okładka

Tom 27 Nr 1 (2016)

ISSN:
1427-7476

Dział: Studia

Za fasadą. Komitet uczelniany w strukturze PZPR i jego wpływ na zarządzanie kadrami w latach 1948-1968. Zarys problemu na przykładzie Politrchniki Warszawskiej

Piotr Ośko

IPN Wrocław

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 27 Nr 1 (2016), strony: 69-110

Data publikacji: 2016-03-30

Abstrakt

Artykuł dotyczy dwóch problemów badawczych z historii PZPR okresu 1948-1968. Pierwszy to próba określenia pozycji Komitetu Uczelnianego Politechniki Warszawskiej w strukturze organizacyjnej aparatu partyjnego. Autor starał się dociec, jak dużym stopniem samodzielności cieszyła się ta komórka w stosunku do nadrzędnych instancji – warszawskiej i centralnej. Drugim poruszonym w artykule zagadnieniem, jest wpływ uczelnianej organizacji PZPR na politykę kadrową. Formalnie Komitety Uczelniane miały w tej materii bardzo ograniczony zakres kompetencji – każda decyzja personalna wymagała konsultacji z Komitetem Warszawskim lub Centralnym. Z drugiej strony jednak, jest mało prawdopodobne, aby zwierzchnie instancje mogły objąć skutecznym nadzorem tak szerokie spektrum. Możemy zatem przypuszczać, że czasem Komitety Uczelniane faktycznie podejmowały decyzje samodzielnie. Siedziby akademickich komórek partyjnych były także uważane za miejsca, gdzie można skutecznie załatwić wiele spraw lub przyspieszyć ich bieg. Dotyczyło to zarówno problemów dnia codziennego, „spraw bytowych” jak je nazywano, ale też nadawania stopni naukowych. Zarówno formalny, jak rzeczywisty status KU PZPR na uczelni w dużym stopniu zależał od wydarzeń na ogólnopolskiej scenie politycznej. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych, społeczność akademicka uzyskała autonomię za sprawą postępującej destalinizacji. Poskutkowało to osłabieniem struktur PZPR działających w tym środowisku. Sytuacja zmieniła się po 1968 r., kiedy autonomię cofnięto, a Komitety Uczelniane po raz pierwszy uzyskały reprezentację w ustawowych organach szkół wyższych.

Connelly John, Zniewolony Uniwersytet. Sowietyzacja szkolnictwa wyższego w Niemczech Wschodnich, Czechach i Polsce 1945-1956, Warszawa 2014

Dymek Benon, Geneza i działalność PZPR (1948-1954), Warszawa 1988

Dymek Benon, PZPR 1948-1954, Warszawa 1989

Dymek Benon, Z dziejów PZPR w latch 1956-1970, Warszawa 1987

Gałaszewska-Chilczuk Dorota, „Wrogie Uniwersytety”. Polityka państwa komunistycznego wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (1944-1969), Warszawa 2013.

Gałaszewska-Chilczuk Dorota, Jacek Witold Wołoszyn, Od przedszkolaka do studenta, Kryteria selekcji społecznej i politycznej w edukacji lat 1947-1956, Lublin 2012

Herczyński Ryszard, Spętana nauka. Opozycja intelektualna w Polsce w latach 1945-1970, Warszawa 2008

Hübner Piotr, Polityka naukowa w Polsce w latach 1944-1953. Geneza Systemu, t.1, t.2, Wrocław 1992

Janowski Włodzimierz, Kochański Aleksander, Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948-1990, Warszawa 2000

Kozik Zenobiusz, PZPR w latach 1954-1957. Szkic historyczny, Warszawa 1982

Kruszyński Marcin, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944-1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL, Lublin 2015

Magier Dariusz, System biurokratyczny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w województwie bialskopodlaskim w latach 1975-1990, Siedlce 2012

Materiały do historii Warszawskiej Organizacji Partyjnej, Warszawa 1986

Politechnika Poznańska i wcześniejsze uczelnie techniczne w Poznaniu, red. Władysława Dembecka, Poznań 1976

Suleja Teresa, Uniwersytet Wrocławski w okresie centralizmu stalinowskiego 1950-1955, Wrocław 1995

Szczepański Jan, Problemy i perspektywy szkolnictwa wyższego w Polsce, Warszawa 1969

Szumiło Mirosław, Roman Zambrowski 1909-1977, Warszawa 2014

Tymiński Maciej, Partyjni agenci. Analiza instytucjonalna działalności lokalnych instancji PZPR w przemyśle (1949-1955), Warszawa 2011

Tymiński Maciej, PZPR i przedsiębiorstwo, nadzór partyjny nad zakładami przemysłowymi 1956-1970, Warszawa 2001.

Wacławek Juliusz, Podstawowa organizacja PZPR, Warszawa 1976.

Wierzbicki Marek, Związek Młodzieży Polskiej i jego członkowie. Studium z dziejów stalinowksiej organizacji młodzieżowej, Warszawa 2006

Boboli Andrzej, Drugi po Komitecie Centralnym. Komitet Warszawski PZPR 1975-1989 [w:] Władza w PRL ludzie i mechanizmy, red. Konrad Rokicki, Robert Spałek, Warszawa 2011

Dudek Antoni, Funkcjonowanie systemu nomenklatury kadr PZPR na szczeblu wojewódzkim (1948-1980). Przykład Krakowa [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001

Friszke Andrzej, Próba portretu zbiorowego aparatu partyjnego, [w:] PZPR jako machina władzy, red. Dariusz Stola i Krzysztof Persak, Warszawa 2012

Gałaszewska-Chilczuk Dorota, Miejsce partii komunistycznej na „czerwonym” Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944-1989 [w:] Pamięć i Sprawiedliwość nr 2 (13) 2008, s. 261-281

Gałaszewska-Chilczuk Dorota, Rektorzy Politechniki Warszawskiej w latach 1980-1989. Między PZPR a solidarnościową i studencką opozycją [w:] Polskie Uczelnie w latach osiemdziesiątych. Studia, red. T.Gąsowski, Warszawa 2015, s. 164-200.

Kruszyński Marcin, Eugeniusz Hetman – sekretarz Komitetu Uczelnianego PZPR Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej [w:] Partia Komunistyczna w Polsce. Struktury-ludzie-dokumentacja, red. Dariusz Magier, Radzyń Podlaski 2012

Magier Dariusz, System nomenklaturowy partii komunistycznych [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. 3 cz. 2, Radzyń Podlaski 2010

Mania Elżbieta, Znacznie POP PZPR w procesie sowietyzacji uczelni (1948-1956). Przypadek Uniwersytetu Poznańskiego [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej, red. Przemysław Gasztold-Seń i Łukasz Kamiński, Warszawa 2012, s. 19-30

Tymiński Maciej, Nomenklatura regionalna: działanie systemu na poziomie lokalnym (1950-1970), [w:] PZPR jako machina władzy, red. Dariusz Stola i Krzysztof Persak, Warszawa 2012

Dymek Benon, Pracownicy etatowi PZPR 1948-1954, Z pola walki 1983 nr 3-4, s. 73-106

Edward Warchałowski, red. Czesław Kamela, opr. S. Walczak, Warszawa 1963;

Edward Warchałowski, uczony-pedagog-działacz, opr. S. Walczak, 1968.

Glass Andrzej, Bukowski Jerzy [w:] Słownik biograficzny techników polskich, t. 6, Warszawa 1995

Kawecki Wiesław, Przyczynek do historii Politechniki Warszawskiej w latach 1965-1985 [w:] Zeszyty Historyczne PW nr 7, Warszawa 2000

Kosiński Krzysztof, „Religianctwo”. Napięcie między ideologią, a religią w świadomości członków i działaczy PZPR [w:] Polska 1944/1945-1989. Studia i materiały, t. 12, Warszawa 2014.

Kruszyński Marcin, Trudne życiorysy lubelskich uczonych-przyczynek do biografii Aleksandra Kierka [w:] Pamięć i Sprawiedliwość nr 2 (20) 2012, s. 281-301

Lech Dzikiewicz, Polityczna rola POP w instytucjach, Polityka, 1959 nr 7, s. 2

Maksiejewski Janusz Lechosław, Janusz Lech Jakubowski [w:] Nauka Polska, nr 2 (44), 1963, s. 53-57

Serczyk Jerzy, Uniwersytety polskie w czasach stalinowskich (esej wspomnieniowy) [w:] Czasy Nowożytne, 1999, t. 6 s. 229-248

Siemińska-Lewandowska Anna, Wojciech Radomski, Prof. zw. dr hab. inż. Zbigniew Grabowski [w:] Inżynieria Morska i Geotechnika nr. 3 (2010), s. 466-467

Zaleski Jan, Edward Warchałowski [w zbiorze] Sylwetki Profesorów Politechniki Warszawskiej, nr 33, Warszawa 1985

Ośko, P. (2016). Za fasadą. Komitet uczelniany w strukturze PZPR i jego wpływ na zarządzanie kadrami w latach 1948-1968. Zarys problemu na przykładzie Politrchniki Warszawskiej. Pamięć I Sprawiedliwość, 27(1), 69–110. Pobrano z https://czasopisma.ipn.gov.pl/index.php/pis/article/view/191

Statystyki

Liczba pobrań PDF

Download data is not yet available.

Udostępnij

Share |
okładka

Tom 27 Nr 1 (2016)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2016-06-30

Dział: Studia