Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Partycypacja kobiet w obsadzie organów parlamentarnych i wpływ posłanek na stanowienie komunistycznego prawodawstwa na przykładzie reprezentantek Ligi Kobiet w Sejmie Ustawodawczym (1947–1952)
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 208-234
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203613
PDF
Abstrakt
Po sfałszowanych przez komunistów w styczniu 1947 r. wyborach do Sejmu Ustawodawczego mandaty poselskie przypadły 26 kobietom, co stanowiło 5,85 proc. ogółu parlamentarzystów. W trwającej ponad pięć lat kadencji aktywność parlamentarna posłanek była bardzo zróżnicowana. Z analizy sejmowych sprawozdań stenograficznych dowiadujemy się, że poza reprezentantkami Ligi Kobiet i współdziałającymi z nimi pojedynczymi posłankami spora grupa parlamentarzystek ani razu nie zabrała głosu podczas obrad plenarnych, co najwyżej ograniczając się do wystąpień na posiedzeniach komisji. Niewielka liczebnie reprezentacja kobiet w parlamencie nie była przy tym dostatecznie zdeterminowana, by w okresie stalinizmu publicznie artykułować rzeczywiste potrzeby Polek. Dodatkowo aktywność parlamentarna posłanek była odgórnie ograniczana z przyczyn politycznych. Partyjni decydenci jedynie werbalnie wspierali sejmowe feministki związane z LK i te spoza jej struktur w kreowaniu proemancypacyjnego wizerunku partii komunistycznej wśród Polek. W praktyce jego prawdziwość podważał zarówno niewielki wpływ posłanek na proces legislacyjny, a finalnie marginalizowanie potrzeb kobiet w ustawach przyjmowanych przez większość sejmową. W efekcie rozziew pomiędzy propagandową narracją a rzeczywistym wpływem kobiet na politykę (rządzenie) stał się przyczyną fiaska podejmowanych przez partię zabiegów o pozyskanie „kobiecych mas” dla projektu komunistycznego. W odbiorze większości Polek zapowiedzi pełnego upodmiotowienia kobiet w Polsce Ludowej pozostały tylko pustym propagandowym sloganem.
Słowa kluczowe
Polska Ludowa • stalinizm • Liga Kobiet • Sejm Ustawodawczy • organy sejmu • stanowienie prawa • sprawczość posłanek • partycypacja kobiet • obraz statystyczny Polish People’s Republic • Stalinism • Women’s League • Legislative Sejm • parliamentary bodies • Communist legislation • female agency in Sejm • women’s participation • statistical picture
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Zbiór akt osobowych działaczy ruchu robotniczego
Archiwum Akt Nowych, Centralna Kartoteka KC PZPR
Ciołkoszowa L., Spojrzenie wstecz (rozmowy przeprowadził Andrzej Friszke), Paryż 1995.
Dłuska S., Posiedzenie Rady Naczelnej Światowej Demokratycznej Federacji Kobiet, „Nasza Praca” 1947, nr 2.
Garncarczykowa S., Byłyśmy w ZSRR: St. Garncarczykowa, M. Jaszczukowa, E. Orłowska, Warszawa 1948.
Jabłoński T., Eugenia Pragierowa [w:] Polska Partia Socjalistyczna. Wspomnienia z lat 1918–1939, t. 3, red. J. Cesarski i in., Warszawa 1987.
Kłuszyńska D., Co Polska Ludowa dała kobietom?, Warszawa 1950.
Kłuszyńska D., Dlaczego kobiety walczą o prawa polityczne, Kraków 1911.
L. K. masową organizacją jednoczącą kobiety do walki o pokój i plan. Zakończenie dwudniowych obrad Kongresu, „Życie Warszawy”, 5 III 1951.
Lewińska P., Walka o nowe harcerstwo, Warszawa 1949.
Opozycja parlamentarna w Krajowej Radzie Narodowej i Sejmie Ustawodawczym 1945–1947, red. R. Turkowski, Warszawa 1997.
Orłowska E., Pamiętam jak dziś, Warszawa 1973.
Pużak K., Wspomnienia 1939–1945, Gdańsk 1989.
Sztachelska I., Cele, zadania i osiągnięcia Ligi Kobiet: wykład, Warszawa 1947.
Zawsze byłam z Polską. Z Hanną Chorążyną, przewodniczącą Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego, rozmawia Izabella Byszewska, „Przegląd Katolicki” 1990, nr 8–9.
Bagieński W., Na ścieżkach zdrady, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, nr 10–11.
Bauchrowicz-Tocka M., Ewolucja celów Ligi Kobiet w latach 1945–1989 w świetle jej statutów, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” 2020, nr 1 (8).
Chrobaczyńska-Plucińska E., Posłanki na Sejm PRL II kadencji (1957–1961). Cechy socjopolityczne i aktywność poselska, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” 2019, nr 2.
Chrobaczyńska-Plucińska E., Równouprawnienie płci w debacie parlamentarnej Sejmu Ustawodawczego 1947–1952. Zarys problemu [w:] Kobiecość i męskość w publicznym dyskursie, społecznych praktykach i indywidualnych doświadczeniach, red. J. Czernecka, K. Dzwonkowska-Godula, Łódź 2019 („Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 70).
Czajkowska A., O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje [w:] Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, red. M. Kula, Warszawa 2012.
Czubiński A., Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945–1989), Poznań 1998.
Dajnowicz M., Działalność Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet w świetle „Naszej Pracy” (1947–1949) [w:] Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok 2016.
Dajnowicz M., Liga Kobiet w terenie. Kierunki działalności organizacji na przykładzie struktur białostockich w latach 1966–1981, „Niepodległość i Pamięć” 2018, nr 2.
Drozdowska A., Liga Kobiet w województwie białostockim – stan badań i postulaty badawcze, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” 2018, nr 2 (5).
Dufrat J., Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919), Toruń 2001.
Fiktus P., Poselska aktywność kobiet na mównicy sejmowej w dobie II RP [w:] Kobieta w prawie i polityce, red. M. Sadowski, Wrocław 2015 („Wrocławskie Studia Erazmiańskie”, z. 9).
Filipajtis E., Lewica Akademicka w Wilnie 1930 – pocz. 1935, Białystok 1965.
Fuszara M., Kobiety w polityce, Warszawa 2006.
Grabowska M., Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy, Warszawa 2018.
Jarosz D., Idee, programy i realia: funkcje Ligii Kobiet w porządku instytucjonalnym Polski Ludowej (1945–1957) [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, red. A. Jasińska-Janiak, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa 2009.
Jarska N., Kobiety w PZPR 1948–1956. Paradoksy mobilizacji politycznej kobiet w stalinizmie [w:] Kobiety „na zakręcie” 1933–1989, red. E. Chabros, A. Klarman, Wrocław 2014.
Jarska N., Perkowski P., Droga do władzy? Kobiety w PZPR 1948–1989, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 27.
Kłuszyńska Dorota (Dora) [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 3, red. F. Tych, Warszawa 1992.
Kobiety w polskim życiu politycznym. Informator, oprac. E. Furgał, N. Sarata, Kraków 2009.
Korkuć M., Wybory 1947 – mit założycielski komunizmu, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 1–2.
M.C., Zebranie Sekcji Kobiet Prawników przy Zarządzie Głównym Ligi Kobiet, „Palestra” 1964, nr 7.
Miodowski A., Działalność zagranicznych ruchów kobiecych w świetle publikacji „Pracy Kobiet” – organu prasowego Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet (marzec – grudzień 1946), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2020, t. 23, nr 1.
Niewiadomska-Cudak M., Kobiety w polskich organach kolegialnych w latach 1919–2011, Toruń 2013.
Nowakowska-Wierzchoś A., Sekcja Kobiet Prawników przy Lidze Kobiet Polskich i jej wkład w „doskonalenie systemu prawnego” w Polsce (1959–1989) [w:] Nie tylko partia? Organizacje społeczne w Polsce Ludowej 1944–1989. Geneza, funkcjonowanie, znaczenie, red. T. Ruzikowski, Warszawa 2017.
Nowakowska-Wierzchoś A., Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet (1945–1949) i Związek Kobiet Polskich im. Marii Konopnickiej we Francji (1944–1950) – dokumenty programowe, „Komunizm: system – ludzie – dokumentacja” 2013, nr 2.
Stasiewicz A., Działalność Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet w latach 1945–1948 na Białostocczyźnie w świetle dokumentów PPR [w:] Kobiety „na zakręcie” 1933–1989, red. E. Chabros, A. Klarman, Wrocław 2014.
Szumiło M., Kobiety jako „szare eminencje” w komunistycznej elicie władzy w Polsce, „Res Historica” 2018, nr 45.
Biblioteka Sejmowa, Parlamentaria polskie 1919–1997, https://bit.ly/2SkHK5h
Biblioteka Sejmowa, Parlamentaria polskie 1919–1997. Kluby Sejmu PRL. Klub Poselski PPR,
https://bit.ly/30A6yJy ; https://bit.ly/2Y6WiL4 ; https://bit.ly/2LTnsyx ; https://bit.ly/2XRIH6e ;
Biblioteka Sejmowa, Parlamentaria polskie 1919–1997. Komisje Sejmu PRL, https://bit.ly/2LSBn80 ; https://bit.ly/2GfqYQh ; https://bit.ly/2Sjyq1n ; https://bit.ly/2xS72hu ; https://bit.ly/2SnTbcw ; https://bit.ly/2Lndvds ; https://bit.ly/2YUEgsB ; https://bit.ly/2LUS9na ; https://bit.ly/2XIwEwY ; https://bit.ly/30CnXRL ; https://bit.ly/30Iwwuv ; https://bit.ly/2YX5WgG ; https://bit.ly/2XObSa9 .
Biblioteka Sejmowa, Parlamentarzyści polscy. Posłowie PRL, https://bit.ly/2Geof9P ; https://bit.ly/2xNyMUu ; https://bit.ly/2Shi75g ; https://bit.ly/2YTwdfB ; https://bit.ly/32rUV97 ; https://bit.ly/2JOK1C2 ; https://bit.ly/2Geof9P ; https://bit.ly/2xS8XCI .
Biblioteka Sejmowa, Sejm Ustawodawczy RP. Regulaminy, https://bit.ly/2NVBna3.
Biblioteka Sejmowa, Sejm Ustawodawczy RP. Stenogramy z posiedzeń 1–108, https://bit.ly/30tlOHU ; https://bit.ly/30tlOHU ; https://bit.ly/30tlOHU .
Protokół PKW z dnia 1 lutego 1947 r., „Monitor Polski” 47.13.31, https://bit.ly/2YWcj3A .
Skorowidz do sprawozdań stenograficznych Sejmu Ustawodawczego RP, z. 1, pos. 1–47 (4 II 1947 –26 VI 1948); z. 2, pos. 48–84 (27 VI 1948 – 27 X 1950); z. 3, pos. 85–108 (28 X 1950 – 1 VIII 1952), https://bit.ly/2Sj4sLe .
Dajnowicz M., Two faces of Polish women’s political activity: the women’s movement in the period from the end of the nineteenth century to the second half of the twentieth century, „Women’s History Review” 2019, t. 28, https://bit.ly/305e8ga .
Encyklopedia PWN, https://bit.ly/2xR5Rz7 .
Nowak B., Serving women and the state: The League of Women in Comunist Poland, (Dissertation for the Degree Doctor of Philosophy in the Graduate School of The Ohio State University), 2004, https://bit.ly/2diMB3h .
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
