Język Polski
English
Soviet POWs in Wehrmacht Camps: Between Extermination, Forced Labour and Collaboration
Renata Kobylarz-Buła
https://orcid.org/0000-0002-1348-4345
Central Museum of Prisoners-of-War, Opole-Łambinowice, Poland
Institute of National Remembrance Review, Nr 5 (2023), strony: 359-373
Data publikacji: 2023-12-31
https://doi.org/10.48261/INRR230513
PDF (English)
Abstrakt
This article reviews the current findings regarding the issue of Soviet prisoners of war held by the Wehrmacht. The author focuses on three main aspects of the Red Army soldiers’ captivity: extermination, mass labour and collaboration. The first phenomenon, which has often been associated with a deliberate extermination of prisoners as part of the so-called commissars’ order, resulted from the ideological premises of the war of annihilation which had been waged against the USSR. However, the author demonstrates that the Supreme Command of the Wehrmacht was in fact pursuing the same goal, as it neglected the preparation of the camps, the so-called Russenlager, to house prisoners, and showed indifference to the high mortality rate of the Red Army soldiers. This happened despite the fact that a significant part of German administration was convinced of the need to send Soviet prisoners of war to work in the Third Reich. The use of the Red Army soldiers in labour, which rose steadily after 1942, was accompanied by attempts to improve their situation, but these activities were carried out only inconsistently. As a result, the Third Reich’s authorities did not fully exploit the potential of this workforce, nor did they make political use of the anti-Sovietism of those Soviet prisoners of war who joined the collaborative formations.
Bibliografia
Bojar-Fijałkowski, Gracjan, and Zientarski, Andrzej. Obóz jeniecki w Czarnem: Stalag II B Hammerstein. Koszalin: Koszaliński Ośrodek Naukowo-Badawczy, 1975.
Chirov, Dmitrij. Sredʹ bez vesti propavshikh: Vospominanija sovetskogo voennoplennogo o Shtalage XVII ‘B’ Krems-Gnayksendorf. 1941–1945 gg.. Moscow: Russian Political Encyclopedia, 2010.
Datner, Szymon. Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warsaw: Wydawnictwo MON, 1961.
Dawletschin, Tamurbek. Von Kasan nach Bergen-Belsen. Erinnerungen eines sowjetischen Kriegsgefangenen. Göttingen: Wallstein Verlag, 2005.
Flemming, Marian. Jeńcy wojenni: studium prawno-historyczne. Warsaw: Bellona, 2000.
Gdański, Jarosław. Zapomniani żołnierze Hitlera. Warsaw: De Facto, 2005.
Gruźlewska, Anna. Annaberg. Obóz pracy na Górze Świętej Anny. Opole: Muzeum Śląska Opolskiego, 2017.
Jacobsen, Hans-Adolf. „Kommisarbefehl und Massenexekutionen sowjetischer Kriegsgefangener”. In Buchheim, Hans, Broszat, Martin, Jacobsen, Hans-Adolf, and Krausnick, Helmut. Anatomie des SS-Staates. München: Deutschen Taschenbuchverlag, 1967: 449–546.
Keller, Rolf. “Sowjetische Kriegsgefangene im Deutschen Reich 1941/42. Leben und Sterben im Spannungsfeld von Vernichtungspolitik und kriegswirtschaftlichen Erfordernissen”. Zeitschrift für Weltgeschichte. Interdisziplinäre Perspektiven 12/1 (2011): 91-105. DOI: 10.3726/84534_91. Accessed May 15, 2021.
Keller, Rolf. Sowjetische Kriegsgefangene im Deutschen Reich 1941/42. Behandlung und Arbeitseinsatz zwischen Vernichtungspolitik und kriegswirtschaflichen Zwängen. Göttingen: Wallstein Verlag, 2011.
Kobylarz-Buła, Renata. „Żołnierze Armii Czerwonej w obozach jenieckich Lamsdorf (1941–1945)”. In Jeńcy sowieccy na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej. Ed. Wojtkowiak, Jakub. Warsaw: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015: 85–105.
Kuhlmann-Smirnov, Anne. Stiller als Wasser, tiefer als Gras: zur Migrationsgeschichte der russischen Displaced Persons in Deutschland nach dem Zweiten Weltkrieg. Bremen: Forschungsstelle Osteuropa an der Universität Bremen, 2005.
Kuwałek, Robert. „Kolaboracja ze strachu? Jeńcy sowieccy w formacji SS-Wachmannschaften z obozu szkoleniowego SS w Trawnikach“. In Jeńcy sowieccy na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej. Ed. Wojtkowiak, Jakub. Warsaw: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015: 201–231.
Lachendro, Jacek. Jeńcy sowieccy w KL Auschwitz. Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, 2016.
Machcewicz, Paweł and Paczkowski, Andrzej. Wina, kara, polityka. Rozliczenie ze zbrodniami II wojny światowej. Cracow: Znak Horyzont, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2021.
Motyka, Grzegorz. „Tragedia jeńców sowieckich w czasie II wojny światowej w polskiej historiografii”. In Jeńcy sowieccy na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej. Ed. Wojtkowiak, Jakub. Warsaw: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015: 17–33.
Nagel, Jens. „Das Kriegsgefangenenlager Zeithain 1941-1945”. In Zeithain – Gedenkbuch sowjetischer Kriegsgefangener / Tsaytkhayn – Kniga Pamyati sovetskikh voennoplennykh. Ed. Haase, Norbert, Haritonow Alexander and Dieter-Müller Klaus. Vol. 1. Dresden: Stiftung Sächsische Gedenkstätten zur Erinnerung an die Opfer politischer Gewaltherrschaft, 2005: 42–77.
Otto, Reinhard. Wehrmacht, Gestapo und sowjetische Kriegsgefangene im deutschen Reichsgebiet 1941/42. München: R. Oldenbourg Verlag, 1998.
Otto, Reinhard and Keller, Rolf. Sowjetische Kriegsgefangene im System der Konzentrationslager. Vienna: KZ-Gedenkstätte Mauthausen.
Otto, Reinhard, Keller, Rolf and Nagel, Jens. “Sowjetische Kriegsgefangene in deutschem Gewahrsam 1941–1945. Zahlen und Dimensionen”. Viertelsjahrhefte für Zeitgeschichte 56/4 (2008): 557-602. DOI: 10.1524/vfzg.2008.0026. Accessed May 20, 2021.
Otto, Reinhard, Keller, Rolf and Nagel, Jens. „Radzieccy jeńcy wojenni – liczby i skala problemu. Ujęcie ogólne”. Łambinowicki Rocznik Muzealny 37 (2014): 71–93.
Polian, Paweł 2012. “Radzieccy Żydzi jako jeńcy wojenni – pierwsze ofiary Holokaustu”. Łambinowicki Rocznik Muzealny 35 (2012): 51–68.
Senft, Stanisław and Więcek, Horst. Obozy jenieckie na obszarze śląskiego okręgu Wehrmachtu. Wrocław: Ossolineum, 1972.
Siwek-Ciupak, Beata. „Dwa obozy radzieckich jeńców wojennych na Majdanku”. In Między Wehrmachtem a SS. Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych. Ed. Rezler-Wasielewska, Violetta. Opole: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, 2010: 38–60.
Sowjetische Kriegsgefangene im Arbeitseinsatz. Dokumente zu den Lebens- und Arbeitsbedingungen in Norddeutschland. Ed. Rolf, Keller, and Silke, Petry. Göttingen: Wallstein, 2013.
Sowjetische Kriegsgefangene. Widerstand, Kollaboration, Erinnerung. An international conference co-organised by the German Historical Institute in Moscow, 2018. Accessed May 30, 2021. https://www.hsozkult.de/event/id/event-88091#mtAc_event-58174.
Spoerer, Mark. Zwangsarbeit unter dem Hakenkreuz. Ausländische Zivilarbeiter, Kriegsgefangene und Häftlinge im Dritten Reich und im besetzten Europa 1939-1945. Stuttgart, München: DVA, 2001.
Streit, Christian. Keine Kameraden. Die Wehrmacht und die sowjetischen Kriegsgefangenen 1941–1945. Stuttgart: Deutsche Verlags-Anstalt, 1978.
Sula, Dorota. „Jeńcy sowieccy i włoscy w KL Gross Rosen“. In Między Wehrmachtem a SS. Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych. Ed. Rezler-Wasielewska, Violetta. Opole: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, 2010: 106–122.
The Convention relating to the Treatment of Prisoners of War. Geneva, 27 July 1929. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19321030866/O/D19320866.pdf. Accessed June 10, 2021.
Thorwald, Jürgen. Die Illusion. Rotarmisten in Hitlers Heeren. Dromer Knaur, 1974.
Verbrechen der Wehrmacht. Dimensionen des Vernichtungskrieges 1941–1944. Ausstellungskatalog. Hamburg: Hamburger Institut für Sozialforschung, 2002.
Vourkoutiotis, Vasilis. “Institutionalisierte Schizophrenie. Vergleich der Behandlung von anglo-amerikanischen und sowjetischen Kriegsgefangenen in deutscher Hand im Zweiten Weltkrieg”. Zeitschrift für Weltgeschichte. Interdisziplinäre Perspektiven 6/2 (2005): 65–81. DOI: https://doi.org/10.3726/84517_65. Accessed May 15, 2021.
Wesołowski, Tomasz. „Anty-Kommisar-Flugblätter – Rola niemieckich ulotek propagandowych w podważaniu autorytetu kadry politycznej Armii Czerwonej w latach 1941–1942”. Studia Podlaskie 11 (2001): 195–214.
Wylie, Norman. “Das internationale Komitee vom Roten Kreuz und die Kriegsgefangenen”. In Kriegsgefangene des Zweiten Weltkrieges. Gefangennahme – Lagerleben – Rückkehr. Ed. Bischof Günther, Karner, Stefan and Stelzl-Marx, Barbara. Wien-München: R. Oldenbourg Verlag, 2005: 249–266.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Institute of National Remembrance Review
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
