Język Polski
English
The Legal and Ethical Problems of Using Twentieth Century Archival Materials in Historical Research
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 17 (2024), pages: 181-194
Publication date: 2024-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN241711
PDF (Język Polski)
Abstract
Ethical problems related to the conduct of research into contemporary history are discussed in this article; also identified are the fundamental legal acts which shape the rules of access to materials collected in archives and the usage of those. An analysis is made of the provisions of the Act of 14 July 1983 concerning national archival repositories and archives, and of the Act of 18 December 1998 concerning the Institute of National Remembrance, as well as other acts affecting access to archival materials. Restrictions arise, among other things, from the existence of archival materials, which are made accessible after a certain period of time. These include vital statistic and notarial records, or medical, court, or employee documentation. The right to the protection of personal data and personal interests is another essential element in determining the use of files. Also important for these considerations are files held in autonomous archives and covered by legislation for the protection of classified information. In turn, the ethics of research into recent history is shaped by a number of factors: historical research methodology skills, the choice of research topic, attitude towards the historical figures or events under investigation, or legal provisions. The analysis of the past treated as an attempt to understand it leads to a constant search for new sources enabling the modification of familiar historiographical theses. Knowledge of history can therefore be treatedas a form of continuous discussion about it, evolving on the basis of new research findings.
Keywords
prawo archiwalne • udostępnianie • ograniczenia dostępu • informacje niejawne • kodeks cywilny • akta osobowe • metodologia historii • historia najnowsza • warsztat badawczy historyka • etyka zawodowa • dobra osobiste archival law • access • access restrictions • classified information • civil code • personal file • historical methodology • contemporary history • historian’s research methods • professional ethics • personal rights
References
Archiwum Państwowe w Poznaniu: Zespół 1774.
Biernat C., Dostęp do informacji i dokumentacji instytucji publicznych w świetle powszechnych praw obywatelskich oraz postanowień ustawowych w niektórych krajach zachodnich, „Archeion” 1998, t. 99.
Domańska E., Zwroty badawcze w historii i w innych naukach humanistycznych [w:] Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022.
Eisler J., Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna 1944–1989, Warszawa 2018.
Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, https://fina.gov.pl/, dostęp 7 XI 2024 r.
Grobler A., Realizm [w:] Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, R. Dziobkowski, Warszawa 2016.
Heropolitańska I., Ochrona „czci” i „prywatności” osoby zmarłej, „More Maiorum” 2016, nr 2, https://moremaiorum.pl/ochrona-czci-i-prywatnosci-osoby-zmarlej/, dostęp 1 VII 2024 r.
Historycy o badaniu dziejów politycznych Polski 1939–1989. Jak pisać o dziejach współczesnych Polski? Doświadczenie indywidualne – stan historiografii – zadania na przyszłość. Notacja konferencji naukowej zorganizowanej przez Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie przy współpracy Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, oprac. i red. merytoryczna R. Spałek, Warszawa 2023.
Kodeks etyki Polskiego Towarzystwa Historycznego, https://pth.net.pl/sekcje-i-centra/komisja-etyki, dostęp 28 X 2023 r.
Kutrzeba S., Polska odrodzona 1914–1928, Warszawa 1928.
Nałęcz D., Europejska polityka dostępu do archiwów, „Archeion” 1998, t. 99.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 czerwca 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. 2024, poz. 1061).
Pisulińska J., Rozumienie, interpretacja i wyjaśnianie w historii [w:] Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022.
Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 22 maja 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad gromadzenia, ewidencjonowania, kwalifikowania i klasyfikacji oraz udostępniania materiałów archiwalnych tworzących zasób jednostek publicznej radiofonii i telewizji (Dz.U. 2006, nr 98, poz. 680).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu i trybu udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych (Dz.U. 2011, nr 196).
Stobiecki R., Etyczny wymiar poznania historycznego [w:] Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022.
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. 2020, poz. 164).
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 2019, poz. 1231).
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. 2023, poz. 102).
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2018, poz. 1000).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. 2023, poz. 756).
Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją (Dz.U. 2018, poz. 357).
Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022.
License
Copyright (c) 2024 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
