Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Yesterday Today: Memory of the War in Polish Contemporary Art after 1989
Remembrance and Justice, Vol. 25 No. 1 (2015), pages: 221-241
Publication date: 2015-06-30
PDF (Język Polski)
Abstract
Keywords
pamięć zbiorowa, • pamięć o wojnie, • pamięć o Holokauście, • stosunki polsko-żydowskie, • sztuka krytyczna, • sztuki wizualne, • polska sztuka współczesna po • 1989 r., • praktyki kommemoratywne w sztuce collective memory, • memory of war, • memory of the Holocaust, Polish-Jewish relations, • critical art, • visual arts, • Polish contemporary art after 1989, commemorative themes in art
References
- F.A. Yates, Sztuka pamięci, tłum. W. Radwański, Warszawa 1977
- A.C. Danto, The Artworld, „Journal of Philosophy” 1964, nr 61, s. 571-584
- G. Dickie, What is Art? An Institutional Analysis [w:] G. Dickie, Art and Aesthetic. An Institutional Analysis, Ithaca 1974, s. 426–437
- A. Assmann, Cztery formy pamięci [w:] Między historią a pamięcią. Antologia, red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013
- Z. Bauman, Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, tłum. J. Bauman, Warszawa 1995
- T. Żukowski, Fantazmat „Sprawiedliwych” i film „W ciemności” Agnieszki Holland, „Studia Litteraria Historica” 2012, nr 1, s. 1–10
- I. Kowalczyk, Podróż do przeszłości. Interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej, Warszawa 2010
- J. Tokarska-Bakir, Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939–1946, Wołowiec 2012
- A. Ostolski, Dotykanie wstydu. Holokaust w malarstwie Wilhelma Sasnala [w:] Sasnal. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2008, s. 46–65
- A. Szymczyk, Brak. Adam Szymczyk w rozmowie z Ulrichem Loockiem [w:] Sasnal. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2008, s. 254–269
- W. Sasnal, Zawsze wraca inną drogą. Wilhelm Sasnal w rozmowie z Andrzejem Przywarą [w:] Sasnal. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2008, s. 234–247
- M. Hirsch, Żałoba i postpamięć [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, tłum. K. Bojarska, Poznań 2010, s. 245–277
- J. Jedliński, Klepsydra ciała. Wobec sztuki Mirosława Bałki, „Czas Kultury” 1999, nr 2, s. 96-103
E. Jedlińska, Sztuka po Holocauście, Łódź 2001
- H. Krall, Tam już nie ma żadnej rzeki, Kraków 1998
- P. Piotrowski, Wytrącić z automatyzmu myślenia. Z profesorem Piotrem Piotrowskim rozmawia Maciej Mazurek, „Znak” 1998, nr 12, s. 60-68
- M. Bałka, Każdy chłopiec boi się inaczej. Z Mirosławem Bałką rozmawia Bożena Czubak, „Magazyn Sztuki” 1998, nr 19, s. 26
- R. Jakubowicz, Archeologia. Cień traumy Zagłady w sztuce Mirosława Bałki, „Midrasz” 2011, nr 2, http://wiadomosci.onet.pl/prasa/archeologia-cien-traumy-zaglady-w-sztuce-miroslawa-balki/95scf; dostęp 22 VI 2014
- S. Sontag, Widok cudzego cierpienia, tłum. S. Magala, Kraków 2010
- W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 3: Estetyka nowożytna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967
- I. Kant, Krytyka władzy sądzenia, tłum. J. Gałecki, Warszawa 1986
- W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1: Estetyka starożytna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962
- F. Ankersmit, Pamiętając Holocaust. Żałoba i melancholia [w:] Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, red. E. Domańska, Poznań 2006, s. 163–184.
- W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1983
- F. Ryszka, Literatura pod ciśnieniem historii, Katowice 1967
- I. Kurz, Snobizmy. Auschwitz jako przedmiot aspiracji, „Dwutygodnik.com” 2011, nr 68, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2782-snobizmy-auschwitz-jakoprzedmiot-aspiracji.html; dostęp 15 VI 2014
- J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, tłum. S. Królak, Warszawa 2005
- E. Janicka, Mord rytualny z aryjskiego paragrafu. O książce Jana Tomasza Grossa „Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści”, „Kultura i Społeczeństwo” 2008, nr 2, s. 229–252
- I. Kowalczyk, Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90., Warszawa 2002
- R.W. Kluszczyński, Artyści pod pręgierz, krytycy sztuki do kliniki psychiatrycznej, czyli najnowsze dyskusje wokół sztuki krytycznej w Polsce, „Exit” 1999, nr 4, s. 2074–2081
- D. LaCapra, Psychoanaliza, pamięć i zwrot etyczny, [w:] Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, red. E. Domańska, Poznań 2006, 413–468
K. Pospiszyl, Zygmunt Freud. Człowiek i dzieło, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991
- M. Blanchot, Spojrzenie Orfeusza, tłum. M.P. Markowski, „Literatura na Świecie” 1996, nr 10, s. 35-42
- L. da Vinci, Trattato della pittura, tłum. M. Rzepińska, Wrocław 1961
- A. Wolff-Powęska, Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010), Poznań 2011
- Z. Bauman, Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim, tłum. J. Łaszcz, Gdańsk 2007
- K. Bojarska, Obecność Zagłady w twórczości polskich artystów, „Culture.pl”, 29 V 2007, http://culture.pl/pl/artykul/obecnosc-zaglady-w-tworczosci-polskich-artystow#25; dostęp: 22 VI 2014 r.
- A. Rottenberg, Artysta patrzy na wojnę [w:] Obok. Polska – Niemcy. 1000 lat historii w sztuce. Katalog, red. M. Omilanowska, Berlin–Warszawa 2011, s. 620–624
- A. Żmijewski, Ekstaza pamięci. Z Arturem Żmijewskim rozmawia Rafał Jakubowicz [w:] Żmijewski. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2011, s. 120–127
- M. Gliński, Sprawa „Berka” Artura Żmijewskiego, http://www.culture.pl/kalendarz-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/L6vx/content/sprawa-berka-artura-zmijewskiego-ciag-dalszy, dostęp: 20 II 2014 r.
- G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 2: Platon i Arystoteles, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 2001, s. 576–577
- M. Lorenc, Polityczność sztuki. Analiza pracy Zbigniewa Libery pt. LEGO. Obóz koncentracyjny z 1996 roku, „Przegląd Politologiczny” 2012, nr 3, s. 81–95
- J.E. Young, Foreword. Looking into the Mirrors of Evil [w:] Mirroring Evil. Nazi Imagery/Recent Art, red. N.L. Kleeblatt, New Brunswick, New York, London 2001, s. XV–XVIII
- S. Friedländer, Reflections of Nazism. An Essay on Kitsch and Death, tłum. T. Weyr, Bloomington–Indianapolis 1984
- M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, tłum. A. Kopacki, P. Dybel, Kraków 1998
- T. Todorov, Facing the Extreme. Moral Life in Concentration Camps, tłum. A. Denner, A. Pollak, New York 1996
- P. Piotrowski, Obraza uczuć. Odbiór sztuki krytycznej w Polsce, „Res Publica Nova” 2002, nr 3, s. 40-44
- S. Cichocki, Wstęp [w:] Co robi łączniczka. Książka o książce, Bytom 2006
- Ł. Ronduda, Tożsamość tranzytowa – życie i twórczość Zbigniewa Libery w latach 1981–2006 [w:] Zbigniew Libera. Prace z lat 1982–2008, red. D. Monkiewicz, Warszawa 2009, s- F.A. Yates, Sztuka pamięci, tłum. W. Radwański, Warszawa 1977
- A.C. Danto, The Artworld, „Journal of Philosophy” 1964, nr 61, s. 571-584
- G. Dickie, What is Art? An Institutional Analysis [w:] G. Dickie, Art and Aesthetic. An Institutional Analysis, Ithaca 1974, s. 426–437
- A. Assmann, Cztery formy pamięci [w:] Między historią a pamięcią. Antologia, red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013
- Z. Bauman, Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, tłum. J. Bauman, Warszawa 1995
- T. Żukowski, Fantazmat „Sprawiedliwych” i film „W ciemności” Agnieszki Holland, „Studia Litteraria Historica” 2012, nr 1, s. 1–10
- I. Kowalczyk, Podróż do przeszłości. Interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej, Warszawa 2010
- J. Tokarska-Bakir, Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939–1946, Wołowiec 2012
- A. Ostolski, Dotykanie wstydu. Holokaust w malarstwie Wilhelma Sasnala [w:] Sasnal. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2008, s. 46–65
- A. Szymczyk, Brak. Adam Szymczyk w rozmowie z Ulrichem Loockiem [w:] Sasnal. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2008, s. 254–269
- W. Sasnal, Zawsze wraca inną drogą. Wilhelm Sasnal w rozmowie z Andrzejem Przywarą [w:] Sasnal. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2008, s. 234–247
- M. Hirsch, Żałoba i postpamięć [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, tłum. K. Bojarska, Poznań 2010, s. 245–277
- J. Jedliński, Klepsydra ciała. Wobec sztuki Mirosława Bałki, „Czas Kultury” 1999, nr 2, s. 96-103
E. Jedlińska, Sztuka po Holocauście, Łódź 2001
- H. Krall, Tam już nie ma żadnej rzeki, Kraków 1998
- P. Piotrowski, Wytrącić z automatyzmu myślenia. Z profesorem Piotrem Piotrowskim rozmawia Maciej Mazurek, „Znak” 1998, nr 12, s. 60-68
- M. Bałka, Każdy chłopiec boi się inaczej. Z Mirosławem Bałką rozmawia Bożena Czubak, „Magazyn Sztuki” 1998, nr 19, s. 26
- R. Jakubowicz, Archeologia. Cień traumy Zagłady w sztuce Mirosława Bałki, „Midrasz” 2011, nr 2, http://wiadomosci.onet.pl/prasa/archeologia-cien-traumy-zaglady-w-sztuce-miroslawa-balki/95scf; dostęp 22 VI 2014
- S. Sontag, Widok cudzego cierpienia, tłum. S. Magala, Kraków 2010
- W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 3: Estetyka nowożytna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967
- I. Kant, Krytyka władzy sądzenia, tłum. J. Gałecki, Warszawa 1986
- W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1: Estetyka starożytna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962
- F. Ankersmit, Pamiętając Holocaust. Żałoba i melancholia [w:] Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, red. E. Domańska, Poznań 2006, s. 163–184.
- W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1983
- F. Ryszka, Literatura pod ciśnieniem historii, Katowice 1967
- I. Kurz, Snobizmy. Auschwitz jako przedmiot aspiracji, „Dwutygodnik.com” 2011, nr 68, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2782-snobizmy-auschwitz-jakoprzedmiot-aspiracji.html; dostęp 15 VI 2014
- J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, tłum. S. Królak, Warszawa 2005
- E. Janicka, Mord rytualny z aryjskiego paragrafu. O książce Jana Tomasza Grossa „Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści”, „Kultura i Społeczeństwo” 2008, nr 2, s. 229–252
- I. Kowalczyk, Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90., Warszawa 2002
- R.W. Kluszczyński, Artyści pod pręgierz, krytycy sztuki do kliniki psychiatrycznej, czyli najnowsze dyskusje wokół sztuki krytycznej w Polsce, „Exit” 1999, nr 4, s. 2074–2081
- D. LaCapra, Psychoanaliza, pamięć i zwrot etyczny, [w:] Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, red. E. Domańska, Poznań 2006, 413–468
K. Pospiszyl, Zygmunt Freud. Człowiek i dzieło, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991
- M. Blanchot, Spojrzenie Orfeusza, tłum. M.P. Markowski, „Literatura na Świecie” 1996, nr 10, s. 35-42
- L. da Vinci, Trattato della pittura, tłum. M. Rzepińska, Wrocław 1961
- A. Wolff-Powęska, Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010), Poznań 2011
- Z. Bauman, Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim, tłum. J. Łaszcz, Gdańsk 2007
- K. Bojarska, Obecność Zagłady w twórczości polskich artystów, „Culture.pl”, 29 V 2007, http://culture.pl/pl/artykul/obecnosc-zaglady-w-tworczosci-polskich-artystow#25; dostęp: 22 VI 2014 r.
- A. Rottenberg, Artysta patrzy na wojnę [w:] Obok. Polska – Niemcy. 1000 lat historii w sztuce. Katalog, red. M. Omilanowska, Berlin–Warszawa 2011, s. 620–624
- A. Żmijewski, Ekstaza pamięci. Z Arturem Żmijewskim rozmawia Rafał Jakubowicz [w:] Żmijewski. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Warszawa 2011, s. 120–127
- M. Gliński, Sprawa „Berka” Artura Żmijewskiego, http://www.culture.pl/kalendarz-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/L6vx/content/sprawa-berka-artura-zmijewskiego-ciag-dalszy, dostęp: 20 II 2014 r.
- G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 2: Platon i Arystoteles, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 2001, s. 576–577
- M. Lorenc, Polityczność sztuki. Analiza pracy Zbigniewa Libery pt. LEGO. Obóz koncentracyjny z 1996 roku, „Przegląd Politologiczny” 2012, nr 3, s. 81–95
- J.E. Young, Foreword. Looking into the Mirrors of Evil [w:] Mirroring Evil. Nazi Imagery/Recent Art, red. N.L. Kleeblatt, New Brunswick, New York, London 2001, s. XV–XVIII
- S. Friedländer, Reflections of Nazism. An Essay on Kitsch and Death, tłum. T. Weyr, Bloomington–Indianapolis 1984
- M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, tłum. A. Kopacki, P. Dybel, Kraków 1998
- T. Todorov, Facing the Extreme. Moral Life in Concentration Camps, tłum. A. Denner, A. Pollak, New York 1996
- P. Piotrowski, Obraza uczuć. Odbiór sztuki krytycznej w Polsce, „Res Publica Nova” 2002, nr 3, s. 40-44
- S. Cichocki, Wstęp [w:] Co robi łączniczka. Książka o książce, Bytom 2006
- Ł. Ronduda, Tożsamość tranzytowa – życie i twórczość Zbigniewa Libery w latach 1981–2006 [w:] Zbigniew Libera. Prace z lat 1982–2008, red. D. Monkiewicz, Warszawa 2009, s. 36
- M. Bałka, Nie można uniknąć łupieżu. Z Mirosławem Bałką rozmawia Rafał Jakubowicz, „Opcje. Kwartalnik Kulturalny” 2007, nr 4, s. 35-42
- T. Pękala, Estetyzacja historii i artystyczne reprezentacje przeszłości w kulturze ponowoczesnej [w:] Zrozumieć nowoczesność. Księga Jubileuszowa Zygmunta Baumana, oprac. A. Chrzanowski, W. Godzic, A. Zeidler-Janiszewska, Łódź 2010, s. 189–199
- A. Kuczyńska, Pamięć poprzez sztukę [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, red. T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska, Łódź 2009, s. 683–686
- D.J. Goldhagen, Gorliwi kaci Hitlera. Zwyczajni Niemcy i Holocaust, tłum. W. Horabik, Warszawa 1999
- J. Rancière, Los obrazów [w:] J. Rancière, Estetyka jako polityka, tłum. J. Kutyła, P. Mościcki, Warszawa 2007, s. 132
. 36
- M. Bałka, Nie można uniknąć łupieżu. Z Mirosławem Bałką rozmawia Rafał Jakubowicz, „Opcje. Kwartalnik Kulturalny” 2007, nr 4, s. 35-42
- T. Pękala, Estetyzacja historii i artystyczne reprezentacje przeszłości w kulturze ponowoczesnej [w:] Zrozumieć nowoczesność. Księga Jubileuszowa Zygmunta Baumana, oprac. A. Chrzanowski, W. Godzic, A. Zeidler-Janiszewska, Łódź 2010, s. 189–199
- A. Kuczyńska, Pamięć poprzez sztukę [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, red. T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska, Łódź 2009, s. 683–686
- D.J. Goldhagen, Gorliwi kaci Hitlera. Zwyczajni Niemcy i Holocaust, tłum. W. Horabik, Warszawa 1999
- J. Rancière, Los obrazów [w:] J. Rancière, Estetyka jako polityka, tłum. J. Kutyła, P. Mościcki, Warszawa 2007, s. 132
