Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
One Conversation, Two Sets of Notes. The 1966 Meeting between Edmund Łata, Head of the Department for Religious Denominations in Katowice, and Herbert Bednorz, Bishop Coadjutor of Katowice
Łucja Marek
https://orcid.org/0000-0002-7355-5125
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie
Remembrance and Justice, Vol. 36 No. 2 (2020), pages: 549-572
Publication date: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203628
PDF (Język Polski)
Abstract
The opportunity to examine the respective accounts provided by both sides of a conflict, event or problem can offer valuable insights into the past and bring us closer to the actual course of events. This article presents and juxtaposes two sets of notes prepared by both participants in a meeting held on 5 March 1966 in the building of the d iocesan curia office in Katowice. The participants in that meeting included Edmund Łata, Head of the Department for Religious Denominations in Katowice, and Herbert Bednorz, Bishop Coadjutor of Katowice. The official visited the curia office in order to deliver a letter from the Prime Minister regarding the so-called “Bishops” Address’, a famous conciliatory letter from the Polish bishops to their German counterparts dated 18 November 1965. The Bishops’ Address did not dominate the meeting. The host largely dictated the course and the topics of the conversation, which he turned to the crucial problems of the official state policy on religious denominations in the Katowice diocese, and highlighted its repressive and discriminatory nature. The two sets of notes differ in their length and level of detail, presumably on account of the differences between their intended purpose, as well as the individual differences between the two men. It appears that the head of the Department forReligious Denominations was afraid to draw criticism for his visit on account of holding informal contacts with the Curia or treating the Church too favourably. As a result, his notes provide a detailed description of the circumstances and events leading up to the meeting. The bishop’s aim was to record the official position of Łata, and of the state authorities more generally, regarding issues that were relevant to the Curia and the diocese; as a result, his account is more concise and laconic than Łata’s. The two accounts are complementary. They demonstrate the mindsets, intentions and goals of both parties, their mutual attitudes, the atmosphere of the meeting and the character of the conversation, as well as what they felt were the most salient points of the meeting and the background of their conversation. The sources presented are interesting, given the unusual venue and formula as well as the topics discussed, both related to the official religious policy in the diocese, and related personally to Łata, which the bishop brought up during the meeting. The set of notes drafted by the official was located in the State Archive in Katowice, filed with the records of the Department for Religious Denominations and kept in the collection of the Voivodeship Office in Katowice. The bishop’s account was found in the Archdiocesan Archive in Katowice in a set of files concerning the talks and correspondence with state authorities that constitutes an integral part of the Substantive Records archival collection (Akta rzeczowe).
Keywords
Edmund Łata • biskup Herbert Bednorz • Katowice • Wydział do spraw Wyznań • kuria diecezjalna • polityka wyznaniowa w PRL • Kościół rzymskokatolicki • Kościół polskokatolicki • obsadzanie stanowisk kościelnych • budownictwo sakralne • laicyzacja służby zdrowia • polityka podatkowa • dezintegracja duchowieństwa • księża caritasowcy • Mysłowice • Chwałowice • Rybnik • Drogomyśl • Chwałęcice • Tychy • Piekary Śląskie • Sośnicowice Edmund Łata • Bishop Herbert Bednorz • Katowice • Department for Religious Denominations • diocesan Curia • policies on religious denominations in the People’s Republic of Poland • the Catholic Church • the Polish Catholic Church • Church appointments • church’s buildings • secularisation of the health service • tax policies • disintegration of the clergy • Caritas priests • Mysłowice • Chwałowice • Rybnik • Drogomyśl • Chwałęcice • Tychy • Piekary Śląskie • Sośnicowice
References
Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, Akta rzeczowe
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych
Archiwum Państwowe w Katowicach, Urząd Wojewódzki w Katowicach
Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, Wydział Organizacji i Kadr
Kerski B., Kycia T., Żurek R., „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza – kontekst – spuścizna, Olsztyn 2006.
Projekt anonimu na proboszcza – ks. Pietroszka Leopolda z parafii Ruda Śląska, 21 V 1962 r., oprac. A. Dziurok [w:] Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945–1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1: 1945–1959, Poznań 1994.
Banaś K., Komunistyczny aparat bezpieczeństwa wobec pielgrzymek stanowych do Piekar Śląskich (1947–1989), Katowice 2013.
Bączkowicz F. ks., Prawo kanoniczne – podręcznik dla duchowieństwa, t. 1–2, Kraków 1923–1924.
Bednarski D., Katolickie parafie w Tychach po II wojnie światowej [w:] Tychy. Monografia historyczna, red. R. Kaczmarek, Tychy 2011.
Bednarski D., Ks. Franciszek Hornik (1928–2012), „Zeszyty Chorzowskie” 2013, t. 14.
Białecki K., Lepsi katolicy? Ingerencja organów państwa w życie Kościoła polskokatolickiego w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2004, nr 3.
Bp Juliusz Bieniek. Senior diecezji katowickiej, wstęp, wybór i oprac. A. Dziurok, Ł. Marek [w:] Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. ks. J. Marecki, F. Musiał, Warszawa–Kraków 2007 („Niezłomni”, t. 1).
Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1995.
Dziurok A., „Kłamać nie będę, panowie komuniści”. Ksiądz Leopold Pietroszek (1913–1998), „Nasz Dziennik”, 14–16 VIII 2009.
Górecki J., Z wdzięcznością i błaganiem do Matki Bożej Piekarskiej. Studium historyczno-pastoralne pielgrzymowania do Piekar Śląskich, Katowice 2008.
Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, t. 1, red. J. Myszor, Warszawa 2002.
Marek Ł., Aparat bezpieczeństwa wobec kurii katowickiej w latach 1956–1970 [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009.
Marek Ł., „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956–1970, Katowice 2009.
Marek Ł., Parafia polskokatolicka i konflikt wyznaniowy z Bolesławiu na tle polityki władz PRL [w:] Wiara i Niepodległość. Religijne i patriotyczne tradycje terenów diecezji sosnowieckiej (XIX–XX wiek), red. A. Dziurok, ks. M. Trąba, Katowice–Sosnowiec–Warszawa 2019.
Marek Ł., Potrzeba czy element polityki władz? Okoliczności powstania parafii polskokatolickiej w Chwałowicach [w:] Wyznania religijne w Rybniku i powiecie rybnickim w XIX i XX w., red. A. Dziurok, D. Keller, B. Kloch, Rybnik 2015 („Zeszyty Rybnickie”, nr 22).
Marek Ł., Przecieki i wycieki, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 4 (75).
Mołdawa T., Naczelne władze państwowe Polski Ludowej 1944–1979, Warszawa 1979.
Pawliczek J., Ś.P ks. Stanisław Tkocz, protonotariusz apostolski. Życiorys, „Wiadomości Archidiecezjalne” 2003, nr 11.
Represje wobec duchowieństwa górnośląskiego w latach 1939–1956 w dokumentach, oprac. K. Banaś, A. Dziurok, Katowice 2003.
Sierla S., Ks. Kanonik Arkadiusz Miś 1930–1999, Drogomyśl 2003.
Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009.
Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996.
Szołtysik P., Kościół św. Jana Chrzciciela. Pierwsza nowa świątynia w Tychach [w:] Jak budowano Nowe Tychy. Materiały IV Tyskiego Sympozjum Historycznego, Tychy 2011 („Tyskie Zeszyty Historyczne”, nr 8).
Śląski słownik biograficzny. Seria nowa, t. 1, red. M. Fazan, F. Serafin, Katowice 1999.
Śródka A., Uczeni polscy XIX i XX stulecia, t. 5: Suplement, Warszawa 2002.
Tracz B., Jerzy Ziętek – wyjątki z portretu politycznego, „Śląski Notes Historyczny” 2011, nr 1.
Walczak J., Generał Jerzy Ziętek. Wojewoda katowicki. Biografia Ślązaka 1901–1985, Katowice 1996.
Wczoraj i dziś Państwowego Szpitala Klinicznego im. Andrzeja Mielęckiego w Katowicach 1895–1995, Katowice 1995.
Zeszyty biograficzne duchowieństwa katolickiego na Śląsku XIX i XX wieku, nr 2, red. J. Myszor, Katowice 2016 („Biblioteka Teologiczna – Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego”, nr 23).
Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949–1956, Katowice–Warszawa 2018 („Źródła do dziejów Kościoła katolickiego na Górnym Śląsku”, nr 21).
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
