Język Polski
English
Dobre chęci, emocje, brak dystansu i specjalistycznej wiedzy nie zastąpią naukowej analizy historycznej… . Odpowiedź na polemiki dotyczące artykułu o współpracy agenturalnej ks. Tadeusza Dajczera ze Służbą Bezpieczeństwa
Rafał Łatka
https://orcid.org/0000-0003-2650-4031
Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 469–496
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231623
PDF
Abstrakt
Tekst stanowi odpowiedź Rafała Łatki na polemiki związane z jego artykułem na temat współpracy agenturalnej ks. Tadeusza Dajczera ze Służbą Bezpieczeństwa. W powyższej analizie wykazano, że Autorzy publikacji zamieszczonych w niniejszym tomie: Problem wiarygodności dokumentów operacyjnych w odniesieniu do pytania o współpracę ks. Tadeusza Dajczera ze Służbą Bezpieczeństwa (E. Sakowicz, o. P. Mazanka, ks. B. Szewc, W. Zagórska) oraz Między rekonstrukcją historyczną a oceną etyczną… (ks. D. Kowalczyk) złamali dwie fundamentalne zasady istniejące w świecie naukowym: nie podchodzili do „obiektu badań” z dystansem oraz wypowiadali się w dziedzinie dyscypliny naukowej, w której nie posiadają elementarnych kompetencji. Powyższy artykuł obala przedstawioną przez wymienionych wyżej Autorów argumentację, wykazując ich emocjonalny stosunek do ks. Dajczera, liczne błędy merytoryczne oraz interpretacyjne, brak znajomości teorii
i praktyki działania aparatu bezpieczeństwa oraz literatury przedmiotu dotyczącej działalności bezpieki. W efekcie Polemistom nie udało się zakwestionować faktu, że ks. Dajczer był osobowym źródłem informacji SB.
Bibliografia
Abp Nycz zalecił reformę Ruchu Rodzin Nazaretańskich, 6 II 2009, https://www.ekai.pl/abp-nycz-zalecil-reforme-ruchu-rodzin-nazaretanskich/ (dostęp 7 XII 2023 r.).
Archiwalia komunistycznego aparatu represji – zagadnienia źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2012.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 003175/532; 0604/1338, t. 1–2; 1471/85, cz. 1.
Badura A., Życiorys pisany na nowo. Nieznane fakty z życia ks. Karola Nawy, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2020, t. 18.
Bełza L., Is damnum dat, qui iubet dare; eius vero nulla culpa est, cui parere necesse sit, http://zycieiidealy.pl/is-damnum-dat-qui-iubet-dare-eius-vero-nulla-culpa-est-cui-parere-necesse-sit/ (dostęp 11 XII 2023 r.).
Białecki K., Kilka refleksji nad materiałami dotyczącymi ks. Tadeusza Dajczera, Poznań 2021, mps.
Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
Cenckiewicz S., Gontarczyk P., SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, Gdańsk–Warszawa–Kraków 2008.
Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dajczerowi (1931–2009), red. L. Fic i in., Warszawa 2017.
„Dialog należy kontynuować…”. Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem 1969–1985. Studium przypadku, wstęp, wybór i oprac. R. Łatka, F. Musiał, Warszawa–Kraków 2020.
Domański T., Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”, t. 1–2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa 2018, Warszawa 2019.
Gontarczyk P., „Niedosłowne traktowanie źródeł”, czyli dwanaście przypadków z książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski” jako przyczynek do badań nad zagadnieniem współczesnego zniekształcania historii Holocaustu („Holocaust distortion”), „Glaukopis” 2023, nr 40.
Gontarczyk P., Nożyczki Barbary Engelking, „Sieci” 2023, nr 20.
Gontarczyk P., Tajny współpracownik „Święty”. Dokumenty archiwalne sprawy Mariana Jurczyka, Warszawa 2005.
Grajewski A., Machcewicz P., Żaryn J., Raport: sprawa o. Konrada Hejmo. Działania Służby Bezpieczeństwa przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1975–1988, Warszawa 2003.
Instrukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945–1953, wybór i oprac. A. Dziurok, J. Marecki, F. Musiał, wstęp A. Dziurok, F. Musiał, Kraków–Katowice 2012.
Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962–1989. Wybór dokumentów, red. i oprac. A. Dziurok, F. Musiał, Kraków–Katowice 2017.
Karp H., Media totalitarne. „Przegląd Katolicki” – historia jednej redakcji. Służby bezpieczeństwa jako przykład kontroli systemu informacyjnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1983–1988, Warszawa 2018.
Komunikat dotyczący Ruchu Rodzin Nazaretańskich, Kuria Metropolitalna Warszawa, 28 I 2008, https://info.wiara.pl/files/old/info.wiara.pl/zalaczniki/2009/02/06/1233918176/1233918609.pdf (dostęp 7 XII 2023 r.).
Koniec kryzysu?, 23 VI 2009, https://kosciol.wiara.pl/doc/489712.Koniec-kryzysu (dostęp 7 XII 2023 r.).
Kowalczyk D., Między rekonstrukcją historyczną a oceną etyczną. W sprawie artykułu dr. hab. R. Łatki, Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2023, t. 16.
Kryzys w Ruchu Rodzin Nazaretańskich, 18 II 2009, https://www.gosc.pl/doc/769016.Kryzys--w-Ruchu-Rodzin-Nazaretanskich (dostęp 7 XII 2023 r.).
Łatka R., Ekspertyza: Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego, Warszawa 2021, mps.
Łatka R., Problemy metodologiczne w prowadzeniu badań na temat historii Kościoła katolickiego w Polsce ,,ludowej”. Przegląd badań, postulaty badawcze, ,,Dzieje Najnowsze” 2016, nr 1.
Łatka R., Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2021, t. 14.
Łatka R., Musiał F., O myśleniu życzeniowym w badaniach historycznych… Replika na recenzję Pytania, które nie zostały zadane…, „Dzieje Najnowsze” 2021, nr 4.
Marek Ł., Psychologia werbunku kapłanów [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 3, red. M. Lasota, J. Szczepaniak, Kraków 2010.
Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945–1989, wstęp, wybór, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.
Musiał F., Agenturalne strategie obronne, 30 VII 2008, https://dziennikpolski24.pl/agenturalne-strategie-obronne/ar/2476602 (dostęp 7 XII 2023 r.).
Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989), Kraków 2015.
Nota biograficzna Eugeniusza Sakowicza [w:] Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dajczerowi (1931–2009), red. L. Fic i in., Warszawa 2017.
Oczami agenta. Środowiska naukowe i archiwalne w doniesieniach TW „Zyg” – Zygmunta Kolankowskiego, oprac. A. Kulecka, T.P. Rutkowski, Warszawa 2012.
Osobowe środki pracy operacyjnej. Zagadnienia źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2013.
Osobowe źródła informacji – zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2008.
Raina P., Anatomia linczu. Sprawa ojca Konrada Hejmo, Warszawa 2006.
Sakowicz E., Księdza Tadeusza Dajczera nauka i świadectwo krzyża [w:] Świadek wiary i miłosierdzia ks. prof. Tadeusz Dajczer (1931–2009), red. E. Sakowicz, W. Zagórska, Warszawa 2019.
Sakowicz E., Księdza profesora Tadeusza Dajczera rozumienie teologii religii [w:] Świadek wiary i miłosierdzia ks. prof. Tadeusz Dajczer (1931–2009), red. E. Sakowicz, W. Zagórska, Warszawa 2019.
Sakowicz E., Od La Salette po Golgotę. Miłosierdzie Boże w dziełach ks. Tadeusza Dajczera [w:] Świadek wiary i miłosierdzia ks. prof. Tadeusz Dajczer (1931–2009), red. E. Sakowicz, W. Zagórska, Warszawa 2019.
Sakowicz E., Poznawanie innych religii uczy miłości do własnego Kościoła. Wywiad z prof. dr. hab. Eugeniuszem Sakowiczem [w:] Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dajczerowi (1931–2009), red. L. Fic i in., Warszawa 2017.
Sakowicz E., Mazanka P., Szewc B., Zagórska W., Problem wiarygodności dokumentów operacyjnych w odniesieniu do pytania o współpracę ks. Tadeusza Dajczera ze Służbą Bezpieczeństwa, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2023, t. 16.
Szczepaniak J., Jak werbowano tajnych współpracowników (informatorów, agentów) spośród duchownych [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 3, red. M. Lasota, J. Szczepaniak, Kraków 2010.
Szczepaniak J., „Wierny” aż do śmierci. Tajemna historia ks. Mieczysława Satory [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 1, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007.
Szewc B., Problemy krytyki teczek SB jako źródeł historycznych, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 2021, nr 4.
Szewc B., Rozważania o wierze jako zapowiedź nowego paradygmatu teologicznego [w:] Świadek wiary i miłosierdzia ks. prof. Tadeusz Dajczer (1931–2009), red. E. Sakowicz, W. Zagórska, Warszawa 2019.
Świadek wiary i miłosierdzia ks. prof. Tadeusz Dajczer (1931–2009), red. E. Sakowicz, W. Zagórska, Warszawa 2019.
Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa 1944–1990, Kraków 2013.
Zagórska W., Współczesne zachowania quasi-mityczne. Aplikacja fenomenologii religii ks. prof. Tadeusza Dajczera do psychologii antropologicznej [w:] Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dajczerowi (1931–2009), red. L. Fic i in., Warszawa 2017.
Zbiory Rafała Łatki: Dajczer T., ks., Wspomnienie autobiograficzne, transkrypcja nagrania z 5 IX 2009 r., mps (kopia); Pismo dr. hab. Adama Dziuroka do prof. dr. hab. Marka Wierzbickiego, dyr[ektora] BBH IPN, Katowice, 9 VII 2021 r., mps (kopia); Relacja Krystyny Kamińskiej, Warszawa, 29 III 2021 r., mps; Relacja ks. dr. Bolesława Szewca, Warszawa, 27 III 2021 r., mps; Relacja ks. Leszka Pliszki, Warszawa, 31 III 2021 r., mps; Relacja prof. Jana Żaryna, Warszawa, 7 IV 2021 r., mps.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Rafał Łatka, Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 14 (2021)
