Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Afryka Subsaharyjska w polityce zagranicznej PRL
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 41 Nr 1 (2023), strony: 26-48
Data publikacji: 2023-10-10
https://doi.org/10.48261/pis234102
PDF
Abstrakt
W artykule autor wskazuje cele i zadania polskiej polityki zagranicznej w stosunku do Afryki Subsaharyjskiej w latach 1944–1989. Polityka ta zaczęła być formułowana po 1956 r., gdy w wyniku dekolonizacji na omawianym obszarze powstały niepodległe państwa. W pierwszym okresie opierała się na założeniach ideologicznych, tj. preferowano państwa, które miały charakter komunizujący bądź lewicowy. Później, w wyniku niestabilności politycznej, licznych zamachów stanu i puczów wojskowych w Czarnej Afryce, można odnotować w omawianej polityce zarówno cele ideologiczne, jak i pragmatyczne, odwołujące się do np. interesów gospodarczych Polski, w tym handlu. Podstawowe cele polityki PRL wobec Afryki Subsaharyjskiej obejmowały następujące zadania: 1) podejmowanie szeroko zakrojonej akcji dyplomatycznej i ideologicznej na rzecz propagowania sił o charakterze antyzachodnim; 2) świadczenie pomocy technicznej w postaci delegowania lekarzy, inżynierów i rzemieślników wykwalifikowanych; 3) przydzielanie stypendiów dla młodzieży afrykańskiej, która miała podejmować naukę na wybranych uczelniach; 4) tworzenie organizacji o orientacji komunistycznej lub lewicowej, których zadaniem byłoby przenikanie dalej do lokalnych i regionalnych związków zawodowych. Natomiast starano się unikać udzielania pomocy bezpośredniej w postaci dotacji lub kredytów. Mimo zmian dokonujących się Polsce, jak również zmieniającej się rzeczywistości międzynarodowej, cele te nie ulegały większym modyfikacjom aż do 1989 r.
Słowa kluczowe
Afryka Subsaharyjska • polityka zagraniczna • PRL Sub-Saharan Africa • foreign policy • Communist Poland
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, KC PZPR, LXXVI/440, Wydział Zagraniczny KC 1976–1987.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, z. 6, w. 121, t. 1814. Liberia.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, z. 42/76, w. 7, t. 22-20-023: Plan pracy Departamentu V na rok 1973; Cele i kierunki działania na całym obszarze objętym kompetencjami Departamentu.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, z. 59/70, w. 1, t. Gwinea – 1966: Notatka nt. sytuacji politycznej w Gwinei.
Biuro Komisji Episkopatu Polski ds. Misji w Warszawie, Materiały Komisji Episkopatu Polski ds. Misji w Warszawie, bez sygn.
Africa environment outlook: past, present and future perspectives, Nairobi 2002.
Afryka i Bliski Wschód. Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator, red. K. Szczepanik, A. Herman-Łukasik, B. Janicka, t. 4: Afryka i Bliski Wschód 1918–2009, Warszawa 2010.
Borodziej W., Wydział Zagraniczny KC PZPR [w:] Centrum władzy w Polsce: 1948–1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003.
Bujkiewicz Z., Aspiracje kolonialne w polityce zagranicznej Polski, Zielona Góra 1998.
Dobosiewicz Z., Stosunki gospodarcze Polski z krajami rozwijającymi się, Warszawa 1990.
lat polityki zagranicznej Polski Ludowej, red. A. Kruczkowski et al., Warszawa 1964.
„Etnografia Nowa” 2021/2022, nr 11.
Głuski J., Stosunki polsko-arabskie po II wojnie światowej, Warszawa 1973.
Gołąbek S., Związki Polski i Polaków z Afryką do roku 1945, Warszawa 1978.
Grzeloński B., Dyplomacja polska w XX wieku, Warszawa 2006.
Historia dyplomacji polskiej, red. W. Materski, W. Michowicz, t. 6: 1944/1945–1989, Warszawa 2010.
Kersten K., Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej. Studium historyczne, Wrocław 1974.
Knopek J., 25 lat polityki zagranicznej III RP wobec Afryki Subsaharyjskiej [w:] Polska polityka zagraniczna 1989–2014, red. J. Knopek, R. Willa, Warszawa 2016.
Knopek J., From the History of Polish Contacts with Cameroon; From the History of Polish Contacts with Ghana; From the History of Polish Contacts with the Countries of the Gulf of Guinea; From the History of Polish Contacts with Senegal; History of Polish Contacts with the „Sahel Region” [w:] Poland’s Relations with West Africa, red. Z. Łazowski, Warsaw 2004.
Knopek J., Migracje Polaków do Afryki Północnej w XX wieku, Bydgoszcz 2001.
Knopek J., Polityka państwa polskiego wobec krajów rozwijających się w świetle planu pracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych na 1973 r., „Studia Gdańskie” 2013, t. 33.
Knopek J., Polityka Polski wobec krajów arabskich w świetle notatki Kierownictwa MSZ z 1973 roku, „Politeja” 2012, nr 19.
Knopek J., Polskie wychodźstwo w Algierii do początku XX w., „Przegląd Orientalistyczny” 1999, nr 3/4.
Knopek J., Przeszłość i teraźniejszość stosunków Polski z Republiką Ghany, „Studia Polonijne” 2005, nr 26.
Knopek J., Przeszłość i teraźniejszość stosunków Polski z Republiką Liberii, „Politeja” 2004, nr 2.
Knopek J., Przeszłość i teraźniejszość stosunków Polski z Republiką Senegalu, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2004, nr 5.
Knopek J., Ratke-Majewska A., Polityka Polski wobec krajów arabskich w świetle planu pracy Departamentu MSZ na rok 1969, „Studia Polonijne” 2014, t. 35.
Knopek J., Ratke-Majewska A., Polityka Polski wobec państw Afryki Subsaharyjskiej w świetle planu pracy Departamentu MSZ na 1969 rok, „Cywilizacja i Polityka” 2014, z. 12.
Knopek J., Specyfika polskiego wychodźstwa ekonomicznego i wojskowego w Egipcie do początku XX wieku, „Studia Polonijne” 2000, t. 21.
Knopek J., Stosunki Polski z krajami Afryki Zachodniej. Historia i współczesność, Bydgoszcz 2008.
Knopek J., Stosunki polsko-kameruńskie: geneza, struktury, funkcjonowanie, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2013, nr 14.
Knopek J., Stosunki polsko-zachodnioafrykańskie, Toruń 2013.
Knopek J., Systemy parlamentarne wybranych państw arabskich i muzułmańskich w świetle notatki dla Kierownictwa MSZ z 1972 r., „Przegląd Politologiczny” 2013, nr 2.
Kowalski M.A., Kolonie Rzeczypospolitej, Warszawa 2005.
Kupiecki R., Szczepanik K., Polityka zagraniczna Polski 1918–1994, Warszawa 1995.
Machowski J., Achievements of Poles Employed in Nigeria [w:] Poland’s Relations with West Africa, red. Z. Łazowski, Warsaw 2004.
Malinowski M.J., Białe mocarstwo Czarnego Lądu, Warszawa 1986.
Obcokrajowcy z krajów rozwijających się wykształceni w PRL w 1973 r., „Współpraca Naukowa i Techniczna z Zagranicą” 1974, nr 28.
Pałyga E.J., Dyplomacja Polski Ludowej 1944–1984 (kierunki – treści – mechanizmy), Warszawa 1986.
Pawlik J., Mikołaj Grunitzky – syn Polaka u sterów Republiki Togijskiej [w:] Kontakty polsko-afrykańskie. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, red. A. Żukowski, Olsztyn 2005.
Pietraś Z.J., Polityka zagraniczna państwa [w:] Współczesne stosunki międzynarodowe, red. T. Łoś-Nowak, Wrocław 1997.
Piotrowski J., Stosunki Polski z krajami arabskimi, Warszawa 1989.
Polacy w Nigerii, t. 2: Wspomnienia, red. Z. Łazowski, Warszawa 1998; t. 4: Polacy w krajach Afryki Zachodniej, red. Z. Łazowski, S. Łazowska, Warszawa 2000.
Polityka zagraniczna Polski Ludowej 1944–1984, oprac. zbiorowe, Warszawa 1986.
Stosunki dyplomatyczne Polski 1944–1979 r. Informator, oprac. J. Patryas i in., t. 5: Afryka i Bliski Wschód, Warszawa 1982.
Szczepanik K., Dyplomacja Polski 1918–2005: struktury organizacyjne, Warszawa 2005.
„The Wall Street Journal”, 21 VII 1960.
Zając J., Zięba R., Polska w stosunkach międzynarodowych 1945–1989, Toruń 2006.
Zgłobica M., Zasady funkcjonowania Centrali Eksportu Kompletnych Obiektów Przemysłowych w latach 1954–1970, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 27.
Żukowski A., Diaspora polska w Republice Południowej Afryki w warunkach współczesnej unifikacji i dywersyfikacji świata, Olsztyn 2008.
Żukowski A., Polsko-południowoafrykańskie stosunki polityczne, Olsztyn 1998.
Żukowski A., W kraju złota i diamentów. Polacy w Afryce Południowej XVI–XX w., Warszawa 1994.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
