Język Polski
English
Wybory parlamentarne w 1989 r. w województwie poznańskim w świetle zachowanych akt Służby Bezpieczeństwa
Łukasz Komorowski
https://orcid.org/0000-0002-3837-007X
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 13 (2020), pages: 163–184
Publication date: 2020-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN201308
PDF (Język Polski)
Abstract
The parliamentary elections of June 1989 are an important turning point in the dissolution process of the communist dictatorship in Poland. One of the more interesting research problems is the role of the Security Service, as it was played out during the pre-election campaign as well as during the course of voting. The article endeavours to describe SB activity in the territory of the Poznan voivodeship during that period. Showing the whole picture is not an easy task because of the deliberate destruction in 1989 and 1990 of materials stored in the WUSW archives in Poznan. Some of the materials generated by the SB in Poznan were preserved in a file from an object surveillance case code-named “Żądło” [Sting], conducted by Division II of MSW Department III, which controlled the activities of citizens’ committees [for political change, active in 1989] all over the country. The materials found – combined with documents stored in other archives – provide answers to at least some of the research questions concerning the specified issue.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 0236/410, t. 30.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu: 0034/29; 0038/175; 0055/31, t. 1–2; 00169/75; 00275/757; 00280/1, t. 4; 00280/4; 00280/14, t. 2; 06/268, t. 7; 764/11; 858/23, t. 2; 956/11; 1201/29; 1239/39.
Archiwum Państwowe w Poznaniu: Komitet Wojewódzki PZPR w Poznaniu: 197, 553.
Archiwum Prezydenta RP: Kancelaria Rady Państwa, Państwowa Komisja Wyborcza: 1033/25, t. 5; 1033/29.
Archiwum Senatu: Komitet Obywatelski/Wybory 1989: [32] Poznań.
Bereszyński Z., Służba Bezpieczeństwa i początki transformacji politycznej w województwie opolskim [w:] Upadek systemu komunistycznego na Górnym Śląsku. Wokół przemian 1989 roku w województwie katowickim i opolskim, red. A. Dziuba, S. Rosenbaum, Katowice 2010.
Bogucka-Skowrońska A., Wybory 1989 – Słupiagate [w:] U progu demokracji. Komitety Obywatelskie „Solidarność” Regionu Słupskiego w wyborach 4(18) czerwca 1989 roku. Materiały z konferencji, Słupsk, 5 VI 2009 r., red. M. Hejger, Słupsk 2010.
Brożyniak A., Wybory w 1989 r. w województwie przemyskim w świetle zachowanych akt SB [w:] Wybory parlamentarne w 1989 r. w Polsce południowo-wschodniej, red. M. Gliwa, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2011.
Cherek A., Przyczyna zwycięstwa? Historia plakatów wyborczych Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” z Lechem Wałęsą [w:] Krok ku wolności. Wybory czerwcowe 1989 i ich konsekwencje, red. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań 2015.
Codogni P., Wybory czerwcowe 1989 r. U progu przemiany ustrojowej, Warszawa 2012.
Czyżewski A., „Chcesz mieć lipę senatora – oddaj głos na profesora”. Wybory 4 czerwca 1989 roku z perspektywy Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Sieradzu, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 2.
Dekret z dnia 12 czerwca 1989 r. o zmianie ustawy – Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989–1993 (DzU 1989, nr 36, poz. 198).
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2014.
Dziuba A., Kampania wyborcza i wybory w województwie katowickim [w:] Upadek systemu komunistycznego na Górnym Śląsku. Wokół przemian 1989 roku w województwie katowickim i opolskim, red. A. Dziuba, S. Rosenbaum, Katowice 2010.
Frankiewicz M., Solidarność Walcząca i Partia Wolności wobec Okrągłego Stołu [w:] Organizacja Solidarność Walcząca w Wielkopolsce w latach 1983–1990, red. K. Brzechczyn, P. Zwiernik, Poznań 2009.
Gliwa M., Na drodze do „końca historii”. Wybory parlamentarne w 1989 r. w województwie rzeszowskim [w:] Wybory parlamentarne w 1989 r. w Polsce południowo-wschodniej, red. M. Gliwa, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2011.
Kaczmarek F., Koniec PZPR w Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania” 2000, nr 1.
Kardela P., Służba Bezpieczeństwa wobec wyborów parlamentarnych 1989 roku w województwie olsztyńskim [w:] Olsztyński Czerwiec '89, Olsztyn 2009.
Koniec pewnej epoki. Wybory parlamentarne 1989 roku w województwie szczecińskim w dokumentach, wstęp, wybór i oprac. A. Kubaj, Warszawa–Szczecin 2010.
Kościański R., Brakowanie i niszczenie dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Poznaniu w latach 1989–1990 [w:] Krok ku wolności. Wybory czerwcowe 1989 i ich konsekwencje, red. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań 2015.
Kościański R., Leśkiewicz R., Brakowanie i niszczenie dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Poznaniu w latach 1989–1990: wybrane zagadnienia, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4.
Kuna I., Sprawa obiektowa „Parlament”. Dokumentacja kontroli operacyjnej wyborów do sejmu kontraktowego w województwie suwalskim, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2014, t. 7.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 1989 r. o wynikach głosowania i wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 4 czerwca 1989 r. (MP 1989, nr 21, poz. 149).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 1989 r. o wynikach głosowania i wynikach wyborów do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 4 czerwca 1989 r. (MP 1989, nr 21, poz. 150).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 czerwca 1989 r. o wynikach ponownego głosowania i wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 18 czerwca 1989 r. (MP 1989, nr 21, poz. 151).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 czerwca 1989 r. o wynikach ponownego głosowania i wynikach wyborów do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 18 czerwca 1989 r. (MP 1989, nr 21, poz. 152).
Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL 1952–1989, Warszawa 2018.
Uchwała Rady Państwa z dnia 13 kwietnia 1989 r. o zarządzeniu wyborów do Sejmu i Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (DzU 1989, nr 21, poz. 109).
Uchwała Rady Państwa z dnia 13 kwietnia 1989 r. w sprawie okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz liczby, numerów i przeznaczenia mandatów w tych okręgach (DzU 1989, nr 21, poz. 111).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Ordynacja do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (DzU 1989, nr 19, poz. 103).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989–1993 (DzU 1989, nr 19, poz. 102).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (DzU 1989, nr 19, poz. 101).
Wybory ’89 w Polsce południowo-wschodniej w dokumentach SB, wstęp J. Borowiec, D. Iwaneczko, wybór i oprac. J. Borowiec, Warszawa–Rzeszów 2009.
Wybory czerwcowe 1989 r. w województwie poznańskim. Wybór dokumentów, wstęp i red. Ł. Komorowski, wybór i oprac. H. Budzyńska, A. Chmielewska-Metka, R. Czajkowski, P. Drzymała, Ł. Komorowski, Poznań–Warszawa 2021.
Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, t. 2: czerwiec–grudzień 1989, wybór, wstęp i oprac. A. Dudek, Warszawa 2013.
