Afficher No 12 (2023)

No 12 (2023)

ISSN:
2545-3424

eISSN:
2299-890X
Section: Varia

W walce o władzę. Działalność Polskiej Partii Robotniczej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pile w latach 1945–1948. Powstanie Polskiej Partii Robotniczej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pile

Robert Kolasa

https://orcid.org/0009-0000-8728-4074

Towarzystwo Miłośników Miasta Piły

Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, No 12 (2023), pages: 189-217

Publication date: 2024-02-06

https://doi.org/10.48261/2299.890X.12.2023.08

Résumé

Artykuł ukazuje działalność Polskiej Partii Robotniczej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w okresie walki o władzę i budowy hegemonistycznej pozycji na scenie politycznej w wymiarze lokalnym. Są w nim także odniesienia do sytuacji ogólnopolskiej, aby lepiej zrozumieć kontekst historyczny. Poznajemy okoliczności tworzenia się partii politycznych na terenie Piły oraz okres walki o władzę w czasie referendum i wyborów do Sejmu Ustawodawczego. W ostatniej części została ukazana sytuacja po wyborach „zwycięskich” dla komunistów, kiedy to rękoma bezpieki PPR zniszczyła opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe i zmarginalizowała swoich „sojuszników”. Zwieńczeniem tego było wchłonięcie przez PPR „sojuszniczej” Polskiej Partii Socjalistycznej i powstanie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zdominowanej przez komunistów


Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Pile, Akta miasta Piły; Miejska Rada Narodowa w Pile; Powiatowa Rada Narodowa w Pile; Starostwo Powiatowe Pilskie; Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Miejski Komitet Polskiej Partii Socjalistycznej w Pile 1945–1948; Komitet Miejski i Powiatowy Polskiej Partii Robotniczej w Pile 1945– 1948; Komitet Powiatowy Polskiej Partii Robotniczej w Pile-Trzciance 1945–1948; Komitet Miejski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Pile; Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy w Poznaniu.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Pile-Trzciance; Referendum 1946 r.; Sprawozdania szefa Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Pile; Wybory 1947 r.

Aparat bezpieczeństwa w województwie poznańskim 1945–1956. Wybrane kierunki i metody (dokumenty), wstęp, wybór dokumentów i oprac. R. Kościański, Poznań–Warszawa 2023.

„Piła w latach 1945–1948”, wybór źródeł S. Żelaźniewicz, Piła 1983.

Referendum z 30 czerwca 1946 r. Przebieg i wyniki, oprac. A. Paczkowski [w:] Dokumenty do dziejów PRL, z. 4, Warszawa 1993.

„Piła Mówi” 1946–1947.

„Życie Warszawy” 1946.

Zaremba P., Pierwszy szczeciński rok 1945, Poznań 1970.

Zaremba P., Wspomnienia prezydenta Szczecina 1945–1950, Poznań 1989.

Zaremba P., Walki o polski Szczecin, Wrocław 1986.

Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005.

Boras Z., Metryki naszych miast. Piła, Wałcz – rocznica nadania praw miejskich, „Rocznik Nadnotecki” 1993, t. 24.

Boras Z., Dworecki Z., Piła – zarys dziejów, Piła 1993.

Fechner D., Walka o władzę na terenie Piły i północnych powiatów województwa poznańskiego w latach 1945–47 w świetle dokumentów Archiwum Państwowego w Poznaniu, „Rocznik Nadnotecki” 1994, t. 35.

Friszke A., Rozbicie PPS przez władze komunistyczne (1945–1948) [w:] O niepodległość i socjalizm. Studia i szkice z dziejów Polskiej Partii Socjalistycznej, red. K. Piskała, M. Żuczkowski, Warszawa 2020.

Gumowski R., Sytuacja polityczna powiatu trzcianeckiego w latach 1945–1950, „Rocznik Nadnotecki” 1973, t. 5.

Iwanow M., Komunizm po Polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla, Kraków 2017.

Kamiński M., Władze w Pile w latach 1945–2000 [w:] Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000, red. M. Fiałkowski, Piła 2013.

Kolasa R, Walki o Piłę na przełomie stycznia i lutego 1945 r., „Meritum” 2018, t. 10. Kolasa R., Działalność podziemnych organizacji niepodległościowych na obszarze Piły i powiatu pilsko-trzcianeckiego w latach 1945–1956, „Przegląd Zachodni” 2003, nr 3.

Kolasa R., Kształtowanie się systemu władzy komunistycznej w Pile w latach 1945–1947 [w:] Władzy raz zdobytej… Początki systemu komunistycznego w Polsce 1944–1947, red. M. Surdej, P. Fornal, Rzeszów–Warszawa 2023.

Kozłowski K., Uwagi o działalności politycznej i administracyjnej L. Borkowicza na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949, „Przegląd Zachodni” 1988, nr 3.

Kozłowski K., Między racją stanu a stalinizmem – pierwsze 10 lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim 1945–1955, Warszawa–Szczecin 2000.

Muzyka W., Działalność PPR i PZPR w Pile 1945–1955, „Rocznik Nadnotecki” 1986–1987, t. 17–18.

Osękowski C., Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce, Warszawa 2000.

Osękowski C., Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 roku w Polsce, Poznań 2000.

Paczkowski A., Zdobyć władzę 1945–1947, Warszawa 1993.

Pietrow N., Nowy ład Stalina. Sowietyzacja Europy 1945–1953, Warszawa 2015.

Rembacka K., Komunista na peryferiach władzy. Historia Leonarda Borkowicza (1912–1989), Szczecin–Warszawa 2020.

Robakowski K., Zjednoczenie ruchu robotniczego w Wielkopolsce, „Kronika Wielkopolska” 1981, nr 2 (28).

Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2009.

Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000, red. M. Fijałkowski, Piła 2013.

Zaremba P., Obszar stykowy w planowani przestrzennym na przykładzie regionu Piła, Poznań 1960.

Spałek R., Zawłaszczenie PPS w kraju (1944–1948) [w:] Polska Partia Socjalistyczna. Dlaczego się nie udało?, red. R. Spałek, Warszawa 2010.

Wrona J., System partyjny w Polsce 1944–1950. Miejsce – funkcje – relacje partii politycznych w warunkach budowy i utrwalania systemu totalitarnego, Lublin 1995.

Zasada J., Referendum w województwie poznańskim, 30 VI 1946, Poznań 1959.

Żelaźniewicz S., Polska Partia Robotnicza i Polska Partia Socjalistyczna na Ziemi Nadnoteckiej w latach 1945–1948, Piła 1988.

Żelaźniewicz S., PPR i PPS w Pile w latach 1945–1948, „Rocznik Nadnotecki” 1984, t. 15–16.

Żelaźniewicz S., Powstanie władzy ludowej na Ziemi Nadnoteckiej, „Rocznik Nadnotecki” 1986–1987, t. 17–18.

Żelaźniewicz S., Życie polityczne na Ziemiach Odzyskanych województwa pilskiego w Polsce Ludowej [w] 40-lecie powrotu Ziem Zachodnich i Północnych do Macierzy. Materiały z sesji zorganizowanej 17 maja 1985 w Pile, red. Z. Skrzypczak, Piła 1985.

Licence

(c) Tous droits réservés Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja 2023

Creative Commons License

Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl

Kolasa, R. (2024). W walce o władzę. Działalność Polskiej Partii Robotniczej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pile w latach 1945–1948: Powstanie Polskiej Partii Robotniczej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pile. Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, (12), 189–217. https://doi.org/10.48261/2299.890X.12.2023.08

Statistics

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.

Share it


                            Afficher No 12 (2023)

No 12 (2023)

ISSN:
2545-3424
eISSN:
2299-890X

Data publikacji:
2024-02-06

Dział: Varia