Język Polski
English
Komparatystyka jako wyzwanie i szansa dla edytora źródeł – projekt wydawniczy Raporty polskie Stasi 1981–1989
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 14 (2021), pages: 109–120
Publication date: 2023-04-04
https://doi.org/10.48261/PAIPN211406
PDF (Język Polski)
Abstract
In June 2020, the first volume of the publishing series of the Szczecin branch of the INR entitled ‘Polish Stasi Reports’ was published. This text discusses the most important elements leading to the initiation of the said series, as well as the key problems related to the preparation of individual volumes. These included the provenance of the files, differences in their compilation, accessibility, and above all a dissimilar philosophy in the realization of the accountability process for the communist past of the People’s Republic of Poland and former East Germany. The aim of this edition was not only to bring unknown sources on PRL history closer to the Polish reader, but also to change the paradigm in the approach to published documents. These were not meant to deal with strictly operational issues, but to answer the question regarding the state of the knowledge and recommendations that the Stasi analytical cells passed on to the GDR political leadership in the context of what was happening in the final decade of the People’s Poland.
Keywords
archiwum • edycja dokumentów • Instytut Pamięci Narodowej • komparatystyka źródeł • Niemiecka Republika Demokratyczna • organy bezpieczeństwa • Polska Zjednoczona Partia Robotnicza • rozliczenie komunizmu • służby specjalne, stan wojenny • Stasi • udostępnianie akt • urząd Gaucka archive • document editing • Institute of National Remembrance, comparative sources • German Democratic Republic • security organs • Polish United Workers’ Party • settling accounts with communism • special services, martial law • Stasi • accessing records • Gauck commission
References
Źródła archiwalne
Archiwum Pełnomocnika Federalnego do spraw Akt Stasi (Archiv des Bundesbeauftragten für die Stasi Unterlagen)
Centralna Grupa Analiz i Informacji (Zentrale Auswertungs- und Informationsgruppe): 13306; 13307.
Archiwum Polityczne Ministerstwa Spraw Zagranicznych RFN (Politisches Archiv des Auswärtigen Amts)
Zespół B 42, nr 139742/360.24 POL.
Źródła publikowane
Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej w okresie 1 stycznia 2008 r. – 31 grudnia 2008 r., Warszawa 2009.
Jaskułowski T., Gańczak F., Knoch K., Abryszeński P., Pejaś E., Raporty polskie Stasi 1981–1989,
t. 1: W przededniu stanu wojennego: czerwiec–grudzień 1981, Szczecin–Warszawa 2020.
„Karnawał” po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 do grudnia 1981 r., oprac. P. Pleskot, Warszawa 2020.
PRL w oczach Stasi, red. W.Borodziej, J. Kochanowski, Warszawa 1996.
Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2007.
Akty prawne
Gesetz über die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, https://www.gesetze-im-internet.de/stug/BJNR022720991.html#BJN R022720991BJNG000701310 (dostęp 27 V 2021 r.).
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (DzU 2021, poz. 177).
Prasa
„Der Spiegel”, 11 IV 2010.
„Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 15 VI 2007.
„Süddeutsche Zeitung”, 15 I 2020.
Wspomnienia
Ciosek S., Wspomnienia (niekoniecznie) dyplomatyczne, Warszawa 2014.
Hagenbeck F., Zwyczajny szpieg. Wspomnienia, Warszawa 2019.
Opracowania
Ablonczy B., Pál Teleki (1879–1941), Warszawa 2020.
Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
Dominitz Ch., Kooperation und Kontrolle. Die Arbeit der Stasi-Operativgruppen im sozialistischen Ausland, Göttingen 2016.
Fricke K.W., Ein Röntgenbild der HVA. Helmut Müller-Enbergs und die Freiheit der Stasi-Forschung, „Deutschland Archiv” 2012, nr 11–12.
Gieseke J., Die Stasi 1945–1990, München 2011.
Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 1944–1991, red. Ł. Kamiński, K. Persak, J. Gieseke, Göttingen 2009.
Herbstritt G., Entzweite Freunde. Rumänien, Securitate und DDR-Staatssicherheit 1950–1989, Göttingen 2016.
Hughes-Wilson J., On Intelligence, London 2017.
Ideologiczna współpraca. Władze wobec środowisk opiniotwórczych w PRL i NRD, red. S.Ligarski, K. Ruchniewicz, D.Wojtaszyn, Wrocław 2016.
Jaskułowski T., Szczecin. Miasto, którego nie było. Dyplomacja RFN i polskie przełomy 1970–1989, Szczecin–Warszawa 2020.
Jaskułowski T., Von einer Freundschaft, die es nicht gab. Das Ministerium für Staatssicherheit der DDR und das polnische Innenministerium 1974–1990, Göttingen 2021.
Linderberger T., Ist die DDR ausgeforscht? Phasen, Trends und ein optimistischer Ausblick,
http://www.bpb.de/apuz/185600/ist-die-ddr-ausgeforscht-phasen-trends-und-ein-optimistischer-ausblick?p=all (dostęp 27 V 2021 r.).
Müller-Enbergs H., ‚Rosenholz‘. Eine Quellenkritik, Berlin 2007.
Nach den Diktaturen. Der Umgang mit den Opfern in Europa, red. G. Heydemann, C. Vollnhals, Göttingen 2015.
Ruchniewicz K., O potrzebie zmiany paradygmatu w relacjach polsko-niemieckich [w:] Sąsiedztwo zobowiązuje… 50 tomów Poznańskiej Biblioteki Niemieckiej, red. H. Orłowski, R.Wryk, Poznań 2019.
Selvage D., Süß W., Staatssicherheit und KSZE-Prozess. MfS zwischen SED und KGB (1972–1989), Göttingen 2019.
Sikora M., Współpraca Departamentu I MSW z Hauptverwaltung Aufklärung MfS w zakresie tajnego pozyskiwania nowych technologii dla przemysłu PRL i NRD w latach 1975–1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 1.
Spione und Nachrichtenhändler. Geheimdienstkarrieren in Deutschland 1939–1989, red. H. Müller-Enbergs, A.Wagner, Berlin 2016.
Vergleich als Herausforderung. Festschrift zum 65. Geburtstag von Günther Heydemann, red. A. Kötzing, F.Weil, M. Schmeitzner, J.E. Schulte, Göttingen 2015.
Strony internetowe
Anatomie der Staatssicherheit, https://www.bstu.de/suche/publikationen/?tx_solr%5Bq%5D=%2A (dostęp 27 V 2021 r.).
BStU. 14. Tätigkeitsbericht, https://www.bstu.de/assets/bstu/de/Downloads/bstu_14-taetigkeitsbericht_2019.pdf (dostęp 27 V 2021 r.).
Das MfS und die Zusammenarbeit mit anderen kommunistischen Geheimdiensten, https://www.bstu.de/informationen-zur-stasi/quellensammlungen/das-mfs-und-die-zusammenarbeit-mit-anderen-kommunistischen-geheimdiensten (dostęp 27 V 2021 r.).
Die geheimen Berichte an die SED-Führung, https://www.bstu.de/suche/publikationen/?tx_
solr%5Bq%5D=%2A&tx_solr%5Bfilter%5D%5B0%5D=publicationSeriesCategory%
ADie+DDR+im+Blick.+Die+geheimen+Berichte+an+die+SED-Führung (dostęp 27 V 2021 r.).
Digital Archive. International History Declassified. 1980–81 POLISH CRISIS, https://digitalarchive.wilsoncenter.org/collection/11/1980-81-polish-crisis (dostęp 27 V 2021 r.).
Zasób archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/archiw/zasob/31615,Zasob-archiwalny-Instytutu-Pamieci-Narodowej.html (dostęp 27 V 2021 r.).
