Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Z historii ukraińskiego radykalnego ruchu lewicowego na Wołyniu w okresie międzywojennym
Jurij Kramar
https://orcid.org/0000-0002-5711-3634
Wołyński Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki w Łucku
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 481-500
Data publikacji: 2021-06-30
https://doi.org/10.48261/pis213722
PDF
Abstrakt
Celem artykułu jest ukazanie przyczyn rozprzestrzeniania się i charakteru radykalnej ideologii lewicowej na terenie Wołynia Zachodniego w latach 1920–1939 oraz zbadanie form i metod komunistycznej propagandy na Wołyniu, a także stosunku władz do działalności lewicowych partii i organizacji ukraińskich. Ruch komunistyczny na Wołyniu pozostawał jedną z dominujących sił politycznych przez cały okres międzywojenny. Na przestrzeni lat 1920-1930 działalność ukraińskiego radykalnego ruchu lewicowego była jednym z decydujących czynników wpływających na układ stosunków politycznych we wschodnich województwach Polski. Działalność partii i organizacji prokomunistycznych miała szczególny wpływ na życie polityczne międzywojennego Wołynia. Wspieranie radykalnych idei przez miejscową ludność świadczyło o tym, iż władze nie rozwiązywały wielu problemów natury społecznej, gospodarczej, politycznej, kulturalnej i narodowościowej. Ponadto polityka ZSRS, który w ciągu całego dwudziestolecia międzywojennego prowadził na tych terenach aktywną działalność dywersyjną i szpiegowską, sprzyjała rozpowszechnianiu się propagandy bolszewickiej. Biorąc pod uwagę, iż wspomniane kwestie nie są dostatecznie zbadane zarówno w historiografii ukraińskiej, jak i zagranicznej, niniejszy artykuł ma na celu pogłębienie zagadnienia ukraińskiego radykalnego ruchu lewicowego na ziemiach Wołynia Zachodniego w latach 1920-1930. Przedmiotem analizy jest działalność ukraińskich partii i organizacji lewicowo-radykalnych, działających na terenie województwa wołyńskiego w okresie międzywojennym. międzywojenny, co było zdeterminowane zarówno czynnikami wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi. Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy stała się wiodącą partią lewicową na tym terenie. Najbardziej rozpowszechnionymi formami działalności tej partii w wojewódz-twie były: kolportaż ulotek agitacyjnych; wieszanie plakatów antyrządowych; udział w organizowaniu strajków robotników rolnych i przemysłowych, leśników i pracow-ników szkół. Tym samym partia nie odrzuciła terrorystycznych dywersyjnych metod walki. Polska administracja uznała ruch lewicowy za jedno z największych zagrożeń dla integralności terytorialnej i bezpieczeństwa państwa; dlatego wykorzystała przeciwko niemu wszystkie środki. W artykule przedstawiam przyczyny, które spowodowały zmniejszenie wpływu partii lewicowych na życie społeczne i polityczne ludności na tym terenie, co skutkowało osłabieniem prosowieckiej atmosfery w społeczności lokalnych Ukraińców pod koniec lat trzydziestych XX w.
Słowa kluczowe
Rzeczpospolita Polska • województwo wołyńskie • ruch lewicowy • partia • propaganda • strajk • bezpieczeństwo państwa the Polish state • Volhynia Province • left-wing movement • party • propaganda • strike • state security
Bibliografia
Kuczerepa M., Szczebljuk S., Zachysnyky pracjujuczoho ljudu: profspiłky u Wołynśkomu wojewodstwi w 1921-1939 rr., Łućk 2019.
Kupczyk O., Tajemna dijalnist' Zakordonnoho widdiły CK KP(b)U na terytoriji Wołyni (poczatok 1920-ch rokiw), „Ukrajinśka połonistyka” 2004, nr 1.
Madajczyk C., Dokumenty w sprawie polityki narodowościowej władz polskich po przewrocie majowym, „Dzieje Najnowsze” 1972, nr 3.
Mech W., Wybory do ciał ustawodawczych w województwie wołyńskiem w roku 1928, Łuck 1928.
Mędrzecki W., Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna w Drugiej Rzeczypospolitej, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1996, z. 3.
Mędrzecki W., Województwo wołyńskie 1921-1939. Elementy przemian cywilizacyjnych, społecznych i politycznych, Wrocław 1988.
Mniejszości narodowe w wyborach do Sejmu i Senatu w 1928, Warszawa 1928.
Narysy istoriji Wołynśkoji obłasnoji partijnoji orhanizaciji, Lwiw 1981.
Okseniuk R., Narysy istoriji Wołyni. Socialno-ekonomicznyj rozwytok, rewoljucijnyj ta nacionalno-wyzwolnyj ruch trudjaszczych (1961-1939 rr.), Lwiw 1970.
Pierwszy powszechny spis ludności z dnia 30 września 1921 r. Mieszkania. Ludność. Stosunki zawodowe, Warszawa 1938.
Rajkiwśkyj I., Dijalnist' prokomunistycznoji USDP na Zachidnij Ukrajini (1923-924 rr.), „Naukowyj wisnyk Schidnojewropejśkoho nacionalnoho uniwersytetu imeni Łesi Ukrajinky. Istoryczni nauky” 2015, wyp. 5 (306).
Razyhrajew O., Polśka derżawna policija na Wołyni u 1919-1926 rokach, Łućk 2011.
Razyhrayev O., Policja Państwowa w województwie wołyńskim w okresie międzywojennym, Warszawa 2019.
Rublow O., Zachidnoukrajinśka intelihencija u zahalnonacionalnomu politycznych ta kurturołohicznych procesach (1914-1939), Kyjiw 2004.
Snyder T., Tajna wojna. Henryk Józewski i polsko-sowiecka rozgrywka o Ukrainę, Kraków 2008.
Wasjuta I., Polityczna istorija Zachidnoji Ukrajiny (1918-1939), Lwiw 2006.
Wołyń - dokumenty CAW, „Przegląd Wschodni” 1997, t. 4, z. 1.
„Zakordot” w systemi spetsslużb radianskoi Ukrainy. Zbirnyk dokumentiw, red. V. Kozeniuk, M. Wicharyk, Kyiw 2000.
Zaszkilniak L., Krykun M., Istorija Polszczi. Wid najdawniejszych czasiw do naszych dniw, Lwiw 2002.
Żernoklejew O., Lidery zachidnoukrajinśkych sociał-demokratiw. Polityczni biohrafiji, Kyiw 2004.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
