„Język polski jest tak bogaty,  giętka jest nasza mowa!” Podstawowa Organizacja  Partyjna Oddziału 
Warszawskiego Związku Literatów Polskich i jej stosunek do polityki kierownictwa partyjnego w latach 1956–1970

Konrad Rokicki

Tom 19 Nr 1 (2012)

ISSN:

1427-7476

eISSN:

2957-1723

Dział: Studia

„Język polski jest tak bogaty, giętka jest nasza mowa!” Podstawowa Organizacja Partyjna Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich i jej stosunek do polityki kierownictwa partyjnego w latach 1956–1970

Konrad Rokicki

IPN

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 19 Nr 1 (2012), strony: 135-181

Data publikacji: 2012-06-30

PDF

Abstrakt

The Basic Party Cell (POP) at the Warsaw Branch, was the Polish United Workers’ Party’s (PZPR’s) strongest party unit in the Polish Writers’ Association (ZLP). In Stalinist years, it was used to control and indoctrinate the community of writers. After the political “thaw” it was affected by very strong reformist tendencies, called “revisionist” by communist authorities. That was the difference between it and other PZPR’s cells in ZLP’s branches. Also, POP OW ZLP due to its numerosity and connections of some its members with the party leadership, exerted real infl uence on ZLP’s activities and on the relations between writers and the communist party. Nonetheless, internal divisions in the organisation were very deep. In addition to “revisionists”, the POP was also composed of a group of writers completely subordinated to the party’s instructions. Within the POP OW ZLP a discussion was held on the scope of writers’ duties, resulting from the fact of membership in PZPR. Should restrictions of free expression be accepted? Can writers-party members participate in creating the cultural policy, or should they only implement its guidelines? Are there perhaps any false intermediaries in the relations between POP, and the party leadership? The authorities’ actions towards communities of creators – mainly imposing restrictions of freedom of speech – promptly triggered protests, also of a part of the members of POP OW ZLP. In the 14 years of Gomułka’s rule, the highest emotions were provoked by the liquidation of the monthly „Europa” and founding of the Warsaw weekly „Kultura”, the dispute over the letter of 34 and the counterletter of POP OW ZLP, the expelling of Leszek Kołakowski from PZPR, and the March campaign. In this period, some writers-party members, ignoring the risk of disfavour – left the party’s ranks; while others remained in the organisation for a long time, forming an informal opposi- tion (“dissent within the party”), yet others remained members only in formal terms, the group of orthodox communists rapidly diminishing. In the late 1960s, when the anti-intelligentsia phobia among the party’s leadership became evident for everybody, it was hard to find any big names among the members of POP OW ZLP. The organisation became uniform in terms of ideology, but devoid of authority and despite the opposition’s resignation from struggle, it proved incapable of leading the community of writers. The fortunes of POP OW ZLP seem to be a good example of ideological reconsiderations and changing attitudes within the communist party’s intelligentsia towards the policies of Gomułka.

Bibliografia

D. Jarosz, Polacy a stalinizm 1948–1956, Warszawa 2000, L. Prorok, Dziennik 1949–1984, Kraków 1998, O.S. Czarnik, Między dwoma sierpniami. Polska kultura literacka w latach 1944–1980, Warszawa 1993, . B. Fijałkowska, „Sumienie narodu”? Sprawy i ludzie kultury w Polsce Ludowej, Wrocław 1985, A. Paczkowski, (Bardzo) Krótki zarys politycznej historii prasy polskiej w latach 1944–1989 [w:] Pośród spraw publicznych i teatralnych. Marcie Fik przyjaciele, koledzy, uczniowie, red. M. Napiontkowska, J. Krakowska-Narożniak, Warszawa 1998, s. 270. B.N. Łopieńska, Porwanie „Europy”, „Res Publica” 1987, nr 2, H. Zatorska, Spoza smugi cienia, Warszawa 1982, A. Werblan, Szkice i polemiki, Warszawa 1970, T. Mielczarek, Od „Nowej Kultury” do „Polityki”. Tygodniki społeczno-kulturalne i społeczno-polityczne PRL, Kielce 2003, A. Bikont, J. Szczęsna, Lawina i kamienie. Pisarze wobec komunizmu, Warszawa 2006 J. Putrament, Pół wieku, t. 5: Poślizg, Warszawa 1980, J. Putrament, Pół wieku, t. 6: Natasza (nowa wersja „Rapanui”), Warszawa 1978, Analiza postaw politycznych pisarzy sporządzona przez kontakt obywatelski „O”, przyjęta przez wicedyrektora Departamentu III MSW płk. Stanisława Filipiaka, 5 XII 1962 r., oprac. K. Rokicki [w:] Twórczość obca nam klasowo. Aparat represji wobec środowiska literackiego 1956–1990, red. A. Chojnowski, S. Ligarski, Warszawa 2009, s. 148. K. Rokicki, Nie wygracie z partią. Sprawa warszawskiej „Kultury” 1963, „Biuletyn IPN” 2008, nr 8–9, W. Gomułka, O aktualnych problemach ideologicznej pracy partii, „Nowe Drogi” 1963, nr 8, A. Friszke, Kultura czy ideologia? Polityka kulturalna kierownictwa PZPR w latach 1957–1963 [w:] Władza a społeczeństwo w PRL. Studia historyczne, red. A. Friszke, Warszawa 2003, s. 141-142. K. Woźniakowski, „List 34” i literaci, „Zdanie” 1988, nr 6; J. Eisler, List 34, Warszawa 1993; T. Jastrun, Mysz, która ryknęła, „Nowa Res Publica” 1994, cz. 1, nr 3, s. 2–12; cz. 2, nr 4, s. 17–25; K. Rokicki, Sprawa „Listu 34” w materiałach MSW, „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” 2006, nr 7, ; M. Fik, My, niżej podpisani, „Res Publica Nowa” 1994, nr 5, A.J. Cieślikowa, O człowieku, który się nie zgadzał. Biografia pułkownika Januarego Grzędzińskiego 1881–1975, Warszawa 2009 J. Kuroń, K. Modzelewski, List otwarty do partii, Paryż 1966 A. Friszke, Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994, A. Friszke, Ruch protestu w marcu 1968 r. w świetle raportów MSW dla kierownictwa partyjnego, „Więź” 1994, nr 4, J. Eisler, Polski rok 1968, Warszawa 2006, N. Karsov, S. Szechter, Nie kocha się pomników, Warszawa 1987. K. Rokicki, Służba Bezpieczeństwa wobec inteligencji twórczej od Października ‘56 do Marca ‘68, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 2, B. Stanisławczyk, D. Wilczak, Pajęczyna [w:] Teczki, czyli widma bezpieki, red. J. Snopkiewicz, A. Jakubowska, D. Wilczak, Warszawa 1992, s. 139-140. B.N. Łopieńska, „Szczerze mówiąc – nie”, „Res Publica” 1991, nr 7–8, L. Ostałowska, Mord w oranżerii, „Gazeta Wyborcza”, 31 XII 1996 – 1 I 1997 M. Fik, Autorytecie wróć? Szkice o postawach polskich intelektualistów po październiku 1956, Warszawa 1997, M. Jastrun, Dziennik 1955–1981, Kraków 2002, I. Szymańska, Miałam dar zachwytu. Wspomnienia wydawcy, Warszawa 2001, J. Putrament, Pół wieku, t. 7: Zmierzch, Warszawa 1980, K. Kersten, Marzec 1968 a postawy intelektualistów wobec komunizmu [w:] Marzec 1968. Trzydzieści lat później, t. 1: Referaty, red. M. Kula, P. Osęka, M. Zaremba, Warszawa 1998, s. 178. S. Kisielewski, Dzienniki, Warszawa 2001, M.F. Rakowski, Dzienniki polityczne, t. 3: 1967–1968, Warszawa 1999, , W. Gomułka, Przemówienia. Wrzesień 1957–grudzień 1958, Warszawa 1959,

Inne teksty tego samego autora

Grzegorz Waligóra, Andrzej Friszke, Jerzy Eisler, Konrad Rokicki, Łukasz Kamiński, Grzegorz Waligóra, [Dyskusja] Między Październikiem a Czerwcem. PRL 1956–1976 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 19 Nr 1 (2012)
Konrad Rokicki, Służba Bezpieczeństwa wobec inteligencji twórczej od Października ’56 do Marca ’68 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 10 Nr 2 (2006)
Konrad Rokicki, Chrzest bojowy ZOMO , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 11 Nr 1 (2007)
Konrad Rokicki, Listy i skargi na działalność MSW w latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku w analizach Biura Skarg i Listów MSW , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 21 Nr 1 (2013)

Jak cytować

Rokicki, K. (2012). „Język polski jest tak bogaty, giętka jest nasza mowa!” Podstawowa Organizacja Partyjna Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich i jej stosunek do polityki kierownictwa partyjnego w latach 1956–1970. Pamięć I Sprawiedliwość, 19(1), 135–181. Pobrano z https://czasopisma.ipn.gov.pl/index.php/pis/article/view/354

Statystyki

Liczba pobrań PDF

Download data is not yet available.