Język Polski
English
Between Historical Reconstruction and Ethical Evaluation. In Regard to Dr. Rafał Latka’s Article – Relations of Rev. Tadeusz Dajczer with the SB: A Case of Agent Cooperation Initiated due to Passport Blackmail
Dariusz Kowalczyk
https://orcid.org/0009-0009-3122-6348
Stowarzyszenie Ogólnopolskie Ruch Rodzin Nazaretańskich
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 16 (2023), pages: 395–440
Publication date: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231621
PDF (Język Polski)
Abstract
The study is a review of an article by Dr. Rafał Łatka on the subject of Father Tadeusz Dajczer’s relations with the security apparatus of the People’s Republic of Poland (PRL). At the same time, it is a dialogue with the theses put forward by the researcher, which bear the mark of ethical evaluation. The polemic was conducted from the point of view of the principles applied in Catholic ethics. These define the requirements that the process of analysis of historical sources should meet in order to provide a basis for axiological evaluation. It was indicated that in Łatka’s research approach, a methodological principle was used, which was named the hermeneutic “axiom” for the purpose of this study. It assumes complete trust in the records of the documentation of the repressive organs of the People’s Republic of Poland and treats it in a privileged way in comparison to other sources. At the same time, places are indicated where the Security Service’s documentation on Fr. Dajczer is laden with material defects (related to the lack of authenticity and integrity), and formal defects (related to the unreliability of the content contained therein) are indicated. In addition, examples of “relative” (i.e., relevant to the needs of hermeneutic analysis) defects, both material and formal, are given. It has been pointed out that Łatka did not take into account the above flaws in the documentation in the process of reconstructing and interpreting events. Thus, his proposal, where it is based on flawed material, has only the character of a more or less probable hypothesis requiring further verification – however, where it is based on factual errors in reasoning, it is unacceptable. According to the principles of Catholic ethics, it cannot be the basis for issuing a sound axiological assessment. The study points out, that despite this, Łatka – perhaps unconsciously – in assessing Fr. Dajczer’s attitude towards the SB, formulated unequivocal judgments that bear the hallmarks of an ethical evaluation. Those of which he based on a hypothetical or erroneous reconstruction of events are so-called hasty judgments, the dissemination of which is associated with damage to the priest’s good name.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 001052/644; 003175/1094; 0604/891; 0717/17; 01069/380; 728/90192; 2911/1; Kartoteka Departamentu I MSW; Kartoteka odmów powrotu do kraju; Kartoteka paszportowa Biura Paszportów MSW; Kartoteka paszportowa SUSW.
Archiwum prywatne ks. Leszka Pliszki: Dajczer T., ks., Wspomnienie autobiograficzne, transkrypcja nagrania z 5 IX 2009 r., mps.; Dokumenty osobiste ks. Tadeusza Dajczera.
Badacz i znawca religii przeszłości i doby współczesnej ks. prof. dr hab. Tadeusz Dajczer (1931–2009), red. E. Sakowicz, Lublin 2020.
Bagieński W., Kategorie spraw i dokumentacji operacyjnej wywiadu MSW 1956–1990, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2019, nr 1.
Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dajczerowi (1931–2009), red. L. Fic i in., Warszawa 2017.
Dziurok A., Opinia na temat ekspertyzy dr. hab. Rafała Łatki dotyczącej kontaktów ks. Dajczera ze Służbą Bezpieczeństwa, 9 VII 2021 r., mps.
Grocholewski Z., Pewność moralna jako klucz do lektury norm procesowych, „Ius Matrimoniale” 1998, nr 3.
Grzeszyk-Kiliańska E., Ekspertyza kryminalistyczna z zakresu badań podpisów ręcznych dotycząca sprawy autentyczności podpisu ręcznego o brzmieniu: „Ks. T. Daj…”, Warszawa, 9 VI 2021 r., mps.
Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945–1989), wstęp i oprac. T. Ruzikowski, Warszawa 2004.
Jan Paweł II, Kościół prosi o przebaczenie win swoich synów. Audiencja generalna 1 IX 1999, „L’Osservatore Romano” (wydanie polskie) 1999, nr 11 oraz https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/audiencje/ag_01091999.html (dostęp 28 XII 2023 r.).
Katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa – Romuald Będziak, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/26760 (dostęp 27 VI 2022 r.).
Katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa – Tadeusz Lemieszko, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/22343 (dostęp 28 III 2023 r.).
Katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa – Wojciech Młynarski, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/39538 (dostęp 28 III 2023 r.).
Katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa – Grzegorz Piotrowski, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/26788 (dostęp 28 III 2023 r.).
Katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa – Zenon Płatek, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/26750 (dostęp 28 III 2023 r.).
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.
Ks. Tadeusz Dajczer Założyciel Ruchu Rodzin Nazaretańskich (wywiad D. Narewskiej) [w:] P.J. Cordes, Znaki Nadziei. Ruchy i nowe rzeczywistości w życiu Kościoła w wigilię Jubileuszu, Częstochowa 1998.
Kucharski W., Próby nawiązania stosunków dyplomatycznych między PRL a Stolicą Apostolską w latach 1965–1974 w świetle depesz polskiej ambasady we Włoszech, „Dzieje Najnowsze” 2013, nr 3.
Łatka R., Ekspertyza: Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego (wersja robocza), mps.
Łatka R., Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2021, t. 14.
Łoziński B., Zbrodnicza działalność Grupy „D” MSW, https://www.ekai.pl/zbrodnicza-dzialalnosc-grupy-d-msw/ (dostęp 28 III 2023 r.).
Mierzejewski K., Poszukiwanie prawdy obiektywnej a pewność moralna sędziego w kanonicznym procesie małżeńskim, „Prawo Kanoniczne” 2013, nr 1.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Pamięć i pojednanie. Kościół i winy przeszłości, tłum. J. Królikowski, Kraków 2003, https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_con_cfaith_doc_20000307_memory-reconc-itc_pl.html (dostęp 28 XII 2023 r.).
On jakby znikał. O dziełach i osobie ks. prof. Tadeusza Dajczera, red. E. Sakowicz i in., Warszawa 2018.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 11 V 2007 r. (sygn. K 2/07).
Orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 II 2015 r. (sygn. IV KK 315/14).
Pasja wiary i Eucharystii. O dziełach i osobie ks. prof. Tadeusza Dajczera, red. K. Kamińska i in., Warszawa 2013.
Piotrowski P., Formy działalności operacyjnej wywiadu cywilnego PRL. Instrukcja o pracy wywiadowczej Departamentu I MSW z 1972 r., „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1.
Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, wstęp P. Tomasik, wybór i oprac. M. Biełaszko i in., Warszawa 2007.
Ruch Rodzin Nazaretańskich, https://rrn.info.pl (dostęp 28 III 2023 r.).
Widacki J., Rozważania o prawie i sprawiedliwości, Kraków 2007.
Zagórska W., Nowak E., Mazanka P., Poszedł za Bogiem do końca. Zarys biografii ks. prof. Tadeusza Dajczera, Warszawa 2022.
Zbiory ks. Dariusza Kowalczyka: Relacja Krystyny Kamińskiej, Warszawa, 29 III 2021 r. (kopia); Relacja ks. Leszka Pliszki, Warszawa, 31 III 2021 r. (kopia); Relacja ks. Bolesława Szewca, Warszawa, 27 III 2021 r. (kopia).
License
Copyright (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
