Język Polski
English
Komparatystyka jako wyzwanie i szansa dla edytora źródeł – projekt wydawniczy Raporty polskie Stasi 1981–1989
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 14 (2021), strony: 109–120
Data publikacji: 2023-04-04
https://doi.org/10.48261/PAIPN211406
PDF
Abstrakt
W czerwcu 2020 r. ukazał się pierwszy tom serii wydawniczej szczecińskiego oddziału IPN pt. „Raporty polskie Stasi”. Niniejszy tekst omawia najważniejsze elementy prowadzące do zainicjowania wspomnianej serii, a także węzłowe problemy związane z przygotowaniem poszczególnych tomów. Dotyczyły one proweniencji akt, różnic w ich opracowaniu, dostępności, a przede
wszystkim odmiennej filozofii w realizowaniu procesu rozliczania z komunistyczną przeszłością PRL i byłej NRD. Celem edycji było nie tylko przybliżenie polskiemu Czytelnikowi nieznanych źródeł do historii PRL, lecz także zmiana paradygmatu w podejściu do publikowanych dokumentów. Nie miały one dotyczyć problematyki stricte operacyjnej, ale odpowiadać na pytanie o stan wiedzy i jakie komórki analityczne Stasi przekazywały ją kierownictwu politycznemu NRD w kontekście tego, co działo się w ostatniej dekadzie istnienia Polski ludowej
Słowa kluczowe
archiwum • edycja dokumentów • Instytut Pamięci Narodowej • komparatystyka źródeł • Niemiecka Republika Demokratyczna • organy bezpieczeństwa • Polska Zjednoczona Partia Robotnicza • rozliczenie komunizmu • służby specjalne, stan wojenny • Stasi • udostępnianie akt • urząd Gaucka archive • document editing • Institute of National Remembrance, comparative sources • German Democratic Republic • security organs • Polish United Workers’ Party • settling accounts with communism • special services, martial law • Stasi • accessing records • Gauck commission
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Pełnomocnika Federalnego do spraw Akt Stasi (Archiv des Bundesbeauftragten für die Stasi Unterlagen)
Centralna Grupa Analiz i Informacji (Zentrale Auswertungs- und Informationsgruppe): 13306; 13307.
Archiwum Polityczne Ministerstwa Spraw Zagranicznych RFN (Politisches Archiv des Auswärtigen Amts)
Zespół B 42, nr 139742/360.24 POL.
Źródła publikowane
Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej w okresie 1 stycznia 2008 r. – 31 grudnia 2008 r., Warszawa 2009.
Jaskułowski T., Gańczak F., Knoch K., Abryszeński P., Pejaś E., Raporty polskie Stasi 1981–1989,
t. 1: W przededniu stanu wojennego: czerwiec–grudzień 1981, Szczecin–Warszawa 2020.
„Karnawał” po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 do grudnia 1981 r., oprac. P. Pleskot, Warszawa 2020.
PRL w oczach Stasi, red. W.Borodziej, J. Kochanowski, Warszawa 1996.
Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2007.
Akty prawne
Gesetz über die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, https://www.gesetze-im-internet.de/stug/BJNR022720991.html#BJN R022720991BJNG000701310 (dostęp 27 V 2021 r.).
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (DzU 2021, poz. 177).
Prasa
„Der Spiegel”, 11 IV 2010.
„Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 15 VI 2007.
„Süddeutsche Zeitung”, 15 I 2020.
Wspomnienia
Ciosek S., Wspomnienia (niekoniecznie) dyplomatyczne, Warszawa 2014.
Hagenbeck F., Zwyczajny szpieg. Wspomnienia, Warszawa 2019.
Opracowania
Ablonczy B., Pál Teleki (1879–1941), Warszawa 2020.
Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
Dominitz Ch., Kooperation und Kontrolle. Die Arbeit der Stasi-Operativgruppen im sozialistischen Ausland, Göttingen 2016.
Fricke K.W., Ein Röntgenbild der HVA. Helmut Müller-Enbergs und die Freiheit der Stasi-Forschung, „Deutschland Archiv” 2012, nr 11–12.
Gieseke J., Die Stasi 1945–1990, München 2011.
Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 1944–1991, red. Ł. Kamiński, K. Persak, J. Gieseke, Göttingen 2009.
Herbstritt G., Entzweite Freunde. Rumänien, Securitate und DDR-Staatssicherheit 1950–1989, Göttingen 2016.
Hughes-Wilson J., On Intelligence, London 2017.
Ideologiczna współpraca. Władze wobec środowisk opiniotwórczych w PRL i NRD, red. S.Ligarski, K. Ruchniewicz, D.Wojtaszyn, Wrocław 2016.
Jaskułowski T., Szczecin. Miasto, którego nie było. Dyplomacja RFN i polskie przełomy 1970–1989, Szczecin–Warszawa 2020.
Jaskułowski T., Von einer Freundschaft, die es nicht gab. Das Ministerium für Staatssicherheit der DDR und das polnische Innenministerium 1974–1990, Göttingen 2021.
Linderberger T., Ist die DDR ausgeforscht? Phasen, Trends und ein optimistischer Ausblick,
http://www.bpb.de/apuz/185600/ist-die-ddr-ausgeforscht-phasen-trends-und-ein-optimistischer-ausblick?p=all (dostęp 27 V 2021 r.).
Müller-Enbergs H., ‚Rosenholz‘. Eine Quellenkritik, Berlin 2007.
Nach den Diktaturen. Der Umgang mit den Opfern in Europa, red. G. Heydemann, C. Vollnhals, Göttingen 2015.
Ruchniewicz K., O potrzebie zmiany paradygmatu w relacjach polsko-niemieckich [w:] Sąsiedztwo zobowiązuje… 50 tomów Poznańskiej Biblioteki Niemieckiej, red. H. Orłowski, R.Wryk, Poznań 2019.
Selvage D., Süß W., Staatssicherheit und KSZE-Prozess. MfS zwischen SED und KGB (1972–1989), Göttingen 2019.
Sikora M., Współpraca Departamentu I MSW z Hauptverwaltung Aufklärung MfS w zakresie tajnego pozyskiwania nowych technologii dla przemysłu PRL i NRD w latach 1975–1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 1.
Spione und Nachrichtenhändler. Geheimdienstkarrieren in Deutschland 1939–1989, red. H. Müller-Enbergs, A.Wagner, Berlin 2016.
Vergleich als Herausforderung. Festschrift zum 65. Geburtstag von Günther Heydemann, red. A. Kötzing, F.Weil, M. Schmeitzner, J.E. Schulte, Göttingen 2015.
Strony internetowe
Anatomie der Staatssicherheit, https://www.bstu.de/suche/publikationen/?tx_solr%5Bq%5D=%2A (dostęp 27 V 2021 r.).
BStU. 14. Tätigkeitsbericht, https://www.bstu.de/assets/bstu/de/Downloads/bstu_14-taetigkeitsbericht_2019.pdf (dostęp 27 V 2021 r.).
Das MfS und die Zusammenarbeit mit anderen kommunistischen Geheimdiensten, https://www.bstu.de/informationen-zur-stasi/quellensammlungen/das-mfs-und-die-zusammenarbeit-mit-anderen-kommunistischen-geheimdiensten (dostęp 27 V 2021 r.).
Die geheimen Berichte an die SED-Führung, https://www.bstu.de/suche/publikationen/?tx_
solr%5Bq%5D=%2A&tx_solr%5Bfilter%5D%5B0%5D=publicationSeriesCategory%
ADie+DDR+im+Blick.+Die+geheimen+Berichte+an+die+SED-Führung (dostęp 27 V 2021 r.).
Digital Archive. International History Declassified. 1980–81 POLISH CRISIS, https://digitalarchive.wilsoncenter.org/collection/11/1980-81-polish-crisis (dostęp 27 V 2021 r.).
Zasób archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/archiw/zasob/31615,Zasob-archiwalny-Instytutu-Pamieci-Narodowej.html (dostęp 27 V 2021 r.).
