System kształcenia archiwistów i zarządców dokumentacji w Polsce. Zarys problematyki i próba systematyzacji
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 13 (2020), pages: 113–132
Publication date: 2020-12-30
Abstract
The article discusses the contemporary education system for archivists and records managers in Poland, in its various forms and at all levels. Three routes to the profession are presented. The first of these is instruction at the secondary school level, indicating educational opportunities and requirements for archival technicians. The second route is higher education, whether at the bachelors, masters or PhD level. As a third route, supplementary education is specified in the form of post-graduate studies, courses in archives management, workshops and training courses, where it is not required to have an education in the field, and in the latter two cases, even the completion of a university degree is not a prerequisite for participation. Additionally, selected curricula are discussed, with particular emphasis on subjects in the field of modern technology, as well as pointing to content from the canon of archival science, which is intended to shape attitudes and provide basic information necessary for work in archives of various types. The article is also a starting point for discussion on the education system, its quality and the needs of the contemporary job market.
Keywords
edukacja archiwalna • kształcenie archiwistów • kształcenie zarządców dokumentacji • kurs kancelaryjno-archiwalny • studia podyplomowe • studia wyższe z zakresu archiwistyki i zarządzania dokumentacją • technik archiwista archival education • training of archivists • training of records managers • archive and records management course • post-graduate studies • higher education in the field of archive and records management • archives technician
References
Chojecka J., Edukacyjne doświadczenia niemieckie, „Archeion” 2003, t. 105.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Kierunki zmian w programach nauczania archiwistów w Polsce po podpisaniu Deklaracji Bolońskiej [w:] Kształcenie archiwistów i zarządców dokumentacji w kontekście wdrażania Procesu Bolońskiego. Materiały konferencji Sekcji Edukacji Archiwalnej Stowarzyszenia Archiwistów Polskich i Zakładu Archiwistyki Instytutu Historii UMCS, Lublin, 23–24 października 2008 r., red. I. Mamczak-Gadkowska, Poznań 2009.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Koncepcja kierunku archiwistyki na uniwersytetach polskich [w:] Archiwa i archiwiści w dobie społeczeństwa informacyjnego. Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Szczecin, 12–13 września 2002 r., t. 1, red. D. Nałęcz, Toruń 2002.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Kształcenie archiwistów na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1951–2001, „Archiwista Polski” 2001, nr 3–4.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Model kompetencji zawodowych archiwistów i zarządców dokumentacji: wersja końcowa [w:] Kształcenie archiwistów i zarządców dokumentacji: model kompetencji zawodowych. Materiały z konferencji Sekcji Edukacji Archiwalnej SAP Instytutu Historii i Archiwistyki UMK i TNT, Toruń, 2 grudnia 2009 r., red. W. Kwiatkowska, Poznań 2010.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Powołanie specjalności „archiwistyka i zarządzanie dokumentacją” na UMK w kontekście prac nad utworzeniem osobnego kierunku studiów, „Archeion” 2003, t. 105.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Sylwetka i kompetencje absolwenta studiów archiwistyki i zarządzania dokumentacją, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 2.
Chorążyczewski W., Kwiatkowska W., Zmiany w nauczaniu archiwistów i zarządców dokumentacji na uniwersytetach polskich w kontekście wdrażania procesu bolońskiego, „Res Historica” 2009, z. 28.
Ciara S., Kulecka A., Model warszawski w zakresie kształcenia archiwistów na studiach magisterskich [w:] Kształcenie archiwistów i zarządców dokumentacji. Model kompetencji zawodowych, red. W. Kwiatkowska, Warszawa 2010.
Gass I., Kształcenie archiwistów na poziomie średnim, „Archiwista Polski” 2013, nr 1.
Gass I., Kształcenie archiwistów w Polsce na poziomie średnim. Stan na 2012 roku, „Archeion” 2013, t. 114.
Gass I., Z historii Policealnego Studium Informacji, Archiwistyki, Księgarstwa w Warszawie, „Archeion” 1999, t. 100.
Gołembiowski M., Robótka H., Szczuczko W., O właściwy model kształcenia archiwistów w Polsce [w:] Pamiętnik I Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich (Przemyśl, 27–28 VIII 1986), t. I: Referaty i dyskusje, red. A. Tomczak, Warszawa 1991, s. 81–97.
http://www.hist.uni.wroc.pl/PL/index.php/dyd/program-studiow (dostęp 20 X 2019 r.).
http://www.historia.uni.lodz.pl/index.php/oferta-dydaktyczna/studia-podyplomowe/archiwistyka (dostęp 23 X 2019 r.).
http://www.ihuw.pl/dla-kandydatow/podyplomowe/archiwistyka (dostęp 23 X 2019 r.).
http://www.ihuw.pl/dla-studentow/licencjackie-dzienne-i-wieczorowe/o-studiach/specjalizacje-zawodowe (dostęp 20 X 2019 r.).
http://www.ihuw.pl/dla-studentow/magisterskie-dzienne-i-wieczorowe/o-studiach/specjalizacje-zawodowe (dostęp 20 X 2019 r.).
http://www.koweziu.edu.pl › programy_nauczania › pliki › 441403_P.doc (20 X 2019 r.).
http://www.studiapodyplomowe.ajd.czest.pl/h76,oArchiwistyka (dostęp 23 X 2019 r.).
https://allegro.pl/oferta/kurs-archiwistyka-zarzadzanie-dokumentacja-online-8567643249?fbclid=IwAR2kf-sehM68tp4Q5hRm-qUxT4CuZ6EcRiQkkqY2u3RB_2HSx7TYRFCrBUE (dostęp 22 X 2019 r.).
https://historia.amu.edu.pl/index.php/program-studiow/393-nowe-programy-od-roku-2013-2014 (dostęp 21 X 2019 r.).
https://ihia.up.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/8/2020/01/STAC-I-ARCHIWISTYKA-2019-2020.pdf (dostęp 13 I 2020 r.).
https://kwalifikacjewzawodzie.pl/ (dostęp 14 XII 2020 r.).
https://sap.waw.pl/dzialalnosc_statutowa/model-kompetencji-zawodowych-archiwisty (dostęp 20 X 2019 r.).
https://sap.waw.pl/dzialalnosc-uslugowa/uslugikursy (dostęp 22 X 2019 r.).
https://umk.bip.gov.pl/programy-studiow-archiwalne/216007_archiwistyka-i-zarzadzanie-dokumentacja.html (dostęp 11 XII 2020 r.).
https://umk.bip.gov.pl/programy-studiow-archiwalne/archiwistyka-i-zarzadzanie-dokumentacja.html (dostęp 11 XII 2020 r.).
Jabłońska M., Studia podyplomowe w zakresie archiwistyki i zarządzania dokumentacją na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nowe wyzwania dydaktyczne i organizacyjne [w:] Problemy nauczania ustawicznego po studiach historycznych, archiwistycznych i pokrewnych, red. M. Ausz, M. Szabaciuk, Lublin 2017.
Janosz-Biskupowa I., Kształcenie archiwistów na uniwersytetach polskich, „Archeion” 1979, t. 67.
Janosz-Biskupowa I., Znaczenie seminarium magisterskiego w uniwersyteckim kształceniu archiwistów [w:] Problemy kształcenia archiwistów na uniwersytetach, red. A. Tomczak, Toruń 1982.
Kocójowa M., Elektroniczna edukacja dla archiwistów, „Archeion” 2003, t. 105.
Kopiński K., Studia podyplomowe w zakresie Kancelarii Tajnej i Ochrony Informacji Niejawnych – refleksje z dwóch lat funkcjonowania [w:] Problemy nauczania ustawicznego po studiach historycznych, archiwistycznych i pokrewnych, red. M. Ausz, M. Szabaciuk, Lublin 2017.
Krochmal J., Kształcenie w zakresie archiwistyki i zarządzania dokumentacją współczesną w polskich uczelniach wyższych, „Archeion” 2003, t. 105.
Kulecka A., Doświadczenie i edukacja: dydaktyka archiwistyki wobec wyzwań współczesności [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce, 20–21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019.
Kulecka A., Elektroniczne zarządzanie dokumentacją jako wyzwanie dydaktyczne [w:] Rola archiwów w procesie wdrażania systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją. Z doświadczeń archiwów szkół wyższych, instytucji naukowych i kulturalnych oraz państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, red. A. Barciak, D. Drzewiecka, K. Pepłowska, Katowice 2018.
Kulecka A., Kształcenie kompetencji archiwistów w kontekście potrzeb i funkcji społecznych archiwów [w:] Archiwistyka cyfrowa i nauki pomocnicze historii w edukacji archiwalnej. Problemy dydaktyki archiwistyki, red. A. Kulecka, Warszawa 2016.
Kulecka A., Kształcenie zarządców dokumentacji w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego [w:] Zarządzanie dokumentacją. Badania i dydaktyka, red. R. Degen, M. Jabłońska, Toruń 2016.
Kulecka A., Modele kształcenia archiwistów a archiwum jako ośrodek badań regionalnych [w:] Archiwa jako ośrodki badań regionalnych na przykładzie prac nad dziejami Mazowsza. Materiały z sesji naukowej, red. L. Franciszkiewicz, Płock 2008.
Kulecka A., Podręczniki archiwalne (pomiędzy teorią a praktyką) (wersja rozszerzona) [w:] Podręczniki archiwalne od koncepcji do realizacji, red. W. Kwiatkowska, A. Rosa, Poznań 2012.
Kulecka A., Podręczniki archiwalne (pomiędzy teorią a praktyką) [w:] Kształcenie archiwistów i zarządców dokumentacji. Model kompetencji zawodowych, red. W. Kwiatkowska, Warszawa 2010.
Kulecka A., Specjalizacja archiwalna w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1997–2008, „Res Historica” 2009, z. 28.
Kwiatkowska W., Jak kształcić archiwistów? Programy nauczania na polskich uniwersytetach w ostatniej dekadzie [w:] Zatrzymać przeszłość, dogonić przyszłość. Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Wrocław, 5–7 września 2012 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2013.
Kwiatkowska W., Koncepcja podręcznika do nauczania archiwistyki [w:] Podręczniki archiwalne od koncepcji do realizacji, red. W. Kwiatkowska, A. Rosa, Poznań 2012.
Kwiatkowska W., O nowym kierunku „archiwistyka i zarządzanie dokumentacją” z perspektywy roku doświadczeń [w:] Archiwa w nowoczesnym społeczeństwie. Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Olsztyn, 6–8 września 2007 r., red. J. Porazinski, K. Stryjkowski, Warszawa 2008.
Kwiatkowska W., Udział Sekcji Edukacji Archiwalnej SAP w opracowaniu serii podręczników do nauczania archiwistyki [w:] Podręczniki archiwalne od koncepcji do realizacji, red. W. Kwiatkowska, A. Rosa, Poznań 2012.
Kwiatkowska W., Uniwersyteckie kształcenie archiwistów i zarządców dokumentacji na odrębnych kierunkach studiów [w:] Schriftlichkeit. Beschreibung und Interpretation von Quellen. Festschrift zum 70. Geburtstag von Professor Janusz Tandecki. Band 3, red. R. Skowrońska, K. Kopiński, H. Flachenecker, Toruń 2020.
Kwiatkowska W., Szyszka K., Różne drogi przygotowania do zawodu archiwisty. Dążenie do optimum [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce, 20–21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019.
Mamczak-Gadkowska I., Aktualne kierunki kształcenia archiwistów i archiwalnych badań naukowych na świecie w świetle badań opublikowanych przez Carola Couture’a, „Archeion” 2003, t. 105.
Mamczak-Gadkowska I., Czterdzieści lat studiów archiwistycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, „Przegląd Archiwalno-Historyczny” 2015, t. 2.
Mamczak-Gadkowska I., Drogi do zawodu archiwisty kadry archiwalnej okresu międzywojennego [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce, 20–21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019.
Mamczak-Gadkowska I., IX Sympozjum Międzynarodowe na temat kształcenia archiwalnego, „Archeion” 1999, t. 100.
Mamczak-Gadkowska I., Kierunki zmian w kształceniu archiwistów na przełomie XX i XXI wieku, „Res Historica” 2009, z. 28.
Mamczak-Gadkowska I., Specjalizacja archiwistyczna na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 1996, r. 4.
Mamczak-Gadkowska I., Stryjkowski K., Zarządzanie dokumentacją na specjalności archiwistyka i zarządzanie dokumentacją na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu [w:] Zarządzanie dokumentacją. Badania i dydaktyka, red. R. Degen, M. Jabłońska, Toruń 2016.
Mamczak-Gadkowska I., Z historii kształcenia archiwistów w Polsce. Niezrealizowane projekty kształcenia archiwalnego z pierwszych lat II Rzeczypospolitej [w:] Z uczniami, kolegami i przyjaciółmi w świecie nauki. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. W. Chorążyczewski, A. Żeglińska, Olsztyn 2014.
Nałęcz D., Archiwistyka – nowa czy stara dyscyplina nauki?, „Archeion” 2003, t. 105.
Pindlowa W., Podstawy informacji naukowej w programach kształcenia wyższego dla archiwistów, „Archeion” 2003, t. 105.
Problemy nauczania ustawicznego po studiach historycznych, archiwistycznych i pokrewnych, red. M. Ausz, M. Szabaciuk, Lublin 2017.
Robótka H., Światowe tendencje w kształceniu archiwistów, „Archiwista Polski” 2001, nr 3–4.
Robótka H., Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2002.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (DzU 2017, poz. 1632).
Ryszewski B., Specjalizacja archiwalna na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, „Archiwista” 1967, nr 4.
Ryszewski B., Wpływ współczesnych tendencji rozwoju archiwistyki na uniwersyteckie kształcenie archiwistów [w:] Problemy kształcenia archiwistów na uniwersytetach, red. A. Tomczak, Toruń 1982.
Sierpowski S., Interdyscyplinarna archiwistyka, „Archeion” 2003, t. 105.
Sierpowski S., Kształcenie ustawiczne, „Archiwista Polski” 2001, nr 3–4.
Skupieński K., Dyskusja nad perspektywami kształcenia archiwistów na polskich uniwersytetach – stadium pytań czy odpowiedzi?, „Archeion” 2003, t. 105.
Szabaciuk M., Studia podyplomowe w Instytucie Historii UMCS – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość [w:] Problemy nauczania ustawicznego po studiach historycznych, archiwistycznych i pokrewnych, red. M. Ausz, M. Szabaciuk, Lublin 2017.
Szyszka K., „Zmiany w kształceniu techników archiwistów we współczesnej Polsce”, praca licencjacka przygotowana pod kierunkiem W. Kwiatkowskiej, Toruń 2014, mps.
Tomczak A., Kształcenie archiwistów w Polsce i innych krajach europejskich, „Archeion” 1978, t. 66.
Tomczak A., Specjalizacja archiwalna w Toruniu w roku akademickim 1966–1967, „Archeion” 1968, t. 49.
Wróblewski A., Kształcenie archiwistów na poziomie średnim, „Archiwista Polski” 1998, nr 1.
Zarządzanie dokumentacją. Badania i dydaktyka, red. R. Degen, M. Jabłońska, Toruń 2016.