Pacyfikacje społecznych inicjatyw w zakresie budownictwa sakralnego na przykładzie Szklar w archidiecezji krakowskiej

Ryszard Gryz

Vol. 30 No. 2 (2017)

ISSN:

1427-7476

Section: Varia

Pacification of Social Initiatives with Regard to Construction of Sacred Buildings as Illustrated by the Case of Szklary in Kraków Archdiocese

Ryszard Gryz

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Remembrance and Justice, Vol. 30 No. 2 (2017), pages: 434-450

Publication date: 2017-12-30

PDF (Język Polski)

Abstract

The article is a case study on the origin, course and consequences of the actions on 12th August 1974, which pacified the resistance of the residents of Szklary, a village in the Kraków Archdiocese, who opposed the demolition of a room added to a catechetical building. The estate was owned by Fr Józef Pochopień, the vicar at the home parish of Racławice Olkuskie, who also commissioned the modification of the building. According to the wishes of the Catholic residents of Szklary, he planned to established an independent ministry in the village. The party and state leadership of the Olkusz Poviat and the Kraków Voivodeship recognised the construction as illegal. Before the administrative decision to block the construction came into force, representatives of the Party, officers competent for religious denominations and officers of the security apparatus had prepared a plan to demolish the unauthorised construction and decided to conduct the operation by force. The intervention involved security and police forces, who beat over thirty people, mainly women, who defended the estate on the behalf of their absent prefect. The course of the brutal action was documented in the operational materials of the Security Service. The incident proved discrimination of Catholics under the Polish People’s Republic when the construction permits concerning religious buildings were strictly regulated. The result of the conflict was positive for the residents of Szklary, who had a parish established in their village a few years later and built a church. This project became positive due to the personal effort and support by the Metropolitan Archbishop of Kraków, Cardinal Karol Wojtyła. A person strongly involved in provision of legal protection for the victims was Advocate Andrzej Rozmarynowicz. Despite the persecution, Fr Józef Pochopień, who was sentenced to suspended imprisonment, underwent financial persecution, was spied on and experienced attempted recruitment for cooperation with the Security Service, did not give up. The case of Szklary was used by the authorities of the Polish People’s Republic to create a model of combating social initiatives related to construction of sacred buildings.

Keywords

budownictwo sakralne • stosunki państwo–Kościół • PRL • Karol Wojtyła sacred buildings • Church–State relations • Polish People’s Republic • Karol Wojtyła

References

R. Gryz, Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971–1980, Kielce 2007

R. Gryz, Construction of Sacred Buildings and its Law Regulations in Communist Poland [w:] Persecution of Churches in the Communist Countries in Central and Eastern Europe. Anthology of the International Conference Bratislava September 30 – October 2, 2009, red. M. Fiamová, P. Jakubčin, Bratislava 2010

R. Gryz, Proces zmian przepisów prawnych w dziedzinie budownictwa sakralnego u schyłku PRL (1980–1989) [w:] „Lux lucet in tenebris”. Księga pamiątkowa z okazji nadania prof. Bernardowi Kozirógowi doktoratu honoris causa, t. 1, Podkowa Leśna 2010

B. Stanaszek, Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej 1945–1967, t. 1: Problematyka personalno-organizacyjna, Sandomierz 2006

R. Gryz, Postawy duchowieństwa i ludności wsi województwa kieleckiego wobec wydarzeń politycznych 1956 roku, „Studia Historyczne” 1997, z. 1 (156)

K. Talarek, Diecezja tarnowska w latach 1945–1970. Problematyka personalno-organizacyjna, Tarnów 2012

I. Cichońska, K. Popera, K. Snopek, Architektura VII dnia, Wrocław 2016

A. Dudek, Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1995

J.L. Franczyk, Na fundamencie krzyża. Kościół katolicki w Nowej Hucie w latach 1949–1989, Kraków 2004

G. Łeszczyński, Początki parafii w Zbroszy Dużej (1969–1974), Warszawa 2007

B. Stanaszek, Budownictwo kościelne w diecezji sandomierskiej w latach 1945–1970, „Studia Sandomierskie. Teologia – Filozofia – Historia” 2002, t. 9

R. Gryz, Próby ratowania cerkwi pounickich przez Kościół rzymskokatolicki w warunkach Polski Ludowej (1945–1989), „Studia Sandomierskie. Teologia – Filozofia – Historia” 2006, t. 13, z. 1

R. Gryz, Między liberalizacją a dezintegracją. Stosunki państwo–Kościół w latach siedemdziesiątych [w:] Stosunki państwo–Kościół w Polsce 1944–2010, Studia i materiały, red. R. Łatka, Kraków 2013

G. Weigel, Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, Kraków 2002

A. Tyc, Dzieje parafii w Ciścu (1970–1997), Kraków 2000

Z. Dyka, Adw. dr Andrzej Rozmarynowicz (wspomnienie w dziesiątą rocznicę śmierci), „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej” 2009, nr 5–6

R. Łatka, Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1980–1989, Kraków 2016

A. Dudek, Lawirowanie. Ekipa Gierka wobec Kościoła katolickiego (1971–1978), „Więź” 1999, nr 7

M. Klocek, „Przestańcie nam przeszkadzać...”. Budowa kaplicy w Wilczkowicach, „Studia Sandomierskie. Teologia – Filozofia – Historia” 2016, t. 23

G. Jasiak, Władze państwowe wobec budownictwa sakralnego i tworzenia nowych parafii w mieście Radomiu i w powiecie radomskim w latach 1945–1975, „Studia Sandomierskie. Teologia – Filozofia– Historia” 2016, t. 23

A. Sznajder, Budownictwo kościołów w diecezji częstochowskiej w latach 1945–1989, Katowice 2016

Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990. Informator personalny, oprac. W. Frazik et al., Kraków 2007

B. Zając, Prof. dr hab. Karol Sławik (1937–2012). Wspomnienie, „Problemy Kryminalistyki” 2013, nr 1 (279)

P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 2: Lata 1960–74, Poznań 1995

Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999, oprac. P. Nitecki, Warszawa 2000

Ku prawdzie i wolności. Komunistyczna bezpieka wobec kard. Karola Wojtyły, red. J. Marecki, F. Musiał, wybór i oprac. M. Lasota, J. Marecki i R. Szczęch, Kraków 2009

T. Isakowicz-Zaleski, Księża wobec bezpieki na przykładzie archidiecezji krakowskiej, Kraków 2007

M. Lasota, Donos na Wojtyłę. Karol Wojtyła w teczkach bezpieki, Kraków 2006

J. Szczepaniak, Bezstresowy rozmówca [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 2, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2008

J. Szczepaniak, „Wierny” aż do śmierci. Tajemna historia ks. Mieczysława Satory [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 1, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007

E. Klimczuk, Walka z Kościołem 1945–1989, Warszawa 2002

P. Natanek, Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły, Kraków 2000

K. Pawlicka, Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970 – październik 1978), Warszawa 2004

J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003

Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, relacje zebrał, wstępem i przypisami opatrzył M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016

C.S. Bartnik, Najnowsze dzieje Kościoła w Polsce w refleksji teologicznej [w:] Świadectwo Kościoła katolickiego w systemie totalitarnym Europy Środkowo-Wschodniej: Księga Kongresu Teologicznego Europy Środkowo-Wschodniej KUL, 11–15 sierpnia 1991, red. J. Nagórny et al., Lublin 1994

Citation rules

Gryz, R. (2017). Pacification of Social Initiatives with Regard to Construction of Sacred Buildings as Illustrated by the Case of Szklary in Kraków Archdiocese. Remembrance and Justice, 30(2), 434–450. Retrieved from https://czasopisma.ipn.gov.pl/index.php/pis/article/view/129

Statistics

Downloads

Download data is not yet available.

Share it