Decyzje, które ocaliły niepodległość

Janusz Odziemkowski

doi:10.48261/pis213802

Tom 38 Nr 2 (2021)

ISSN:

1427-7476

eISSN:

2957-1723

Dział: Eseje

Decyzje, które ocaliły niepodległość

Janusz Odziemkowski

https://orcid.org/0000-0002-3515-0688

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 38 Nr 2 (2021), strony: 19-36

Data publikacji: 2021-12-30

https://doi.org/10.48261/pis213802

PDF

Abstrakt

Na przełomie 1918 i 1919 r. odradzające się państwo polskie stanęło po raz pierwszy w obliczu groźby inwazji Armii Czerwonej. Niepodległa Polska stała na drodze marszu rewolucji na zachód, dlatego zdaniem władz bolszewickich musiała zniknąć z mapy Europy. Mogła istnieć wyłącznie jako kolejna sowiecka republika rad. Polskie elity, polską inteligencję czekałby wówczas los zgotowany przez bolszewików elitom rosyjskim – fizyczne unicestwienie. Wbrew opiniom wyrażanym przez większość ówczesnych polskich polityków i wojskowych, Naczelny Wódz Józef Piłsudski podjął ryzykowną decyzję, aby nie czekać nad Niemnem i Bugiem na podejście Armii Czerwonej, lecz wysłać bardzo szczupłe siły, jakimi dysponował, na wschód, na spotkanie nieprzyjaciela. Pragnął osłonić centrum kraju przed inwazją, która mogła mieć nieprzewidywalne skutki dla tworzącego się dopiero państwa polskiego. Nieliczne polskie formacje, złożone głównie z ochotników, dzięki walorom żołnierza i dobremu dowodzeniu, potrafiły pobić czołowe oddziały Armii Czerwonej, co skłoniło dowództwo bolszewików, nieposiadających informacji o siłach polskich, do zatrzymania ofensywy. Ten fakt miał decydujące znaczenie dla pierwszej fazy wojny polsko-sowieckiej. Przesunięcie frontu na wschód pozwoliło Piłsudskiemu przygotować wiosną 1919 r. uderzenie na Wilno, które uprzedziło ofensywę bolszewicką, odniosło pełny sukces i zapoczątkowało pasmo polskich zwycięstw froncie polsko-bolszewickim w 1919 r.

Słowa kluczowe

niepodległość • Armia Czerwona • bolszewicy • samoobrona polska na Litwie i Białorusi • Józef Piłsudski • Dywizja Litewsko-Białoruska independence • Red Army • Bolsheviks • Polish self-defense in Lithuania and Belarus • Józef Piłsudski • Lithuanian-Byelorussian Division

Bibliografia

O niepodległą i granice, t. 2: Raporty i komunikaty naczelnych władz wojskowych o sytuacji wewnętrznej Polski 1919-1920, oprac., wybór i przygotowanie do druku M. Jabłonowski, P. Stawecki, T. Wawrzyński, Warszawa-Pułtusk 2000.

Borkiewicz A., Dzieje 1 pułku piechoty legionów, Warszawa 1929.

Dąbrowski J., Zarys historii wojennej 81-go pułku strzelców grodzieńskich, Warszawa 1928.

Dziczkaniec J., Samoobrona ziemi lidzkiej, Lida 1938.

Grobicki J., Zajęcie Brześcia Litewskiego w lutym 1919 r. i poprzedzające wypadki na Podlasiu, „Bellona” 1932, t. 39.

Jakubowski D., Julian Marchlewski - bohater czy zdrajca?, Warszawa 2003.

Łukomski G., Stolarski R.E., Walka o Wilno. Z dziejów samoobrony Litwy i Białorusi 1918-1919, Warszawa 1994.

Odziemkowski J., Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920, Warszawa 2012.

Odziemkowski J., Żebyśmy wolną ojczyznę mieli… Dywizja Litewsko-Białoruska Wojska Polskiego listopad 1918-czerwiec 1919 r., Brzeście 2013.

Pipes R., Rosja bolszewików, Warszawa 2005.

Przybylski A., Ofensywa na Wilno w kwietniu 1919 roku, Warszawa 1929.

Rezmer W., Walki o Wilno w styczniu 1919 r. - początek wojny polsko-sowieckiej, „Europa Orientalis. Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich”, 2010 (2), s. 55−74.

Waligóra B., Dzieje 85 pułku strzelców wileńskich, Warszawa 1994.

Wejtko W., Samoobrona Litwy i Białorusi. Szkic historyczny, Wilno 1920.

Jak cytować

Odziemkowski, J. (2021). Decyzje, które ocaliły niepodległość. Pamięć I Sprawiedliwość, 38(2), 19–36. https://doi.org/10.48261/pis213802

Statystyki

Liczba pobrań PDF

Download data is not yet available.

Udostępnij