View Vol. 40 No. 2 (2022)

Vol. 40 No. 2 (2022)

ISSN:
1427-7476

Section: Studia

“Polish Months” on Stage. The Theatrical Dimension of Socio-political Crises in the People’s Republic of Poland

Paweł Mrowiński

https://orcid.org/0000-0002-0104-7981

Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego

Daniel Przastek

https://orcid.org/0000-0003-3104-3671

Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego

Remembrance and Justice, Vol. 40 No. 2 (2022), pages: 68-88

Publication date: 2023-06-21

https://doi.org/10.48261/pis224004

Abstract

Theatre as “the most social of the arts” interacts with the audience, the surrounding reality and responds most quickly and accurately to social changes. Not infrequently, the stage itself prosecutes or catalyses these transformations. The article is devoted to the socio-political dimension of theatre in “People’s Poland” in moments of crises. In addition to the impact of the “Polish months” and martial law on the shape and content of the Polish stage, the article shows selected reminiscences of these events in the theatre, as well as the catalysing function of theatrical art, manifested in periods of breakthrough.


Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, IPN BU 0256/189.

Archiwum Akt Nowych, Wydział Kultury KC PZPR, zespół 1354, sygn. 891/14.

Budrecki L., Kanicki I., Od autorów [w:] Dziś do Ciebie przyjść nie mogę… Program, Warszawa 1967.

Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale. Opera narodowa w 4-ch aktach przez Wojciecha Bogusławskiego napisana. Muzyka Jana Stefaniego. Pieśni i piosenki, Warszawa 1947.

Schiller L., Teatr demokracji ludowej 1946–1950, oprac. A. Chojnacka, Warszawa 2004.

Rozmowy z Leonem Schillerem. Wywiady i autowywiady 1923–1953, oprac. J. Timoszewicz, Warszawa 1996.

„Dialog” 1980–1981, 1989.

„Dziennik Zachodni” 2016.

„Głos Koszaliński” 1975.

„Kino” 2001.

„Kultura” 1981.

„Kuźnica” 1946.

„Kronika Warszawy” 1982.

„Łódź Teatralna” 1946.

„Odrodzenie” 1949.

„Pamiętnik Teatralny” 1982, 2011.

„Przegląd Kulturalny” 1954.

„Przekrój” 1981.

„Stolica” 2016.

„Teatr” 1949, 1950, 1955, 1988, 1990, 1996.

„Tygodnik Literacki” 1990.

„Wezwanie” 1982.

„Żołnierz Wolności” 1957.

„Życie Warszawy” 1955, 1982.

Baniewicz E., Erwin Axer. Teatr słowa i myśli, Kraków 2010.

Bieńka M.O., „Elektra” w inscenizacji Edmunda Wiercińskiego [w:] Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi 1888–1988, red. A. Kuligowska, Łódź 1993.

Braun K., Kieszonkowa historia teatru polskiego, Lublin 2003.

Braun K., Teatr polski 1939–1989. Obszary wolności – obszary zniewolenia, Warszawa 1994.

Eisler J., „Polskie miesiące”, czyli kryzys(y) w PRL, Warszawa 2008.

Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006.

Fijałkowska B., Polityka i twórcy (1948–1959), Warszawa 1985.

Fik M., Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944–1981, Londyn 1989.

Holzer J., Kieniewicz J., Tymowski M., Historia Polski, Warszawa 1990.

Jarmułowicz M., Dramat i teatr [w:] Słownik realizmu socjalistycznego, red. Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków 2004.

Jarmułowicz M., Sezony błędów i wypaczeń. Socrealizm w dramacie i teatrze polskim, Gdańsk 2003.

Jawłowska A., Więcej niż teatr, Warszawa 1988.

Kochanowski J., Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956–1957, Kraków 2017.

Komedianci. Rzecz o bojkocie, Warszawa 1990.

Konarski L., Teatr Eref-66, Kraków 1976.

Krakowska J., PRL. Przedstawienia, Warszawa 2016.

Majcherek J., Mościcki T., Kryptonim „Dziady”. Teatr Narodowy 1967–1968, Warszawa 2017.

Majchrowski Z., Cela Konrada, Gdańsk 1998.

Marczak-Oborski S., Teatr polski w latach 1918–1965, Warszawa 1985.

Matynia E., Demokracja performatywna, Wrocław 2008.

Mrowiński P., Sztuka na froncie. Teatr Dramatyczny 2. Korpusu Polskiego oraz Teatr Wojska Polskiego – analiza porównawcza [w:] Studia z historii najnowszej, red. R. Łatka, M. Szumiło, Warszawa 2018.

Mrozińska S., Karabin i maska, Łódź 1964.

Napiontkowa M., Teatr polskiego Października, Warszawa 2012.

Przastek D., Moczarowcy w teatrze [w:] 1968/PRL/TEATR, red. A. Adamiecka-Sitek, M. Kościelniak, G. Niziołek, Warszawa 2016.

Przastek D., Nie tylko „Dziady”. „Pomarcowe” impresje teatralno-polityczne [w:] Marzec i po Marcu. Wpływ kryzysu Marca ’68 na środowiska naukowe i kulturę Polski Ludowej, red. P. Benken, T.P. Rutkowski, Szczecin–Warszawa 2019.

Przastek D., Polityka kulturalna a wolność wypowiedzi artystycznej w Polsce w latach 1989–2015, Warszawa 2017.

Przastek D., Środowisko teatru w okresie stanu wojennego, Warszawa 2005.

Raczak L., Więcej niż jedno życie. Kreacje zbiorowe Teatru Ósmego Dnia 1977–1985. Postzapisy, Poznań 2012.

Raczak L., Spektakl „Jednym tchem” w Teatrze Ósmego Dnia, „Przestrzenie Teorii” 2016, nr 26.

Śliwonik L., By czas nie zaćmił i niepamięć… studencki ruch teatralny w Polsce 1954–1989. Periodyzacja, Warszawa 2015.

Teatr drugiego obiegu. Materiały do kroniki teatru stanu wojennego 13 XII 1981 – 15 XI 1989, oprac. i red. J. Krakowska-Narożniak, M. Waszkiel, Warszawa 2000.

Wachowski J., KOR i teatr, „Slavia Occidentalis” 2018, nr 75.

Wysiński K.A., Związek Artystów Scen Polskich 1950–1998, Warszawa 1998.

Zaremba M., Komunizm, legitymacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001.

Zielińska Z., Teatr w okresie przełomów politycznych, „Akcent” 1982, nr 2.

License

Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

                            View Vol. 40 No. 2 (2022)

Vol. 40 No. 2 (2022)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2023-02-03

Dział: Studia