Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Komunistyczna Partia Jugosławii między modelem sowieckim a doświadczeniem rewolucyjnym (1945–1948). Międzynarodowe aspekty działań KPJ
Alaksandar Životić
https://orcid.org/0000-0003-3237-7518
Department for History of Yugoslavia, Faculty of Philosophy in Belgrade
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 88-103
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203606
PDF (English)
Abstrakt
Zakończenie II wojny światowej zbiegło się z początkiem rozpadu wojennej koalicji. ZSRR dążył do utrwalenia swej przywódczej roli we własnej strefie wpływu określonej porozumieniami zawartymi z sojusznikami w trakcie wojny. Był to obszar niejednorodny narodowo, politycznie i gospodarczo, w którym lokalne partie komunistyczne, mające się stać podporą przyszłej sowietyzacji regionu, nie cieszyły się silnym poparciem społecznym. Wyjątkami były Jugosławia i (w pewnym stopniu) Albania. Jugosłowiańscy komuniści, którym udało się przeprowadzić rewolucję w trakcie walki z faszyzmem, i to w niezwykle strategicznym regionie, jawili się jako ważny sojusznik. Dla jugosłowiańskich komunistów ZSRR był nie tylko sojusznikiem, ale zarazem krajem mającym służyć za wzór przyszłej transformacji państwa i społeczeństwa jugosłowiańskiego, zaś dla Sowietów Jugosławia była więcej niż tylko regionalnym partnerem i lojalnym sojusznikiem. Mimo że nowo podpisane międzypaństwowe traktaty polityczne, wojskowe i gospodarcze zapowiadały rozwój przyszłej współpracy, to już na początku 1947 r. pojawiły się pierwsze oznaki poważniejszego kryzysu w stosunkach jugosłowiańsko-sowieckich. Kryzys miał szereg przyczyn, a zarazem groził przerodzeniem się w poważny konflikt o trwałych skutkach dla ogólnych stosunków pomiędzy oboma krajami.
Słowa kluczowe
Jugosławia • ZSRR • II wojna światowa • komuniści • rewolucja • społeczeństwo • socjalizm • Związek Radziecki • Związek Sowiecki • ZSRS Yugoslavia • USSR • Soviet Union • World War II • Communists • revolution • society • socialism
Bibliografia
Archive of Yugoslavia
Belgrade Historical Archive
Foreign Policy Аrchive of the Russian Federation
Russian Archive of Social and Political History
Jugoslovensko-sovjetski odnosi 1945–1956. Zbornik dokumenata (Beograd, 2010).
Borhi L., Hungary in the Cold War 1945–1956. Between the United States and the Soviet Union (Budapest–New York, 2004).
Bystrova N., SSSR i formirovanie voenno-blokovogo protiostoyaniya v Evrope 1945–1955 gg. (Moskva, 2007).
Dimić L., Agitprop kultura. Agitpropovska faza kulturne politike u Srbiji 1945–1952 (Beograd, 1988).
Dimitrijević B., Jugoslovenska armija 1945–1954. Nova ideologija, vojnik i oružje (Beograd, 2006).
Dimitrijević B., Jugoslovensko Ratno Vazduhoplovstvo 1942.–1992. (Beograd, 2006).
Gaddis J., The Cold War (London, 2005).
Kennan G., Realities of American Foreign Policy (New Jersey, 1954).
Miloradović G., Lepota pod nadzorom: sovjetski kulturni uticaji u Jugoslaviji 1945–1955 (Beograd, 2012).
Perišić M., Od Stalina ka Sartru: formirane jugoslovenske inteligencije na evropskim univerzitetima 1945–1958 (Beograd, 2008).
Petranović B., Dautović, S., Jugoslavija, velike sile i balkanske zemlje, 1945–1948. Iskustvo «narodne demokratije» kao partijske države (Beograd, 1994).
Selinic S., Zivotic A., “Conversation Between Soviet and Yugoslav Delegation in Moscow (27 May – 12 June 1946)”, Bulgarian Historical Review 2009, no. 1–2.
Weastad O.A., The Global Cold War. Third World Interventions and the Making of Our Times (London, 2005).
Zubok V., Pleshakov K., Inside the Kremlin’s Cold War: From Stalin to Khrushchev (Cambridge, 1996).
Životić A., Jugoslavija, Albanija i velike sile (Beograd, 2011).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
