Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Wkład Gustáva Husáka w antykościelne działania reżimu komunistycznego w latach 1948–1950
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 139-168
Data publikacji: 2021-06-30
https://doi.org/10.48261/pis213707
PDF (English)
Abstrakt
Gustáv Husák był jedną z głównych postaci w kampanii przeciwko Kościołowi na Słowacji od przejęcia władzy przez partię komunistyczną aż do upadku politycznego w 1950 r. Mimo że pochodził ze środowiska katolickiego, stał się przekonanym komunistą i posłusznie wykonywał polecenia przywódców Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Kiedy powierzono mu zadanie zajęcia się sprawami Kościoła na Słowacji, a tym samym wszystkimi antykościelnymi interwencjami reżimu komunistycznego, wykonywał rozkazy w sposób zdyscyplinowany. Był jednak zaangażowany głównie w działania przeciwko Kościołowi katolickiemu. Gustáv Husák uważał Kościół katolicki za skompromitowany z powodu jego działalności w latach 1939–1945; później wykorzystał ten czynnik w atakach na Kościół katolicki i jego najwyższych rangą przedstawicieli. Całkiem słusznie widział w Kościele katolickim zagrożenie dla ustanowienia reżimu komunistycznego. Jego celem było mocne związanie wszystkich kościołów, a zwłaszcza Kościoła katolickiego, z reżimem komunistycznym. Po objęciu urzędu komisarza-przewodniczącego Słowackiego Urzędu ds. Kościelnych prowadził twardą politykę antykościelną na Słowacji i uczestniczył w takich działaniach reżimu komunistycznego przeciwko kościołom, jak przymusowe powołanie nowego kierownictwa diecezji bańsko-bystrzyckiej, Akcja „K” i Akcja „P”. Szczególnie dwie ostatnie akcje charakteryzowały się ekstremalną brutalnością. Mimo że nie zawsze zgadzał się z decyzjami kierownictwa partii komunistycznej w zakresie polityki antykościelnej, za każdym razem się do nich stosował. Oficjalnie uzasadniał swoje działania rzekomą antypaństwową działalnością przedstawicieli Kościoła i zakonów. W wystąpieniach publicznych nie kwestionował wolności religijnej, która jednak miała ograniczać się do wykonywania ceremonii religijnych. Jego zdaniem Kościół nie powinien ingerować w życie polityczne i krytycznie wypowiadać się na temat reżimu komunistycznego; przeciwnie, Kościół powinien być w pełni podporządkowany państwu. Jak na ironię, Gustáv Husák stracił wszystkie ważne funkcje polityczne podczas realizacji tych antykościelnych posunięć. Jego osobisty upadek, którego kulminacją było aresztowanie i uwięzienie, nastąpił wkrótce potem. W więzieniu Husák spotykał się także z księżmi i zakonnikami, którzy zostali uwięzieni właśnie wskutek jego antykościelnych działań. Jednak nawet te wydarzenia nie zmieniły komunistycznych przekonań Husáka. Niemniej jednak w czasie, gdy piastował najwyższe stanowiska państwowe i partyjne w Czechosłowacji, odegrał
znaczącą rolę w ustanowieniu niezależnej słowackiej prowincji kościelnej.
Słowa kluczowe
Kościół katolicki • partia komunistyczna • Gustáv Husák • Akcja „K” • akcja katolicka • biskupi • religia Catholic Church • Communist Party • Gustáv Husák • Action K • Catholic Action • Bishops • Religion
Bibliografia
Církevní komise ÚV KSČ 1949–1951, ed. K. Kaplan, M. Bulínová, M. Janišová, Praha–Brno 1994.
Dokumenty o postavení Katolíckej Cirkvi na Slovensku v rokoch 1945–1948, ed. F. Vnuk, Martin 1998.
Černák T., Syrný M., Husák vrcholy a pády 1945–1951, Bratislava 2018.
Ďurica M.S., Dejiny Slovenska a Slovákov, Bratislava 2003.
Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec, Bratislava 2008.
Haľko J., Rozbit’ Cirkev: Rozkolnícka Katolícka akcia, Bratislava 2004.
Haľko J., Ave crux. Život a dielo biskupa Ambróza Lazíka, Bratislava 2006.
Hnilica P., Vnuk F., Fatimské posolstvo a Božie milosrdenstvo – Výzva a posolstvo pre dnešný svet, Bratislava 2005.
Hrabovec E., Slovensko a Svätá stolica v kontexte vatikánskej východnej politiky, Bratislava 2017.
Judák V., Vo všetkom láska. Životopisný profil ThDr. Eduarda Nécseya, Nitra 2012.
Kaplan K., Stát a Cirkev v Československu 1948–1953, Praha–Brno 1993.
Kinčok B. a kol., Gustáv Husák a jeho doba, Bratislava 2015.
Kmeť N., Postavenie Cirkví na Slovensku 1948–1951, Bratislava 2000.
Michálek S., Londák M. a kol., Gustáv Husák. Moc politiky – politik moci, Bratislava 2013.
Pešek J., Barnovský M., Štátna moc a Cirkvi na Slovensku 1948–1953, Bratislava 1997.
Pešek J. et al., Aktéri jednej éry na Slovensku 1948–1989, Prešov 2003.
Prečan V., Slovenské národné povstanie. Dokumenty, Bratislava 1965.
Uhorskai P., Tkáčiková E., Evanjelici v dejinách slovenskej kultúry I., Liptovský Mikuláš 1997.
Vaško V., Neumlčená. Kronika Katolické církve v Československu po druhé světové válce II, Praha 1990.
Vnuk F., Akcie K a R, Bratislava 1995.
Vnuk F., Pokus o schizmu a iné proticirkevné opatrenia v rokoch 1949–1950, Bratislava 1996.
Vnuk F., Vládni zmocnenci na biskupských úradoch v rokoch 1949–1951, Martin 1999.
Vodičková S., Uzavírám vás do svého srdce. Životopis Josefa kardinála Berana, Praha 2009.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
