Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
The Government of the Republic of Poland in Exile and the Émigré Government of the Ukrainian People’s Republic (September 1939 – January 1940)
Remembrance and Justice, Vol. 36 No. 2 (2020), pages: 284-306
Publication date: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203616
PDF (Język Polski)
Abstract
Following Poland’s military defeat in September 1939, the Polish government re-formed in France and re-established relations with the émigré government of the Ukrainian People’s Republic (UPR), an area of Poland’s international relations that had been very active before the war. The re-establishment of the relationship was aided by shifts relating to the Ukrainian question on the international stage, particularly the growing British interest in the issue. Despite the financial constraints, the Polish government supported the UPR’s émigré centre led by Vyacheslav Prokopovych and Oleksander Shulhyn, then active as the Ukrainian Committee in Paris. Particularly important from the Polish perspective was the Committee’s clear commitment to the Allied cause; there were also hopes that the terms of a Polish-Ukrainian compromise could be jointly developed and implemented after the end of the war and the liberation of Poland’s eastern territories from Soviet occupation. The Polish side’s objective was to preserve the territorial status quo. In exchange, the Poles were prepared to make considerable concessions to the Ukrainians, including tentative plans for a future Polish-Ukrainian federation. Co-operation with Ukrainian émigré groups mainly occurred in France and Romania. On the Polish side, the Ministerial Committee for the Interior Affairs, headed by General Kazimierz Sosnkowski, was particularly involved. Sosnkowski drafted a set of guidelines on the Ukrainian question, but the guidelines were never adopted by the Council of Ministers in exile. The Committee also developed the concept of a separate Ukrainian military unit to fight alongside the Polish Army in France. The article discusses the earliest stage of Polish-Ukrainian contacts in exile until January 1940.
Keywords
Rząd RP na wychodźstwie • Komitet Ministrów dla Spraw Kraju • emigracyjny rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej • stosunki polsko-ukraińskie • prometeizm • kwestia ukraińska w polityce Wielkiej Brytanii • Kazimierz Sosnkowski • Wiaczesław Prokopowycz • Ołeksander Szulhyn Polish Government in exile • Ministerial Committee for the Country’s Interior Affairs • the émigré Ukrainian People’s Republic Government • Polish-Ukrainian relations • Prometheism • the Ukrainian question in the British policy • Kazimierz Sosnkowski • Viacheslav Prokopovych • Oleksander Shul’hyn
References
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Ambasada RP w Londynie
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Kolekcja Rogera Raczyńskiego
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Kolekcja Stanisława J. Paprockiego
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Dział Narodowościowy
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Prezydium Rady Ministrów. Osobiste archiwum premiera (1939–1945)
The Hoover Institution Library and Archives, Stanford University, CA (mikrofilmy w Archiwum Akt Nowych w Warszawie), Poland. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 1919–1947
The National Archives of the UK, Kew, Foreign Office: Political Departments: General Correspondence from 1906–1966
Anglo-American Perspectives on the Ukrainian Question 1938–1951. A Documentary Collection, red. L.Y. Luciuk, B.S. Kordan, foreword H.A. MacDonald, Kingston (ON)–Vestal (NY) 1987.
Dyrektorija, Rada Narodnych Ministriw Ukraїnśkoji Narodnoji Respubliky. Łystopad 1918 – łystopad 1920 rr. Dokumenty i materiały. U 2-ch tomach, 3-ch czastynach, uporjad. W. Werstjuk (keriwnyk) ta in., Kyjiw 2006.
Giedroyc J., Autobiografia na cztery ręce, oprac. i posł. K. Pomian, Warszawa 1994.
II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, oprac. P. Libera, Warszawa 2013.
Kawkazskaja Konfiedieracya w oficjalnych diekłaracyjach, tajnoj pieriepiskie i siekrietnych dokumientach dwiżenija „Promietiej”. Sbornik dokumientow, sost. G.G. Mamulia, Moskwa 2012.
Kedryn I., Żyttja-podiji-ljudy. Spomyny i kometari, Nju-Jork 1976.
Knysz Z., B’je dwanadcjata (Spohady j materijały do dijannja OUN naperedodni nimećko-moskowśkoji wijny 1941 r.), „Sribna Surma” (Toronto b.d.w.).
Kwiecień M., Mazur G., Memoriał profesora Olgierda Górki w kwestii ukraińskiej z 4 stycznia 1940 roku, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 2002, z. 139.
Langner W., Ostatnie dni obrony Lwowa (1939), „Niepodległość” (Londyn–Nowy Jork) 1978, t. 11 (po wznowieniu).
Nebeluk M., Pid czużymy praporamy, peredmowa O. Żdanowycz, Paris–Lyon 1951.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1939 wrzesień–grudzień, red. W. Rojek, współpr. P. Długołęcki, M. Konopka-Wichrowska, M. Przyłuska, Warszawa 2007.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1940, red. M. Hułas, Warszawa 2010.
Protokoły posiedzeń Komitetu dla Spraw Kraju, cz. 1: 1939–1941, oprac. i red. W. Grabowski, Warszawa 2008.
Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1: Październik 1939 – czerwiec 1940, oprac. W. Rojek, przy współpr. A. Suchcitza, Kraków 1994.
Szembek J., Diariusz wrzesień–grudzień 1939, oprac. B. Grzeloński, Warszawa 1989.
Wreciona J., Spohad pro Ołeksandra Szulhyna [w:] Zbirnyk na poszanu Ołeksadra Szulhyna (1889–1960). Praci Istoryczno-fiłosoficznoji Sekciji, red. W. Janiw, „Zapysky Naukowoho Towarystwa im. Szewczenka” (Paryż–Mjunchen) 1969, t. 186.
Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewicza, oprac. A. Grzywacz, M. Kwiecień, G. Mazur, Kraków 2000.
Bączkowski W., Prometeizm na tle epoki. Wybrane fragmenty z historii ruchu, „Niepodległość” (Nowy Jork–Londyn) 1984, t. 17.
Bruski J.J., Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie (1920–1940) [w:] Rządy bez ziemi. Struktury władzy na uchodźstwie, red. R.P. Żurawski vel Grajewski, Warszawa 2014.
Bruski J.J., Londyn – Bukareszt – Stambuł. Przyczynek do działalności Włodzimierza Bączkowskiego w latach 1939–1940, „Nowy Prometeusz” 2013, nr 5.
Bruski J.J., Między „Piemontem” a „Mandżukuo”. Polska dyplomacja wobec kwestii ukraińskiej w okresie pomonachijskim (październik 1938 – marzec 1939), „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2010, nr 3 (55).
Bruski J.J., Petlurowcy. Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie, 1919–1924, Kraków 2000.
Bruski J.J., W kręgu spraw prometejskich i ukraińskich. Jerzy Giedroyc w Rumunii 1939–1941 [w:] Giedroyc a Ukraina. Ukraińska perspektywa Jerzego Giedroycia i środowiska paryskiej „Kultury”, red. M. Semczyszyn, M. Zajączkowski, Warszawa–Lublin–Szczecin 2014.
Dubicki T., Konspiracja polska w Rumunii 1939–1945, t. 1: 1939–1940, Warszawa 2002.
Duraczyński E., Rząd polski na uchodźstwie 1939–1945. Organizacja, personalia, polityka, Warszawa 1993.
Frołow D.D., Sowietsko-finskij plen, 1939–1944 gg. Po obie storony koluczej pro wołoki, Helsinki–Sankt Pietierburg 2009.
Hułas M., Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie wrzesień 1939 – lipiec 1943, Warszawa 1996.
Jabłonski W., Derżawnyj centr UNR w roky druhowi switowoji wijny, „Naukowi praci Kamjaneć-Podilśkoho nacionalnoho uniwersytetu imeni Iwana Ohijenka. Istoryczni nauky” 2014, t. 24.
Jewszanśkyj M. [Liwyćkyj M.A.], Ekzylnyj uriad UNRespubliky – po boci zachidnych sojuznykiw, „Swoboda”, 11 VI 1985, cz. 109.
Kolanczuk O., Ukrajinśka wijśkowa emihracija u Polszczi 1920–1939, Lwiw 2000.
Komar W., Koncepcija prometejizmu u polityci Polszczi (1921–1939 rr.), Iwano-Frankiwśk 2011.
Komar W., Władysław Antoni Pelc: rys biografii prometejskiej, „Nowy Prometeusz” 2014, nr 6.
Lewandowski J., Imperializm słabości. Kształtowanie się koncepcji polityki wschodniej piłsudczyków 1921–1926, Warszawa 1967.
Lewandowski J., „Prometeizm” – koncepcja polityki wschodniej piłsudczyzny, „Biuletyn Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego” 1958, nr 2 (12); 1959, nr 1 (14).
Libera P., Zarys historii ruchu prometejskiego [w:] II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, oprac. P. Libera, Warszawa 2013.
Liwyćkyj M.A., Derżawnyj Centr UNR w 1920–1940 rokach, Miunchen–Filjadelfija 1984.
Maj I.P., Działalność Instytutu Wschodniego w Warszawie 1926–1939, Warszawa 2007.
Mikulicz S., Prometeizm w polityce II Rzeczypospolitej, Warszawa 1971.
Pachowicz A., Komitet Ministrów dla Spraw Kraju 1939–1945, Warszawa 2010.
Partacz C., Łada K., Polska wobec ukraińskich dążeń niepodległościowych w czasie II wojny światowej, Toruń 2004.
Pietrzak J., Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach drugiej wojny światowej [w:] Rządy bez ziemi. Struktury władzy na uchodźstwie, red. R.P. Żurawski vel Grajewski, Warszawa 2014.
Potocki R., Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939), Lublin 1999.
Ruch prometejski i walka o przebudowę Europy Wschodniej (1918–1940), red. M. Kornat, Warszawa 2012.
Rukkas A., Polśka finansowa pidtrymka emihracijnoho uriadu Ukrajinśkoji Narodnoji Respubliky, „Istorija ta istoriohrafija w Jewropi” (Kyjiw) 2006, wyp. 4.
Samuś P., Wicemarszałek Wasyl Mudryj (1893–1966). Ugody polsko-ukraińskiej orędownik daremny, Warszawa 2017.
Torzecki R., Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993.
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2004.
Zięba A.A., Smal-Stocki Roman [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Kraków 1999–2000.
Zięba A.A., Sołowij Włodzimierz Paweł [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 40, Warszawa 2000–2001.
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
