Język Polski
English
Archival Materials of the Citizens’ Militia Poviat Headquarters in Bielsk Podlaski from 1944–1946 in the Repository of the Institute of National Remembrance Branch Archive in Bialystok
Jakub Grodzki
https://orcid.org/0000-0003-1330-1497
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku; Uniwersytet w Białymstoku
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 15 (2022), pages: 77–116
Publication date: 2023-07-03
https://doi.org/10.48261/PAIPN221505
PDF (Język Polski)
Abstract
Archival materials relating to the Citizens’ Militia Poviat Headquarters (Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej, KP MO) in Bielsk Podlaski, which are stored at the IPN Branch Archive in Bialystok, are for the most part reporting or briefing materials of the Investigative Services Department (Referat Służby Śledczej) and the organizational unit dealing with political-educational [ideological] work. Predominant among the documents are various types of reports and telephonograms [telephone dispatches]. The purpose of this paper is to discuss the structure and content of the KP MO file remnant in the Bielsk Podlaski poviat from the early period of its functioning (1944–1946). The main areas of activity at the police headquarters are also presented against this background. A detailed analysis of the documents has made it possible to present the entire spectrum of its activities, including those related to the protection of public order and the detection of crimes and offenses, as well as the fight against the independence underground. Also shown are those units of public administration, the public security apparatus and military formations with which the militia cooperated or under whose influence it remained.
Keywords
Milicja Obywatelska • MO • Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej w Bielsku Podlaskim • KPMO • powiat bielski • Bielsk Podlaski • archiwalia Milicji Obywatelskiej • Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Citizens’ Militia • MO • Citizens’ Militia Poviat Headquarters in Bielsk Podlaski • Bielsk poviat • Bielsk Podlaski • Citizens’ Militia archival materials • Archive of the Institute of National Remembrance
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Olsztynie, 106/225.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, 045/2058, t. 1; 047/4, t. 1–4; 047/13, t. 1–12; 047/29, t. 1–12; 047/110, t. 1–17; 047/124, t. 1–13; 047/421; 047/705, t. 3; 047/724, t. 4; 047/725, t. 4; 047/820, t. 3; 227/2–5; 227/6, t. 1–2; 227/7–8; 227/10; 227/16; 227/18.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, 083/558, t. 1.
Powszechny sumaryczny spis ludności z dn. 14 II 1946 r., red. S. Szulc, Warszawa 1947.
Raport komendanta powiatowego MO w Bielsku Podlaskim sierż. pchor. Wacława Prolejki do komendanta wojewódzkiego MO w Białymstoku dotyczący m.in. zajścia w miejscowości Suchowolce, listopad 1944 r. [w:] Rok pierwszy. Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w województwie białostockim (sierpień 1944 – lipiec 1945), wstęp i red. nauk. B. Bojaryn-Kazberuk, J. Autuchiewicz, wybór i oprac. J. Autuchiewicz, B. Bojaryn-Kazberuk, J. Markiewicz, A. Mioduszewska, K. Olszyńska, J. Wasiluk, Warszawa–Białystok 2021.
Rozkaz nr 184 Komendanta Głównego MO z dnia 16 VIII 1946 r. w sprawie ustalania zasad odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa oraz pracę jednostek MO w terenie [w:] P. Majer, Milicja Obywatelska w systemie organów władzy PRL, Toruń 2003.
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 X 1944 r. o Milicji Obywatelskiej (DzU 1944, nr 7, poz. 33).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 VIII 1944 r. o rozwiązaniu Policji Państwowej (tzw. granatowej policji) (DzU 1944, nr 2, poz. 6).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 21 VIII 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji (DzU 1944, nr 2, poz. 8).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 VII 1932 r. – Kodeks karny (DzU 1932, nr 60, poz. 571).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 VII 1932 r. – Prawo o wykroczeniach (DzU 1932, nr 60, poz. 572).
Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk, Warszawa–Lublin 2007.
Bednarek J., Przestępczość wśród funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w latach 1946–1950 w ocenie Biura do spraw Funkcjonariuszy MBP, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, t. 1.
Charczuk W., Dokumentacja UBP, MO, KBW, WP w latach 1944–1954 jako przykład sowietyzacji biurokracji [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. 2, red. A. Górak, D. Magiera, Lublin–Siedlce 2009.
Danilecki T., Zwolski M., Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Bielsku Podlaskim (1944–1956), Białystok 2008.
Dziki T., Podziały administracyjne Polski w latach 1944–1998. Z badań nad ustrojem ziem polskich w XIX i XX w., „Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość” 2013, t. 10.
Eberhardt P., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze” 2018, t. 50, nr 2.
Filip K., Milicja Obywatelska w Sopocie w latach 1945–1949, Gdańsk 2011.
Filip K., Powstanie i początki działalności Milicji Obywatelskiej w powiecie starogardzkim, „Rydwan” 2012, nr 7.
Grodzki J., Zabezpieczenie socjalizmu – KP MO w Bielsku Podlaskim w latach 1944–1945 [w:] Juchnowieckie szepty o historii, t. 3, red. J. Dobrzyński, Juchnowiec Kościelny 2018.
Jakubowski Z., Milicja Obywatelska 1944–1948, Warszawa 1988.
Krystians P., Organizowanie Milicji Obywatelskiej na ziemi lubuskiej (marzec–lipiec 1945 r.), „In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką” 2011, t. 5.
Majer P., Milicja Obywatelska 1944–1957: geneza, organizacja, działalność, miejsce w aparacie władzy, Olsztyn 2004.
Majer P., Milicja Obywatelska w systemie organów władzy PRL, Toruń 2003.
Majer P., Milicyjna agentura 1944–1957, „Dzieje Najnowsze” 2005, t. 37, nr 1.
Majer P., Model Milicji Obywatelskiej realizowany w latach 1944–1990 [w:] Policja w Polsce. Stan obecny i perspektywy, t. 1, red. A. Szymaniak, W. Ciepiela, Poznań 2008.
Pączek T., Aparat kontroli wewnętrznej zwalczający przestępczość w Milicji Obywatelskiej (1945– 1990), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2018, nr 1.
Pączek T., Struktura organizacyjna Milicji Obywatelskiej w Słupsku i powiecie słupskim w latach 1945– 1954, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2009, nr 1.
Płotek M., Pierwsze lata funkcjonowania Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Nidzicy [w:] 225 lat policji w Polsce. Geneza i ewolucja policji, red. P. Majer, M. Seroka, Olsztyn 2017.
Pietruczuk B., Księga hańby, Białystok 2006.
Romaniuk Z., Brańsk i okolice w latach 1939–1953. Reminiscencje zdarzeń [w:] Ziemia brańska, t. IV, red. Z. Romaniuk, Brańsk 1995.
Sywula M., Milicja Obywatelska w województwie gdańskim 1945–1949, Gdańsk–Warszawa 2020.
Zarys działań podziemia niepodległościowego na terenie powiatu bielskiego w okresie od lipca 1944 do grudnia 1945 r. [w:] Bielsk Podlaski. Studia i materiały do dziejów miasta, red. Z. Romaniuk, Bielsk Podlaski 1999.
Żak M., Powstanie i początki działalności Milicji Obywatelskiej na Dolnym Śląsku w 1945 roku (w świetle dokumentacji Komendy Wojewódzkiej MO we Wrocławiu), „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2016, nr 2.
Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego. Mapa Polski, 1945, http://igrek.amzp.pl/details.php?id=1763955
