Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Instructions to the Red Army Commanders Assuming Authority on Polish Territory in 1944–1945
Wojciech Skóra
https://orcid.org/0000-0003-4940-1086
Akademia Pomorska w Słupsku
BioWOJCIECH SKÓRA – PhD with habilitation, director of the Institute of History at the Pomeranian Academy in Słupsk. Apart from researching the military intelligence of the Second Republic of Poland, he is involved in the history of diplomacy in the 20th century and the modern history of Pomerania (Western Pomerania and Vistula Region). Co-editor of the series Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku. His most important books: Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń 2006; Działalność gdańskiej ekspozytury polskiego wywiadu wojskowego w latach 1920–1930 (Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie i Wolne Miasto Gdańsk), Poznań 2011; Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1933 (cooperation Piotr Długołęcki), Warsaw 2015.
Remembrance and Justice, Vol. 38 No. 2 (2021), pages: 726-754
Publication date: 2021-12-30
https://doi.org/10.48261/pis213836
PDF (Język Polski)
Abstract
The rapidly advancing digitisation of Russian archival collections opens up new possibilities for Polish historians. The Red Army troops entering the Polish territory in 1944 appointed military commanders in towns and villages, who for some time were the chief authority for the Polish population and the Red Army troops staying there. After launching the January 1945 offensive, the Soviet Army occupied Central Western Poland and entered the territory of the Western and Northern Territories, which had belonged to Germany before the war. Military commanders were also established there, but due to the lack of Polish administration, their rule was more extensive and lasted longer, also in 1946. Under the commanders' rule, which lasted for months, about one-third of the area of the Polish state, where millions of Germans still lived, came under their rule. Thousands of murders of civilians, rapes and the large-scale transfer of looted property to the USSR took place. These events placed a heavy burden on the Soviet military administration and the commanders. The paper aims to present three regulations concerning the work of Soviet military
commanders in Poland. They were found in the resources of the Central Archive of the Ministry of Defence of the Russian Federation. They show the changeability of the concept of activities of military commanders in the Polish lands. The scope of their influence also changed. The first one, from July 1944, concerned only Lublin. The second one, from August 1944, concerned the area of operation and stationing of the troops of the 1st Ukrainian Front (Przemyśl, Rzeszów, Sanok). The last one, issued in October 1944,
came from the highest level, the General Staff of the Red Army, and regarded all troops stationed on Polish territory.
The instructions indicated the intention to introduce “limited occupation” in Poland, masked by the “sovereignty” of the Polish Committee of National Liberation (PKWN) (the Polish government subordinated to the Soviets). The commanders were to support
the PKWN, fight the representatives of the London government, but not to interfere with religious practices, probably in order not to escalate the conflict at all levels and not to alienate the villagers. The commanders had the right to impose compulsory labour on the Poles. They also had police powers, i.e. to check the Polish population, confiscate weapons and documents. The wide range of control powers also over the Polish Army is noteworthy. For the Polish independence underground, the key regulation was to “disarm and arrest individuals, groups and units if they refused to surrender their weapons voluntarily”. The postulated description of the military commander’s profile, his character traits and attitude towards the Polish population is also interesting. It was recommended not to interfere with the activities of the authorities dependant on PKWN (i.e. the communist ones). It was ordered to respect places of religious worship, assuming that the Red Army soldiers brought up in atheism could by acts of vandalism deepen Poles’ dislike of the Communists.
References
Centralne Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej (CAMO) (Центральный архив Министерства обороны Российской Федерации – ЦАМО)
Armia Czerwona/Radziecka w Polsce w latach 1944–1993. Studia i szkice, red. K. Filip i M. Golon,
Borne Sulinowo–Bydgoszcz–Gdańsk 2014.
Baziur G., Armia Czerwona na Pomorzu Gdańskim 1945–1947, Warszawa 2003.
Birstein V.J., Smiersz. Tajna broń Stalina. Sowiecki kontrwywiad wojskowy podczas II wojny światowej, tłum. T. Fiedorek, Warszawa–Kraków 2017.
Caban I., Lublin, lipiec ’44, Lublin 1984.
Carewskaja-Djakina T.W. (Царевская-Дякина Т.В.), Структура СВАГ [w:] Советская военная администрация в Германии, 1945–1949. Справочник, red. Я. Фойтцик, А.В. Доронин, Т.В. Царевская-Дякина; współpraca: Х. Кюнцель, Д.Н. Нохотович, Moskwa 2009.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. VIII: Styczeń 1944 – grudzień 1945, Warszawa 1974.
Golon M., Armia Czerwona w Elblągu w 1945 roku. Kilka uwag o „pierwszych gospodarzach ziem nowych powojennej Polski [w:] Armia Czerwona/Radziecka w Polsce w latach 1944–1993, red. K. Filip i M. Golon, Borne Sulinowo–Bydgoszcz–Gdańsk 2015.
Golon M., Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945–1947, Toruń 2001.
Golon M., Represje Armii Czerwonej i NKWD wobec polskiej konspiracji niepodległościowej w latach 1944–1956: część I, „Czasy Nowożytne” 1996, nr 1.
Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940–1945, Warszawa 2003.
Hytrek-Hryciuk J., Rosjanie nadchodzą! Ludność niemiecka a żołnierze Armii Radzieckiej (Czerwonej) na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948, Wrocław 2010.
Kersten K., Narodziny sytemu władzy. Polska 1943–1948, Warszawa 2018.
Kozłowski K., Między racją stanu a stalinizmem, Pierwsze dziesięć lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim 1945–1955, Warszawa–Szczecin 2000.
Krogulski M.L., Okupacja w imię sojuszu. Armia Radziecka w Polsce 1944–1956, Warszawa 2000.
Łach M., Status prawny komendantur wojennych Armii Czerwonej na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski w 1945 roku [w:] Ziemie Odzyskane pod wojskową administracją radziecką po II wojnie światowej, red. S. Łach, Słupsk 2000.
Materski W., Dyplomacja Polski „lubelskiej”. Lipiec 1944 – marzec 1947, Warszawa 2007.
Międzynarodowe prawo wojenne. Zapobieganie konfliktom zbrojnym. Odpowiedzialność za przestępstwa wojenne. Zbiór dokumentów, oprac. M. Flemming, Warszawa 1978.
Petrow N.W. (Петров Н.В.), Первый председатель КГБ Иван Серов, Moskwa 2005.
Podręczny słownik rosyjsko-polski, red. J.H. Dworecki, Warszawa 1980.
Roman W.K., Dokumenty z archiwów rosyjskich, białoruskich i litewskich dla potrzeb badawczych i dydaktycznych, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 1998, t. 1.
Russkij archiw (Русский архив), t. 14 (3-1), Moskwa 1994.
Smoleń M., Stracone dekady. Historia ZSRR 1917–1991, Warszawa–Kraków 1994.
Sołowiew D.J. (Соловьев Д.Ю.), Все генералы Сталина, t. 4, Moskwa 2019.
Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977, Warszawa 2014.
Tajemnice walizki generała Sierowa. Dzienniki pierwszego szefa KGB 1939–1963, Konstancin 2019.
Techman R., Armia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945–1956, Poznań 2003.
W objęciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 1944–1993, red. K. Rokicki i S. Stępień, Warszawa 2009.
Ziemie Odzyskane pod wojskową administracją radziecką po II wojnie światowej, red. S. Łach, Słupsk 2000.
Żenczykowski T., Dwa komitety 1920, 1944. Polska w planach Lenina i Stalina. Szkic historyczny, Warszawa 1990.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Wojciech Skóra, Was the Ministry of Foreign Affairs of the Second Polish Republic Dominated by Former Officers of the Polish Army? , Remembrance and Justice: Vol. 32 No. 2 (2018)
- Wojciech Skóra, The Earliest Period of the Polish Ministry of Foreign Affairs 1918–1921 (concepts, organisation, cadre) , Remembrance and Justice: Vol. 31 No. 1 (2018)
