Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
The Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity” in the Educational Institutions of Inowrocław (1980–1981)
Remembrance and Justice, Vol. 42 No. 2 (2023), pages: 96-112
Publication date: 2024-04-03
https://doi.org/10.48261/pis234206
PDF (Język Polski)
Abstract
The article presents several months of the activities of Inowrocław teachers from the Independent SelfGoverning Trade Union “Solidarity” during 1980–1981. It began in October 1980, when several education workers organised a meeting during during which the Interschool Founding Committee was established. Its members were involved in the development of the union in several gminas in the region. On 14 December 1980, the District Commission was established, one of the largest and most active structures of a union independent of the communist government in the area in question. What is particularly noteworthy is that teachers from Inowrocław did not limit themselves to trying to introduce changes in the education system. They also participated in the development of the Solidarity movement at various levels, took part in the activities of the InterEnterprise Founding Committee of NSZZ “Solidarność” (since July 1981, the Solidarity Branch) in Inowrocław, and cooperated with the NSZZ of Individual Farmers “Solidarność”. They also supported the aspirations of high school students, who, largely thanks to their help, established their own organisation – the Independent SelfGoverning School Youth Union “Solidarność”. Moreover, they introduced the topic of restoring historical street names into public discussion and tried to shape their own remembrance policy until the imposition of martial law.
References
Archiwum Biura Badań Historycznych Zarządu Regionu Toruńsko-Włocławskiego NSZZ „Solidarność”, Dokumenty NSZZ „Solidarność” 1980–1981.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku Delegatura w Bydgoszczy, Akta operacyjne.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Akta operacyjne.
Archiwum Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, Krajowa Komisja Porozumiewawcza i Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”.
Archiwum Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania Okręgu Kujaw Zachodnich, Dokumenty NSZZ „Solidarność” 1980–1981.
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Komitet Gminny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Złotnikach Kujawskich;
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Komitet Miejsko-Gminny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Barcinie;
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Bydgoszczy.
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, K. Bębnista, „Działalność NSZZ »Solidarność« w Inowrocławiu w latach 1980–1989”, mps pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem dr. hab. W. Polaka, prof. UMK, w Zakładzie Systemów Politycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2007.
Zbiory prywatne Edmunda Mikołajczaka;
Zbiory prywatne Wojciecha Gonery.
Historia Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu 1855–1985, cz. 2: Katalogi, aneks źródłowy, indeksy, red. R. Kabaciński, Inowrocław 1995.
lat „Solidarności” w Polsce i regionie. Z Edmundem Mikołajczakiem, działaczem NSZZ „Solidarność” w kujawskiej oświacie, historykiem, regionalistą, honorowym obywatelem Inowrocławia rozmawiał Wojciech Gonera, http://www.solidarnosc.torun.pl (dostęp 21 lutego 2020 r.).
„Gazeta Pomorska” 1980, 2006, 2018.
„Gazeta Regionalna” 1992.
„Gazeta Wyborcza” 2012.
„Ilustrowany Kurier Polski” 1980, 1981, 1990.
„Kontra. Inowrocławski Biuletyn Informacyjny NSZZ »Solidarność«” 1981.
„Kurier Inowrocławski” 2015.
„Okręg Kujaw Zachodnich Region Bydgoski” 1981.
„Przegląd Oświatowy” 2012, 2013.
„Serwis Informacyjny” 1981.
„Wiadomości Wolnych Związków” 1989.
„Wolne Związki” 1995.
Gonera W., Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” w Inowrocławiu (1980–1981), Inowrocław 2021.
Gonera W., Nie żyje legenda inowrocławskiej „Solidarności”, https://ki24.info/pl/11_wiadomosci/11142_nieyjelegendainowrocawskiejsolidarnoci.html (dostęp 21 lutego 2020 r.).
Gonera W., Przemiany polityczne w Inowrocławiu w latach 1989–1990, Inowrocław 2016.
Gonera W., Roman i Piotr Bartoszczowie, Warszawa 2022, seria „Bohaterowie Niepodległej”.
Grysińska K., Gedowski Zbigniew [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, red. M. Łątkowska, Warszawa 2010.
Jarska N., Niezależny ruch oświatowy i nauka niezależna 1980–1989 [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 2: Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
Jarska N., „Szkoła ma służyć dziecku”. Solidarność nauczycielska 1980–1981, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010.
Jóźwiak S., W służbie miastu – Edmund Mikołajczak [w:] Pamięć miasta. Honorowi obywatele Inowrocławia, red. T. Łaszkiewicz, Warszawa 2019.
Listopad ’80. Rzecz o strajkach ludzi oświaty, służby zdrowia i kultury, red. J. Hlebowicz, Gdańsk 2022.
Łaszkiewicz T., Pół wieku Polskiego Towarzystwa Historycznego w Inowrocławiu 1956–2006, Inowrocław 2006.
Łątkowska M., Borowski A., Bartoszcze Piotr [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, red. M. Łątkowska, Warszawa 2010.
Mikołajczak E., Elementy regionalne w onomastyce Inowrocławia od końca XIX do początku XXI wieku [w:] Kujawy. Tradycja – tożsamość – świadomość, red. T. Łaszkiewicz, Inowrocław 2005.
Mikołajczak E., Henryk Łada (1937–2006), „Ziemia Kujawska” 2007, t. 20.
Osiński K., Rabant T., Brejza Jarosław [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 3, red. G. Waligóra, Warszawa 2019.
Pietrzyk M., Bartoszcze Piotr Tomasz [w:] Inowrocławski słownik biograficzny, red. E. Mikołajczak, t. 2, Inowrocław 1994.
Pietrzyk M., Brejza Jarosław [w:] Inowrocławski słownik biograficzny, red. E. Mikołajczak, z. 2, Inowrocław 1994.
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
