„Uwaga! Bundeswehra!”. Zachodnioniemieckie siły zbrojne w dyskursie propagandowym Ludowego Wojska Polskiego w latach sześćdziesiątych
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 12 (2023), strony: 129-160
Data publikacji: 2024-02-06
Abstrakt
Militarna rywalizacja w czasie zimnej wojny miała swoje tło propagandowe. Siły Zbrojne PRL w latach sześćdziesiątych w obliczu wybuchu III wojny światowej intensywnie kreowały negatywny wizerunek swojego głównego przeciwnika – zachodnioniemieckiej Bundeswehry. Artykuł analizuje teksty propagandowe, wytworzone w kręgu Ludowego Wojska Polskiego, poruszające tematykę związaną z siłami zbrojnymi RFN. Głównymi poruszanymi zagadnieniami są: tradycje militaryzmu niemieckiego i hitlerowska przeszłość generalicji zachodnioniemieckiej, intensywne zbrojenia i agresywne plany Bundeswehry, system społeczno-gospodarczy RFN, sprzyjający militaryzmowi i rewizjonizmowi. Wojskowa propaganda, intensywnie manipulując informacjami, odwoływała się również do licznych faktów stawiających Niemcy Zachodnie w złym świetle.
Słowa kluczowe
Ludowe Wojsko Polskie • Bundeswehra • PRL • Niemcy Zachodnie • propaganda • zimna wojna Polish People’s Army • Bundeswehr • Polish People’s Republic • West Germany • propaganda • Cold War
Bibliografia
Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne, Główny Zarząd Polityczny WP, 266/91/247, 237/91/148
„Myśl Wojskowa” 1962.
„Żołnierz Polski” 1960, 1962, 1964, 1966, 1968.
„Żołnierz Wolności” 1961, 1965, 1969.
Wytyczne i program szkolenia politycznego generałów, oficerów, podoficerów i szeregowców Wojska Polskiego na rok szkoleniowy 1960/1961, Warszawa 1960.
Wytyczne i program szkolenia politycznego generałów, oficerów, podoficerów i szeregowców Wojska Polskiego oraz tematyka referatów lektorskich na rok szkoleniowy 1959/1960, Warszawa 1959.
Wytyczne i programy do szkolenia politycznego i partyjnego w Siłach Zbrojnych PRL na lata 1966–1968, Warszawa 1966.
Bundeswehra – armia agresji i odwetu. Materiały sympozjum naukowego, Warszawa-Rembertów 6–7 grudnia 1968 r., Warszawa 1969.
Markiewicz S., CSU – historia i teraźniejszość, Warszawa 1981.
Nowak E.K., Straussowski wariant polityki zagranicznej RFN, Warszawa 1978.
Sokół J., Bundeswehra – system urabiania ideologicznego, Warszawa 1968.
Uwaga! Bundeswehra!, Warszawa 1962.
Abenheim D., Reforging the Iron Cross. The Search for Tradition in the West German Armed Forces, Princeton 2014.
Dudek A., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
Duffy J.P., Ricci V.L., Führer musi zginąć. Plany i próby zabicia Adolfa Hitlera, Zakrzewo 2013.
Evans E.J., Wojna Trzeciej Rzeszy, Oświęcim 2017.
Gałęziowska M., Świętowanie wybranych rocznic bitwy pod Grunwaldem formą komunikacji rytualnej państwa i narodu, „Kultura i Społeczeństwo” 2012, nr 4.
Gelewski T.M., Zbrodnie wojenne na morzu w drugiej wojnie światowej, Gdańsk 1976.
Kiarszys G., Atomowi żołnierze wolności. Archeologia magazynów broni jądrowej w Polsce, Szczecin 2019.
Kiwerska J., W atmosferze wrogości [w:] Polacy wobec Niemców. Z dziejów kultury politycznej Polski 1945–1989, red. A. Wolf-Powęska, Poznań 1993.
Kostro R., Niemiecka Republika Federalna w propagandzie PRL 1956–1970, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 1996, t. 5.
Kowalski L., Generał ze skazą. Biografia wojskowa gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego, Warszawa 2001.
Królikowski J., Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 (S–Ż), Toruń 2010.
Kukułka J., Historia współczesnych stosunków międzynarodowych 1945–2000, Warszawa 2003.
Leszkowicz T., Główny Zarząd Polityczny WP jako centrum wojskowej propagandy i indoktrynacji 1956–1980 [w:] Wyzwoleni, ale nie wolni (1945–1989), t. 1, red. A. Popławska, B. Świtalska-Starzeńska, M. Wasilewski, R.R. Wasilewski, Warszawa 2015.
Leszkowicz T., Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej, Warszawa 2022.
Manvell R., Fraenkel H., Spisek przeciwko Hitlerowi, Warszawa 1996.
Młynarczyk-Tomczyk A., Ideowo-wychowawczy przekaz Grunwaldu na kanwie jubileuszu jego 550. rocznicy (1960 rok) [w:] Mity i legendy w polskiej historii wojsko- wości, t. 2, red. W. Caban, J. Smoliński, Kielce 2014.
Pałka J., Polskie wojska operacyjne w Układzie Warszawskim, Warszawa 2022.
Reid A., Leningrad. Tragedia oblężonego miasta, Kraków 2012.
Sadowski S., System indoktrynacji politycznej żołnierzy LWP [w:] O powinnościach żołnierskich, t. 3: Na krętych drogach żołnierskich losów, red. A. Drzewiecki, Grójec 2016.
Schenk D., Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i holokaust w Galicji Wschodniej, Kraków 2011.
Solak J., Niemcy w NATO, Warszawa 1999.
Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa 2014.
Taylor F., Wypędzanie ducha Hitlera. Okupacja i denazyfikacja Niemiec, Wołowiec 2016.
Weiner T., Szaleństwo i chwała. Wojna polityczna pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Rosją 1945–2020, Poznań 2020.
Wette W., Wehrmacht. Legenda i rzeczywistość, Kraków 2008.
W służbie pokoju. Bundeswehra 1955–1993, red. H.A. Jacobsen, L. Souchon, Warszawa 1993.
Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2005.
Zielonka Z., Miny jądrowe w zimnowojennej koncepcji „spalonej ziemi” [w:] Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku, t. 4, red. M. Giętkowski, Ł. Nadolski, Bydgoszcz 2017.
Bielecki J., Bundeswehra słabsza niż polskie wojsko, rp.pl, 19 I 2023 r. https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37802461-bundeswehra-slabsza-niz-polskie-wojsko (dostęp 2 V 2023 r.).
Franz Josef Strauß 1915–1988, „Lebendiges Museum Online”, https://www.hdg.de/lemo/biografie/franz-josef-strauss.html (dostęp 12 IX 2023 r.).
Häufig gestellte Fragen, „Franz Josef Strauß. Analytiker – Visionär – Realist” https://www.fjs.de/faq/ (dostęp 12 IX 2023 r.).
Michalik Ł., Kryzys Bundeswehry. Co się stało z największą armią zachodniej Europy?, tech.wp.pl, 19 I 2023 r., https://tech.wp.pl/kryzys-bundeswehry-co-sie-stalo-z-najwieksza-armia-zachodniej-europy,6857249431296576a (dostęp 2 V 2023 r.).
Niemcy: ujawniono poważne słabości Bundeswehry, defence24.pl, 15 XII 2022 r., https://defence24.pl/geopolityka/niemcy-ujawniono-powazne-slabosci-bundeswehry (dostęp 2 V 2023 r.).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.