Język Polski
English
Designing the Structure of the Office of State Protection (UOP) by the Officers of the Security Service in the First Months of 1990.
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 15 (2022), pages: 381–428
Publication date: 2023-07-03
https://doi.org/10.48261/PAIPN221516
PDF (Język Polski)
Abstract
In recent years, three monographs have been published on the reconstruction of the state security organs during the political transformation of 1989–1990. Their authors have presented, among other things, the sequence of events that led to the abolition of the Security Service (SB) and the creation of the Office of State Protection (Urząd Ochrony Państwa, UOP). Thanks to this, much is now known about how the related legislative process in parliament and the accompanying political debate unfolded. Relatively little space however, in the aforementioned publications, has been devoted to describing how the work on the direction and internal organization of the UOP proceeded. This issue is interesting in that the first such detailed drafts of changes in this regard were prepared by senior SB officers under the supervision of minister Czesław Kiszczak. The published documents show how they saw the shape of future services, as well as their role in the new reality. Their proposals were not adopted in their entirety, but became the starting point for discussions on the UOP organizational structure.
Keywords
bezpieczeństwo • transformacja • Służba Bezpieczeństwa • Ministerstwo Spraw Wewnętrznych • Urząd Ochrony Państwa • wywiad • kontrwywiad • Biuro Ochrony Rządu • SB • MSW • UOP • BOR security • transformation • Security Service (SB) • SB • Ministry of Internal Affairs • Office of State Protection • intelligence • counterintelligence • Government Protection Bureau (Biuro Ochrony Rządu) • MSW • UOP • BOR
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, 213/1; 1585/407; 1585/17142; 1585/17150; 1585/17454; 1585/17751; 3257/38.
Ustawa z dnia 6 IV 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (DzU 1990, nr 30, poz. 180).
„Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2010 (wydanie specjalne z okazji 20-lecia UOP/ABW).
„Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2011 (wydanie specjalne z okazji 80. Rocznicy urodzin Krzysztofa Kozłowskiego, pierwszego szefa Urzędu Ochrony Państwa).
„Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2014 (wydanie specjalne poświęcone pamięci płk. Konstantego Miodowicza – byłego dyrektora Zarządu Kontrwywiadu Urzędu Ochrony Państwa).
Agentura c.d. Mieliśmy, mamy i będziemy mieli. Z posłem dr. Jerzym Karpaczem, szefem SB, rozmawia Iwona Jurczenko, „Prawo i Życie” 1990, nr 16.
Bereś W., Burnetko K., Gliniarz z „Tygodnika”. Rozmowy z byłym ministrem spraw wewnętrznych Krzysztofem Kozłowskim, Warszawa 1991.
Chlasta G., Czterech. Brochwicz, Miodowicz, Niemczyk, Sienkiewicz, Warszawa 2014.
Widacki J., Czego nie powiedział generał Kiszczak, Warszawa 1992.
Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011.
Galij-Skarbińska S., Model zmiany cywilnych służb specjalnych w Polsce w latach 1989–1990. Powstanie Urzędu Ochrony Państwa, Toruń 2019.
Historyczno-prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupović, R. Leśkiewicz, Warszawa 2013.
Jeziorski M., Płaska K., Zbiór zastrzeżony – odtajnianie na raty, „Biuletyn IPN” 2017, nr 1–2.
Kapuściak B., „WSW ma się świetnie”. Zmiana czy kontynuacja? Wojskowy wywiad i kontrwywiad w latach 1989–1991 [w:] Między PRL a III RP (1989–1990). Legalizm czy kontynuacja?, red. P. Pleskot, Warszawa 2020.
Kozłowski T., Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Warszawa 2019.
Larecki J.H., Wielki leksykon tajnych służb świata. Organizacje wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznych, terminologia profesjonalna i żargon operacyjny, Warszawa 2017.
Leśkiewicz R., Formalno-prawne aspekty powstania Urzędu Ochrony Państwa [w:] Urząd Ochrony Państwa 1990–2002, Warszawa 2015.
Leśkiewicz R., Od Służby Bezpieczeństwa do Urzędu Ochrony Państwa, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 1.
Nyzio A., Rakowiecka w remoncie. Transformacja polityki bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1989–1993, Kraków 2020.
Piotrowski P., Nowe służby na nowe czasy. Integracja wojskowych służb specjalnych w latach 1990–1991 [w:] Służby wywiadowcze jako narzędzie realizacji polityki państwa w XX wieku. Wybrane zagadnienia, red. L. Pawlikowicz, R. Zapart, Rzeszów 2014.
Piotrowski P., Nowe służby na nowe czasy. Uwagi na temat likwidacji Służby Bezpieczeństwa, weryfikacji i utworzenia Urzędu Ochrony Państwa [w:] Niepodległość ma jeden kształt. Antoniemu Macierewiczowi w 70. rocznicę urodzin, red. S. Cenckiewicz, M. Jastrzębski, M. Kozłowski, D. Smyrgała, Łomianki 2018.
Urząd Ochrony Państwa 1990–2002, Warszawa 2015.
