Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Kobiety a doświadczenie uczestnictwa w procesie sowietyzacji na ukraińskiej wsi w latach dwudziestych i czterdziestych: różnice regionalne
Galyna Starodubets
https://orcid.org/0000-0003-2005-771X
Ivan Franko Zhytomyr State University (Ukraine)
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 153-168
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203610
PDF (English)
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie aspektów polityki gender bolszewickich władz państwowych podczas procesu sowietyzacji regionów ukraińskich zaraz po rewolucji październikowej w latach dwudziestych oraz zachodnich obszarów Ukrainy we wczesnych latach powojennych. Metoda komparatywna pozwoliła ustalić główne formy i treści działań publicznych i politycznych chłopek ukraińskich. Władze radzieckie podejmowały szereg działań mających włączyć kobiety w każdy obszar życia. Brało się to z jednej strony z konieczności zmobilizowania kobiet jako siły roboczej w trudnej sytuacji demograficznej i rozwijania społecznego poparcia dla partii bolszewickiej, a z drugiej również promowania roli ZSRR na arenie międzynarodowej. Dla wdrażania polityki równości płci głoszonej przez bolszewików w 1919 r. stworzono w Rosji instytucję tzw. Żenotdiełów. W latach dwudziestych doświadczenia z ich działalności przeniesiono na Ukrainę, a po ponad dziesięcioletniej przerwie wdrożono je również w jej rejonach zachodnich. Brak alternatywnych społecznych instytucji życia obywatelskiego sprawiał, że lokalne Żenotdieły częściowo przejęły ich funkcje i odpowiadały za szereg istotnych sfer społecznych. Ponieważ inicjatywa tworzenia Żenotdiełów nie było oddolna, lecz odgórna, a ich działania pozostawały pod pełną kontrolą odpowiednich komitetów partii bolszewickiej, tym samym organizacje takie nie mogły odzwierciedlać interesów społeczeństwa obywatelskiego. Ogólnie rzecz biorąc, wdrażanie państwowej polityki dotyczącej płci w regionach ukraińskich w omawianym okresie odbywało się w drodze tzw. transformacji socjalistycznej i zmierzało do utrwalenia i legitymizacji władzy radzieckiej na ich terenach.
Słowa kluczowe
polityka gender • sowietyzacja • władze radzieckie • Żenotdieły • bolszewicy • kwestia kobieca gender policy • Sovietisation • Soviet authorities • “Zhenotdely” • Bolsheviks • women’s question
Bibliografia
The Central State Archives of Public Organizations of Ukraine
The State Archives of Ivano-Frankivsk Oblast
The State Archives of Lviv Oblast
The State Archives of Rivne Oblast
The State Archives of Zhytomyr Oblast
Ashwin S., Gender, state, and society in Soviet and post-Soviet Russia (London–New York: Routledge, 2000).
Bek K., “Vidnovlennia stalinskoi systemy v povoiennii URSR”, Ukrainskyi istorychnyi zhurnal 2012, no. 4.
Chorniy G., “Diialnist zhinochykh rad Lvivshchyny v seredyni 1940-kh – pershii polovyni 1950-kh rokiv”, Molodyi vchenyi 2017, no. 3 (43).
Chorniy G., “Rol zhinotstva v konteksti utverdzhennia radianskoi vlady na terytorii zakhidnykh oblastei URSR (seredyna 1940-kh – pochatok 1950-kh.)” [in:] Teoriia i praktyka suchasnoi nauky. Materialy Mizhnarodnoi naukovo-praktychnoi konferentsii (m. Dnipro, 24–25 liutoho 2017 roku), Vyp. 2 (Kherson, 2017).
Cyril Amar T., “Sovietization with a Woman’s Face: Gender and the Social Imaginary of Sovietness in Western Ukraine”, Jahrbücher für Geschichte Osteuropas 2016, Bd. 64, H. 3.
Evans Clements B., “The Utopianism of the Zhenotdel”, Slavic Review 1992, vol. 51, no. 3.
Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941 (Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1997).
Korshunova N., Plotnikova V., Transformation of state policy Soviet Union on the problem status of women in social and public-political field (The Russian Presidential Academy of National Economy and Public Administration, The Presidential Academy (RANEPA), 2016), vol. 4.
Lenin V., “Mezhdunarodnyi den rabotnyts” [in:] Polnoe sobranye sochynenyi, vol. 42 (Moskva, 1970).
Litopys UPA, New series, vol. 3 (Kyiv–Toronto, 2001).
Malia M., Radianska trahediia: istoriia sotsializmu v Rosii 1917–1991 (Kyiv, 2000).
Nikolaeva I., “Dokumenty zhenotdela TsK KP(b)B kak istochnik po istoriy poslevoennoi zhenskoi povsednevnosti” [in:] Aktualnye problemy istochnykovedenyia: materyaly IV Mezhdunarodnoi nauchno prakticheskoi konferentsyi k 420-letiu darovanyia horodu Vytebsku mahdeburhskoho prava, Vytebsk, 20–21 aprelia 2017 h. (Vytebsk: VHU imeni P.M. Masherova, 2017).
Petrenko E., “Zony protivostoiania. Zhyzn i smert «vostochnyts» v poslevoennoi Zapadnoi Ukraine” [in:] Sovetskye natsyi i natsionalnaia politika v 1920–1950-e hody: Materyaly VI mezhdunarodnoi nauchnoi konferentsyi. Kyev, 10–12 oktiabria 2013h. (Rossijskaia Politicheskaia entsyklopedyia, 2014).
Popp R., “Ideological-propaganda policy of the soviet system in the Western regions of Ukraine in 1944–1953 (according to the materials of Drohobych region)”, Drohobytskyi kraieznavchyi zbirnyk 2018, Vyp. 8.
Pushkareva N., “Hendernaia systema Sovetskoi Rossyy i sudby rossyianok”, Novoe literaturnoe obozrenie 2012, no. 5.
Shuster A., “Women’s Role in the Soviet Union: ideology and reality”, The Russian Review 1971, vol. 30 (3).
Starodubets G., “Henderni stratehii bilshovytskoi vlady v umovakh radianizatsii zakhidnykh oblastei Ukrainy ta Bilorusii v 1944–1946 rr.” [in:] Naukovi zapysky natsionalnoho uniwersytetu «Ostrozka akademiia», Series: Istorychni nauky, Vyp. 27 (Ostroh, 2018).
Starodubets G., “Women’s experience of participation in the process of the sovietization in the western regions of Ukraine in the conditions of Stalin’s regime”, East European Historical Bulletin, Issue 10.
Stites R., “Zhenotdel: Bolshevism and Russian Women, 1917–1930”, Russian History 1976, vol. 3, Issue 2.
Usha K.B., “Political Empowerment of Women in Soviet Union and Russia: Ideology and Implementation”, International Studies 2005, vol. 42, no. 2.
Voronina M., “Bilshovytskyi emansypatsiinyi eksperyment u 1920-kh rokakh” [in:] Ukrainski zhinky u hornyli modernizatsii (Kharkiv: Klub simeinoho dozvillia, 2017).
Voronina M., “«Nova radianska zhinka»: henderna polityka radianskoi vlady u 1930-kh rokakh” [in:] Ukrainski zhinky u hornyli modernizatsii (Kharkiv: Klub simeinoho dozvillia, 2017).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
