Wschodnich, znalazł się w 1939 r. pod okupacją sowiecką, a następnie został aresztowany i zesłany do łagru. Po ogłoszeniu amnestii w 1941 r. zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS. W latach 1943–1945 służył w 2. Korpusie Polskim, w którego szeregach brał udział w kampanii włoskiej. Po zakończeniu działań wojennych i rozwiązaniu PSZ na Zachodzie zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Obawiając się represji – najpierw ze strony władz ZSRS, a później PRL – nie wrócił do ojczyzny, a jego wysiłki nakierowane na sprowadzenie do siebie żony i dzieci zakończyły się niepowodzeniem. Pozostał na emigracji aż do 1982 r., kiedy – niestety na kilka miesięcy przed śmiercią – ostatecznie zdecydował się na powrót do rodziny.
Bibliografia
Abramowicz M., Droga mojego życia, Wrocław 2016.
Allan M., Tom’s Weeds. The Story of Rochfords and their House Plants, London 1970.
Archiwum Państwowe w Poznaniu: Polski Czerwony Krzyż – Zarząd Wojewódzki w Poznaniu (1945–1946): 53/1207/0/10/280.
Brożyniak D., Pstrąg T., Dobromil – miasteczko symboliczne i typowe dla Kresów, 18 XI 2018, https://wnet.fm/kurier/dobromil-miasteczko-symboliczne-i-typowe-dla-kresow-dariusz-brozyniak-tadeusz-pstrag-slaski-kurier-wnet-53-2018/ (dostęp 14 III 2022 r.).
Burakowski J., Ułan i historia. Bardzo długi cień generała Władysława Andersa, Sierpc 2013.
Centralnyj derżawnyj istorycznyj archiw Ukrajiny, m. Lwiw (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie): Rzymskokatolicki Konsystorz Metropolitalny, m. Lwów: 618/2/2761; 618/2/3638; 618/2/3639.
Derżawnyj archiw Lwiwśkoji obłasti (Archiwum Państwowe Obwodu Lwowskiego): Wydział Śledczy NKWD w Obwodzie Lwowskim: P-3258/1.
Dolata E., Dzieciństwo galicyjskie na początku XX wieku w świetle chłopskiej literatury pamiętnikarskiej, „Przegląd Pedagogiczny” 2012, nr 1.
Drogi śmierci. Ewakuacja więzień sowieckich z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej w czerwcu i lipcu 1941, wybór i oprac. K. Popiński, A. Kokurin, A. Gurjanow, Warszawa 1995.
Eisler J., Jakim państwem była PRL w latach 1956–1976?, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 2.
Gdzie jesteś?, „Dwutygodnik Centrali Poszukiwań Polskiego Czerwonego Krzyża” (dodatek do dwutygodnika ilustrowanego „Parada”) 1946, nr 5.
Gdzie jesteś?, „Dwutygodnik Centrali Poszukiwań Polskiego Czerwonego Krzyża” (dodatek do dwutygodnika ilustrowanego „Parada”) 1946, nr 7.
Goliszewski B., Bronisława Goliszewskiego pamiętnik znaleziony na strychu. Od Krzemieńca przez Londyn do Sopotu 1939–1950–1978, red. i oprac. P.J. Wojtacka, Londyn–Lublin 2014.
Górski W., Żołnierskim szlakiem przez Tobruk i Monte Cassino, Szczecin 2013.
Hoover Institution Library and Archives (Archiwum Instytutu Hoovera w Stanford): Dokumenty Władysława Andersa: 800/1/0/-/46; 800/1/0/-/47; 800/1/0/-/48.
Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Rzeszowie: S 38.2002.Zk.
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie: Rozkazy dzienne 5. Batalionu Strzelców Karpackich: R.776/A; Rozkazy personalne: R.1131; R.1136; Sztab Naczelnego Wodza i Ministerstwo Spraw Wojskowych/Ministerstwo Obrony Narodowej:A.XII.85/214.
Józekowski A.P., Znowu się naraziłem. Wspomnienia cichociemnego, Warszawa 2014.
Księga adresowa Małopolski. Lwów, Stanisławów, Tarnopol z informatorem m. stoł. Warszawy, województwa krakowskiego, łódzkiego, poznańskiego i śląskiego. Rocznik 1935/1936, Lwów 1935/1936.
Łagieria dla wojennoplennych NKWD-MWD SSSR 1939–1956. Sprawocznik, red. M.M. Zagorulko, S.G. Sidorow, J.M. Cunajewa, Wołgograd 2013.
Mały rocznik statystyczny. R. 10: 1939, Warszawa 1939.
Ministry of Defence (Ministerstwo Obrony Zjednoczonego Królestwa w Ruislip): Akta osobowe Władysława Homana (bez sygnatury).
Musiał B., Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne! Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941 roku, Warszawa 2001.
National Archives (Archiwa Narodowe Zjednoczonego Królestwa w Kew): Naturalizacja: indeks nazwisk 1980: HO 409/32.
Niemiec J., Zakład naukowo-wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie 1886–1939, Rzeszów–Kraków 1998.
Piechota polska 1939–1945. Materiały uzupełniające do „Księgi chwały piechoty”, wyd. w Warszawie, w 1939 r., z. 14, red. H. Barański, T. Kryska-Karski, London 1973.
Pstrąg T., Dobromil w okresie od 26 października 1939 r. do 21 czerwca 1941 r., „Głos znad Sanu” 2012, nr 21.
Radomski J.A., Demobilizacja Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1945–1951, Kraków 2009.
Slusarz F., Przez Kazachstan do Argentyny. Wspomnienia żołnierza 2. Korpusu, Warszawa 2015.
Sołżenicyn A., Archipelag GUŁag 1918–1956. Próba dochodzenia literackiego, t. 3, tłum. J. Pomianowski, Warszawa 2008.
Spod Monte Cassino na Sybir. Deportacja byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie z Białorusi, Litwy i Ukrainy w 1951 roku, oprac. P. Romaniuk, Warszawa 1998.
Wawer Z., Znów w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 – marzec 1942, Warszawa 2001.
Woźniak J., Droga do wolnej Polski, Wrocław 2011.
Zbiory Anny Muszkiewicz: Relacje ustne Zbigniewa Homana, 13 IV 2020 r.; 1 VIII 2020 r.
Zbiory Piotra Homana: Dokumentacja osobista Władysława Homana.
Żak J., Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2. Korpusu Polskiego, Warszawa 2014.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
