Język Polski
English
Wojenne misje podporucznika Kazimierza Ursyna Szantyra
Krzysztof Tochman
https://orcid.org/0000-0003-1495-7893
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 209–222
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231611
PDF
Abstrakt
Artykuł przedstawia losy i wojenne dokonania ppor. Kazimierza Szantyra. Urodził się on w 1913 r. Przed wojną ukończył Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, następnie był prawnikiem i urzędnikiem państwowym. Brał udział w kampanii polskiej 1939 r. Po przekroczeniu granicy łotewskiej został internowany, a po zajęciu państw bałtyckich w 1940 r. przez Związek Sowiecki zesłano go do łagrów. Po układzie Sikorski–Majski odzyskał wolność i wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Ukończył szkołę podchorążych i przez Iran oraz Irak przybył do Palestyny, gdzie pełnił m.in. funkcję dowódcy drużyny i zastępcy dowódcy plutonu moździerzy (1942–1943). Przeszedł szkolenie dywersyjne i spadochronowe na kursach dla cichociemnych oraz kurs odprawowy. W listopadzie 1944 r. został przydzielony w charakterze polskiego oficera łączności przy Misji Brytyjskiej jako Capt. Kenneth Lake, a następnie dołączył do Placówki Polskich Oficerów Łącznikowych w Grecji, która rozpoczęła działalność w październiku 1944 r. pod dowództwem kpt. Edwarda Sojki przy dowództwie 3. Korpusu Brytyjskiego (Ateny, Saloniki). Jego zadaniem była m.in. budowa i utrzymanie szlaku łączności z krajem na odcinku Grecja–Bułgaria–Rumunia oraz przesłuchiwanie dezerterów polskiego pochodzenia z niemieckiej armii okupującej Grecję i ich identyfikacja jako potencjalnych szpiegów czy dywersantów. Po wojnie ppor. Szantyr pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł w 2005 r. w Londynie.
Słowa kluczowe
II wojna światowa • Polskie Siły Zbrojne • Armia Krajowa • AK • PSZ • Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza • spadochroniarze • Bałkany number of World War II victims • Polish Armed Forces in the West • Home Army [AK] • Home Army • AK • Branch VI [also known as Special Branch] of the Commander-in-Chief’s Staff (Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza) • Branch VI of the Commander-in-Chief’s Staff • paratroopers • the Balkans
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Akta Mariana Utnika: XI/7.
Biegański W., Juchniewicz M., Okęcki S., Polacy w ruchu oporu narodów Europy 1939–1945, Warszawa 1977.
Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S., Historia Grecji, Kraków 2005.
Brzeziński Z., Grecja, Warszawa 2002.
Clogg R., Historia Grecji nowożytnej, Kraków 2006.
Close D., The Greek Civil War – Studies of Polarization, London 1993.
Derwin G., The Special Operations Executive, 1940–46, Abingdon 2021.
Duraczyński E., Terej J.J., Europa podziemna 1939–1945, Warszawa 1974.
Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie: Kronika 13. pp „Rysiów” od 15 IX 1941–1942: C.129/I.
Kronika II wojny światowej, przeł. M. Zeller, K. Żak, Warszawa 2004.
Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski niepodległej, Warszawa 1991.
Ministry of Defence (Ministerstwo Obrony Zjednoczonego Królestwa w Ruislip): Dokumenty personalne Kazimierza Szantyra: bez sygnatury.
Mrówka P., Junta czarnych pułkowników i mroczna dekada Grecji, https://histmag.org/Junta-czarnych-pulkownikow-i-mroczna-dekada-Grecji-18813 (dostęp 21 XII 2023 r.).
Mulgan J., Report on Experience, Barnsley 2010.
Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, t. IV, red. G. Mazur, Warszawa 2009.
Rocznik oficerski 1923, Warszawa 1923.
Rocznik oficerski 1928, Warszawa 1928.
Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006.
Studium Polski Podziemnej w Londynie: Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, Grecja 1944, Baza „Capri”: A 549; Ppor. Kazimierz Szantyr (Capt. K. Lake): SK 394/188; Pracownicy Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, Akta personalne Aleksandra Domaszewicza: TP 2/0267; Pracownicy Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, Akta personalne Kazimierza Szantyra: TP 2/1493.
Tochman K.A., Cichociemni na Bałkanach, we Włoszech i Francji. Słownik biograficzny, Zwierzyniec–Rzeszów 2016.
Tochman K.A., Nieudana misja por. Tomasza Kurasiewicza „Romera” w Grecji w 1944 r. [w:] W służbie dla prawdy. Prace historyczne dedykowane Zbigniewowi Nawrockiemu (1959–2017), red. T. Balbus, J. Bednarek, Warszawa 2019.
Tochman K.A., Słownik biograficzny cichociemnych, t. II, Zwierzyniec–Rzeszów 2007.
Tochman K.A., Słownik biograficzny cichociemnych, t. IV, Zwierzyniec–Rzeszów 2011.
Tucholski J., Spadochroniarze, Warszawa 1991.
Tuliński A., Oficerowie Biura Historycznego i Wojskowego Biura Historycznego w latach 1922–1939, cz. 1, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2019, nr 4.
Woodhouse C.M., The Struggle for Greece 1941–1949, London 2002.
Wrzosek M., Edward Perkowicz [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXV, Warszawa 1980
Zbiory Krzysztofa A. Tochmana: Szantyr J., „Notatka o Kazimierzu Ursyn Szantyrze”, 2016.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
