okladka

Bd. 38 Nr. 2 (2021)

ISSN:
1427-7476

Section: Studia

Polityka władz niemieckich na obszarach okupowanych i administrowanych przez Ober-Ost w latach I wojny światowej (na przykładzie Białegostoku i Grodna)

Jan Snopko

https://orcid.org/0000-0002-5154-795X

Uniwersytet w Białymstoku

JAN SNOPKO – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu w Białymstoku. W swoich badaniach podejmuje problematykę walk o niepodległość Polski w latach 1914–1920, I wojny światowej i okupacji niemieckiej na ziemiach polskich oraz służby Polaków w armii rosyjskiej (1914–1917). Autor ponad stu publikacji naukowych.

Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 38 Nr. 2 (2021), pages: 125-136

Publication date: 2021-12-30

https://doi.org/10.48261/pis213808

Abstract

W listopadzie 1918 r. jedynie część ziem polskich mogła cieszyć się niepodległością. Natomiast północno-wschodnie obszary przedrozbiorowej Rzeczypospolitej pozostawały nadal pod okupacją niemiecką i musiały oczekiwać na niepodległość jeszcze kilka miesięcy. Wiązało się to z sytuacją wojskowo-polityczną w tej części Europy, gdzie Niemcy dysponowały poważnymi siłami wojskowymi, ciągle zachowującymi dyscyplinę i zdolność bojową. Należy też zaznaczyć, że system okupacyjny na obszarze podległym dowódcy frontu wschodniego (Oberbefehlshaber Ost – w skrócie Ober-Ost) był dużo bardziej represyjny i uciążliwy dla mieszkańców niż np. w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Władze okupacyjne prowadziły bezwzględną eksploatację gospodarczą okupowanych terytoriów. Mieszkańców poddano ścisłej kontroli. Wprowadzono zakaz działalności politycznej oraz ostrą cenzurę prasy i wszelkich publikacji. Zakazano zgromadzeń publicznych oraz wprowadzono ograniczenia w możliwości przemieszczania się ludności.

Brensztejn M., Dziennik 1915-1918, cz. 1: rok 1915 i 1916, oprac. M. i M. Przeniosło, Kielce 2015.

Fedorowicz Z., Trzydzieści lat mego pobytu w Wilnie 1914-1944, Bydgoszcz 2010.

Ludendorf E., Moje wspomnienia wojenne 1914-1918 [w:] Polska w pamiętnikach wielkiej wojny 1914-1918, Warszawa 1925.

A. Szklennik, „Wspomnienia o wydarzeniach w Wilnie i w kraju”. Dziennik, wstęp i oprac. J. Gierowska-Kałłaur, cz. I, Warszawa 2018, cz. II, Warszawa 2019.

Wilno i Wileńszczyzna w pamiętnikach z lat pierwszej wojny światowej (materiały ze zbiorów wileń- skich i londyńskich), oprac. M. i M. Przeniosło, Kielce 2014.

Centek J., Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim w listopadzie 1918 r., „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2018, nr 1-2.

Das Land Ober Ost. Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und BialystokGrodno, Stuttgart 1917.

Deruga A., Geneza umowy białostockiej z 5 lutego 1919 r., „Rocznik Białostocki” 1966, t. VI.

Gierowska-Kałłaur J., Społeczeństwo polskie Ziem Północno-Wschodnich byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów wobec niemieckiej okupacji Ober Ost [w:] Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.

Krzyżaniak M., Wojciechowski M., Koszty prowadzenia wojny na frontach pierwszej wojny światowej [w:] Ekonomia a wojna. Studia i szkice, pod red. M. Franza, Toruń 2011.

Kucharczyk G., Niemieckie „porządki na Wschodzie” (wizje i próby ich realizacji). Pierwsza i druga niemiecka okupacja na ziemiach Rzeczypospolitej w XX wieku w perspektywie porównawczej [w:] Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.

Lewandowski J., Królestwo Polskie pod okupacją austriacką 1914-1918, Warszawa 1980.

Liulevicius V. G., Kriegsland im Osten. Eroberung, Kolonisierung und Militärherrschaft im Ersten Weltkrieg 1914-1918, Hamburg 2002.

Łowczowski G., Organizacja etapów wojska niemieckiego i administracja terenami okupowanymi na froncie wschodnim podczas wojny 1914-1918, Warszawa 1933.

Miodowski A., Próby wyzwolenia Białegostoku na przełomie 1918/1919 r. [w:] Białystok w 80-leciu. W rocznicę odzyskania niepodległości 19 II 1919-19 II 1999, pod red. C. Kukli, Białystok 2000.

Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.

Snopko J., Polityka okupacyjna Niemców w Grodnie w latach I wojny światowej [w:] Grodnenszczina v istoriczeskom, ekonomiczeskom i kul'turnom razwitji 1801-1921 gg. (k 210-letiu obrazovanija Grodnenskoj gubiernii), Grodno 2012.

Stempin A., Próba „moralnego podboju” Polski przez Cesarstwo Niemieckie w latach I wojny światowej, Warszawa 2013.

Turonek J., Białoruś pod okupacją niemiecką, Wrocław 1989.

Volkava V., Ziemie białoruskie pod niemiecką okupacją w okresie I wojny światowej [w:] Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.

Westerhof Ch., Praca przymusowa w czasie I wojny światowej. Niemiecka polityka sterowania siłą roboczą w okupowanym Królestwie Polskim i na Litwie w latach 1914-1918, Warszawa 2014.

Wojski M., 1915. Białystok, Białystok 2015.

Zemke H., Der Oberbefehlshaber Ost und das Schulwesen im Verwaltungsbereich Litauen wahrend des Weltkriegs, Berlin 1936.

Snopko, J. (2021). Polityka władz niemieckich na obszarach okupowanych i administrowanych przez Ober-Ost w latach I wojny światowej (na przykładzie Białegostoku i Grodna). Pamięć I Sprawiedliwość, 38(2), 125–136. https://doi.org/10.48261/pis213808

Statistics

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.

Share it

Share |
okladka

Bd. 38 Nr. 2 (2021)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2021-12-30

Dział: Studia