Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Between the Red Army, the People’s Commissariat of Internal Affairs (NKVD), and the Polish Workers’ Party, and the Security Department (UB). The Beginnings of Communist Poland in the Light of the Political Grotesque Siedem pigułek Lucyfera (Lucifer’s Seven Pills) by Sergiusz Piasecki
Mirosław Golon
https://orcid.org/0000-0002-7443-2063
Delegatura IPN w Bydgoszczy, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Remembrance and Justice, Vol. 44 No. 2 (2024), pages: 55-77
Publication date: 2025-04-02
https://doi.org/10.48261/PIS244402
PDF (Język Polski)
Abstract
Sergiusz Piasecki’s political grotesque illustrates the first year of communist rule in post-war Poland in an artistically interesting convention. The author personally saw many of the described events before his emigration, or used direct eyewitness accounts. The text attempts to answer the question of to what extent it can be considered an important historical source concerning the first year of communist Poland and whether there were issues omitted in the book. The author of the article underlines a very wide panorama of the issues raised in the novel, including: Soviet crimes and repressions against the Poles, building and supporting the local criminal security apparatus; the huge scale of Soviet robberies impoverishing Poland’s economic resources; various pathologies of the new government, whether from the new administration or the Polish Workers’ Party; extremely extensive and to a large extent mendacious communist propaganda, fully modeled on the Soviet experiences, as well as a number of other political, economic and cultural issues of the period between May 1945 and April 1946. The author also presented various social problems, such as the huge problem of illegal alcohol production and, above all, the scale of its consumption. The question of the state of Polish-Soviet relations in this period appeared in most of the more important matters. All these issues were elements of an extremely critical panorama of communist rule in Poland. This panorama, as well as other works by Piasecki, resulted in an official ban on the publication of his works that lasted until the fall of the communist regime in Poland.
Keywords
Sergiusz Piasecki • komunizm • Polska Partia Robotnicza • Armia Czerwona • Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego • Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD) Sergiusz Piasecki • Communism • Polish Workers' Party • Red Army • Ministry of Public Security • People's Commissariat for Internal Affairs (NKVD)
References
Autodenuncjacja. Teksty autobiograficzne, wywiady, wspomnienia, publicystyka, wybór, oprac. i przedmowa K. Polechoński, Warszawa 2002.
Czy wracać?, „Pod prąd” (Włochy), 11 lipca 1946 r. [w:] S. Piasecki, Autodenuncjacja…Magiel marksistowski [w:] S. Piasecki, Autodenuncjacja…
Nikt nie da nam zbawienia, Rzym 1947.
Siedem pigułek Lucyfera, Londyn 1948.
Wniosek do Zarządu Pisarzy Polskich na Obczyźnie w Londynie, 14 czerwca 1949 r. [w:] S. Piasecki, Autodenuncjacja…
Zapiski oficera Armii Czerwonej, Londyn 1957.
Księga aresztowanych, internowanych i deportowanych z Górnego Śląska do ZSRR w 1945 roku, t. 1–3, oprac. D. Węgrzyn, Katowice–Warszawa 2021.
Polska pod reżimem komunistycznym. Rok 1945. Anatomia okupacji kraju w raportach cywilnych i wojskowych instytucji Rządu RP na uchodźstwie, oprac. J. Mysiakowska-Muszyńska, W.J. Muszyński, Warszawa 2023.
Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju 1944–1949, oprac. J. Mysiakowska-Muszyńska, W.J. Muszyński, Warszawa 2015.
Twarze bezpieki 1945–1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w woj. pomorskim/bydgoskim, toruńskim i włocławskim. Informator personalny, red. M. Szymaniak, Bydgoszcz–Gdańsk 2010.
Albert A. (W. Roszkowski), Najnowsza historia polityczna Polski 1914–1993, cz. 2: 1945–1993, Warszawa 1995.
Bosiacki A., Izdebski H., Konstytucjonalizm rosyjski. Historia i współczesność, Kraków 2013.
Cieśliński M., Piękniej niż w życiu. Polska Kronika Filmowa 1944–1994, Warszawa 2006.
Czarnecka D., „Pomniki wdzięczności” Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.
Czubiński A., Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945–1989), Poznań 1998.
Demel R., Sergiusz Piasecki (1901–1964). Życie i twórczość, Łomianki 2012.
Dominik A., „Zapiski oficera Armii Czerwonej” Sergiusza Piaseckiego – polska próba zgłębienia mentalności jednostki wychowanej w systemie stalinowskim, „Politeja” 2013, nr 4 (26).
Gałęziowski J., Niedopowiedziane biografie. Polskie dzieci urodzone z powodu wojny, Warszawa 2022.
Generał Anders. Życie i chwała, oprac. i red. M. Hemar, Londyn 1970.
Gieroń R., Akty kolektywnej przemocy antyżydowskiej w Rzeszowie i Krakowie w 1945 r. Próba porównania w kontekście postępowań karnych, „Polish-Jewish Studies” 2023, nr 4.
Golon M., Na zapleczu frontów Armii Czerwonej: sowieckie represje i grabieże na ziemiach polskich w 1945 r. (na przykładzie wybranych miast), „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie” 2022, nr 17.
Golon M., Nidzica i okolice w czasach PRL, podrozdział: Nidzickie w latach 1945–1956. Od końca wojny do Października ’56 [w:] Historia Nidzicy i okolic, red. W. Rezmer, Nidzica 2012.
Golon M., Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945–1947, Toruń 2001.
Golon M., Polityka władz radzieckich wobec ludności Torunia po zakończeniu okupacji niemieckiej (1945–1949). Aspekty ekonomiczne i polityczne [w:] Problemy narodowościowe i wyznaniowe na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach w XX wieku, red. R. Sudziński, Toruń 1997.
Gross R., Przemiany gospodarcze wsi na Warmii i Mazurach w latach 1945–1956, Olsztyn 2019.
Hytrek-Hryciuk J., „Rosjanie nadchodzą”. Ludność niemiecka a żołnierze Armii Radzieckiej (Czerwonej) na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948, Wrocław 2013.
Jakubowski W., Obrazy okupacji sowieckiej w „Człowieku przemienionym w wilka” Sergiusza Piaseckiego, „Roczniki Humanistyczne” 2009, t. 57, z. 1.
Kaczmarek R., Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2014.
Kaczmarski K., Pogrom, którego nie było. Rzeszów, 11–12 czerwca 1945 r. Fakty, hipotezy, dokumenty, Rzeszów 2008.
Korboński S., W imieniu Kremla, Warszawa 2017.
Kościuszko M., Armia Czerwona w Wielkopolsce w latach 1945–1946 w świetle dokumentów polskiej administracji, Poznań–Warszawa 2023.
Kozłowski P., Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko”. 1910–1951, Warszawa 2011.
Kunert A.K., List otwarty Sergiusza Piaseckiego do Karola Kuryluka z 27 kwietnia 1946 roku, „Polska 1944/1945–1989. Studia i Materiały” 2001, nr 5.
Main I., Trudne świętowanie. Konflikty wokół obchodów świąt państwowych i kościelnych w Lublinie (1944–1989), Warszawa 2004.
Motyka G., Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Warszawa 2014.
Niwiński P., Antoni Olechnowicz (1905–1951) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 1, red. J. Żaryn, J.T. Żurek, Kraków–Warszawa–Wrocław 2002.
Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski, Warszawa 2005.
Paliwoda A., Granice i pogranicza w powieściach Sergiusza Piaseckiego, Rzeszów–Ustrzyki Dolne 2009.
Pietrow N., Stalinowski kat Polski. Iwan Sierow, Warszawa 2013.
Skóra W., Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków, Poznań 2023.
Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko-radzieckie 1944–1957, Pułtusk 2002.
Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.
Szuba-Boroń A., Obraz przestępcy w prozie Sergiusza Piaseckiego na tle poglądów kryminologicznych epoki, Kraków 2021.
Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych z lat 1944–1956, red. T. Łabuszewski, Warszawa 2013.
Śleszyński W., Działalność wywiadowcza Sergiusza Piaseckiego w Ekspozyturze Oddziału II Sztabu Generalnego nr 6 w Brześciu nad Bugiem w latach 1922–1923, „Dzieje Najnowsze” 2014, t. 46, nr 1.
Śleszyński W., Ostatni etap działalności wywiadowczej Sergiusza Piaseckiego – Materiały z Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowego w Moskwie, „Studia Podlaskie” 2013, t. 21.
Techman R., Armia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945–1956, Poznań 2003.
Teczka specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski. 1944–1946, oprac. T. Cariewskaja, A. Chmielarz, A. Paczkowski, E. Rosowska, S. Rudnicki, Warszawa 1998.
Węgrzyn D., „Internirung”. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do ZSRS na tle wywózek niemieckiej ludności cywilnej z Europy Środkowo-Wschodniej do sowieckich łagrów pod koniec II wojny światowej Katowice–Warszawa 2024.
Woźniok A., Sergiusz Piasecki w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2007.
Z „Czarnej księgi” komunizmu: NKWD, „Smiersz” i „Informacja” WP w Warszawie i okolicach 1944–1945, red. S. Stępień, Warszawa 2003 (artykuły S. Kalbarczyka i A. Chmielarza).
Zaremba M., Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012.
License
Copyright (c) 2024 Remembrance and Justice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
