Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Dławienie opozycji przez Komunistyczną Partię Jugosławii w 1945 roku
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 70-87
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203605
PDF (English)
Abstrakt
Jugosławia była pierwszym krajem za żelazną kurtyną, w którym komuniści zdobyli pełnię władzy. Do 1945 r. zdążyli przejąć większość mechanizmów władzy, aparat policyjny oraz wojsko, nadzorowali większość mediów, a także przygotowali się na wybory 11 listopada 1945 r., które potwierdziły całkowitą dominację komunistów w państwie. Artykuł przedstawia postawę najważniejszych komunistów wobec partii politycznych i przywódców opozycyjnych w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia II wojny światowej. Wpływy opozycji różniły się w poszczególnych częściach Jugosławii. Najsilniejsze były w Serbii i Chorwacji, a bardzo znikome w Słowenii. W wystąpieniach publicznych czołowi komuniści szydzili z opozycji i wypowiadali się o niej pogardliwie, usiłując powiązać ją z kolaborantami współpracującymi z siłami okupacyjnymi podczas wojny. Już przed wyborami zaczęli unikać wyrazu „opozycja”, który potem niemal całkowicie zniknął z ich słownictwa, zastąpiony zwrotami „siły reakcyjne” lub „zdrajcy narodu”.
Artykuł został przygotowany w ramach projektu "Conceptually-Political and Cultural Pluralism and Monism in 20th Century Slovenia (P6-0281)" finansowanego przez Publiczną Agencję Badawczą Republiki Słowenii.
Słowa kluczowe
Jugosławia • opozycja • partie polityczne • słownictwo polityczne • 1945 • wybory Yugoslavia • opposition • political parties • political vocabulary • 1945 • elections
Bibliografia
Arhiv Republike Slovenije (SI, Archives of the Republic of Slovenia)
Boban L., Dr. Tomo Jančiković: HSS između zapadnih saveznika i jugoslavenskih komunista (Zagreb, 1996).
Broz-Tito J., Graditev nove Jugoslavije: druga knjiga (Ljubljana, 1949).
Broz-Tito J., Graditev nove Jugoslavije: prva knjiga (Ljubljana, 1948).
Cvetković S., “Politička represija u Srbiji i Jugoslaviji 1944–1985”, Istorija 20. veka 26 (2008), no. 2.
Čavoški K., “Spaljivanje nije odgovor” [in:] Đ. Martić, Komunisti protiv “Demokratije” (Beograd, 1990).
Furlan Seaton S., Vojna vse spremeni: kako sta mlada Slovenska in njen oče preživela drugo svetovno vojno (Ljubljana, 2016).
Gabrič A., “Opozicija v Sloveniji po letu 1945”, Prispevki za novejšo zgodovino 45 (2005), no. 2.
Gabrič A., V senci politike: opozicija komunistični oblasti v Sloveniji po letu 1945 (Ljubljana, 2019).
Grol M., “Silom ili razlogom?”, Demokratija 25 X 1945.
Јovanović D., Ljudi, ljudi…: medaljoni 46 umrlih savremenika sa fotografijama (Beograd, 1975).
Koštunica V., Čavoški K., Stranački pluralizam ili monizam: obnova i zatiranje posleratne opozicije (Beograd, 1990).
Martić Đ., Komunisti protiv “Demokratije” (Beograd, 1990).
Pavlović M., Istorija Demokratske stranke: 1941–1952 (Beograd, 2010).
Pavlović M., “Politički programi Demokratske narodne radikalne, Jugoslovenske republikanske, Demokratske, Socijalističke i Socijal-demokratske stranke Jugoslavije iz 1945. godine”, Istorija 20. veka 3 (1985), no. 1.
Pavlović M., Za Tita ili za kralja: izbori za Ustavotvornu skupštinu 11. novembra 1945 (Beograd, 2007).
Petranović B., Političke i pravne prilike za vreme privremene vlade DFJ (Beograd, 1964).
Radelić Z., Hrvatska seljačka stranka 1941.–1950. (Zagreb, 1996).
Radelić Z., “Ivan Šubašić i Juraj Šutej pod paskom Ozne”, Časopis za suvremenu povijest 39 (2007), no. 2.
Radojević M., Мilan Grol (Beograd, 2014).
“Saopštenje udruženih opozicionih stranaka”, Demokratija 27 IX 1945.
Sulzberger, C.L., Sedem celin in štirideset let: izbrani memoari (Zagreb, 1970).
Šepić D., Vlada Ivana Šubašića (Zagreb, 1983).
Vodušek Starič J., Prevzem oblasti 1944–1946 (Ljubljana, 1992).
Vostočnaja Evropa v dokumentah rossijskih arhivov: 1944–1954, vol. 1: 1944–1948 gg, ed. G.P. Muraško (Moskva–Novosibirsk, 1997).
Zasedanje Ustavodajne skupščine, 29. novembra 1945 – 1. februarja 1946 (Ljubljana, 1977).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
