Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
Raport attaché ambasady Wielkiej Brytanii Roberta Bates’a Kirby’ego na temat przebiegu wyborów w województwie śląskim 19 stycznia 1947 roku
Mateusz Sokulski
https://orcid.org/0000-0003-1204-429X
Uniwersytet Śląski, Instytut Historii; Instytut Pamięci Narodowej, Oddziałowe Biuro Badań Historycznych w Katowicach
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 12 (2023), strony: 461-477
Data publikacji: 2024-02-06
https://doi.org/10.48261/2299.890X.12.2023.17
PDF
Abstrakt
Przeprowadzenie wolnych wyborów w powojennej Rzeczypospolitej traktowano w Londynie jako możliwość zapobieżenia pełnej sowietyzacji Polski. Politycy brytyjscy wykazali się największą – choć bezskuteczną – konsekwencją, jeśli chodzi o wypełnienie zobowiązań przez zdominowany przez komunistów Rząd Tymczasowy. Nad Tamizą zdawano sobie sprawę z lekceważenia zasady wolności wyborów przez polityków PPR. Dyplomaci i dziennikarze brytyjscy obsadzili większość z szesnastu zespołów brytyjsko- amerykańskich, obserwujących wybory w całej Polsce. Na Śląsk wysłano Roberta Bates’a Kirby’ego, który misję dyplomatyczną w Polsce pełnił w latach 1946–1952. Raport z przebiegu wyborów w województwie śląskim stanowi najważniejszą część niniejszego artykułu źródłowego. Attaché ds. pracy w Ambasadzie Zjednoczonego Królestwa w Warszawie z uwagą odnotowywał nieprawidłowości wyborcze, prowadził rozmowy z ważnymi wówczas na Śląsku postaciami życia politycznego. Jego obserwacje pokazują świadomość mechanizmów łamania swobody wyborów przez partię komunistyczną. Jako godny uwagi określił raport Kirby’ego ambasador Zjednoczonego Królestwa w Warszawie Victor Cavendish-Bentinck i przesłał pismo do ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Ernesta Bevina w formie załącznika do sporządzonego przez ambasadora sprawozdania z przebiegu wyborów w Polsce.
Słowa kluczowe
wybory 1947 • województwo śląskie • Wielka Brytania • Stany Zjednoczone • Polska • komuniści • Stanisław Mikołajczyk elections of 1947 • Silesian Voivodship • Great Britain • United States • Poland • communists • Stanisław Mikołajczyk
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, 001178/10/J, Kirby Robert Bates.
DOE Library, University of California in Berkeley, Department of State, Poland 1945–1949, internal situation, rolls 20, 23.
Bliss-Lane A., Widziałem Polskę zdradzoną, Warszawa 1984.
Raporty roczne Ambasady Brytyjskiej w Warszawie 1945–1970, oprac. M. Nurek, Warszawa 2003.
Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 1, oprac. W. Bagieński, P. Byszewski A. Chrzanowska i in., Warszawa 2010.
Bartoszewicz H., Polityka Związku Sowieckiego wobec państw Europy Środkowo-Wschodniej 1944–1948, Warszawa 1999.
Dziuba A., Totalitaryzacja. Polska Partia Robotnicza na scenie politycznej Województwa Śląskiego 1945–1948, Katowice 2016.
Dziurok A., Relacje Kościół–państwo na terenie diecezji katowickiej w okresie referendum i wyborów (1946–1947) [w:] Referendum ludowe w 1946 oraz wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku na Górnym Śląsku, red. A. Dziurok, M. Świder, Katowice–Warszawa–Opole 2017.
Gaddis J.L., Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków 2007.
Holzer J., Europa zimnej wojny, Kraków 2012.
Kamiński M.K., W obliczu sowieckiego ekspansjonizmu. Polityka Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii wobec Polski i Czechosłowacji 1945–1948, Warszawa 2005.
Kurpierz T., Piątek P., „Dobić wroga”. Aparat represji wobec podziemia zbrojnego na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie (1945–1947), Katowice 2007.
Materski W., Dyplomacja Polski „lubelskiej”. Lipiec 1944 – marzec 197, Warszawa 2007.
Mazurkiewicz A., Dyplomacja Stanów Zjednoczonych wobec wyborów w Polsce w latach 1947–1989, Warszawa 2007.
Osękowski C., Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 roku w Polsce, Poznań 2000.
Paczkowski A., Stanisław Mikołajczyk, czyli klęska realisty, Warszawa 1991.
Tebinka J., British Propaganda Directed at Poland Between 1947 and 1956, „Acta Poloniae Historica” 2007, vol. 95.
Tebinka J., From ‘Liberation’ to ‘Detente’: Britain and the Anti-Communist Movement in the Soviet Satellites [w:] Anti-Communist Resistance in Central and Eastern Europe, red. P. Jašek, Bratislava 2011.
Tebinka J., Intelligence in Anglo-Polish Relations 1945–1980/81 [w:] Need to know. Intelligence and Politics. Western and Eastern Perspectives, red. T. Fris, W. Bułhak, Odense 2014.
Tyszkiewicz J., Rozbijanie monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski 1945–1988, Warszawa 2015.
Węgrzyn D., Profesjonalizacja. Działania aparatu represji w okresie od referendum ludowego 30 czerwca 1946 r. do wyborów do Sejmu Ustawodawczego z 19 stycznia 1947 r. w województwie śląskim [w:] Referendum ludowe w 1946 oraz wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku na Górnym Śląsku, red. A. Dziurok, M. Świder, Katowice–Warszawa–Opole 2017.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
