Język Polski
English
Pełna edycja Archiwum Ringelbluma – czy można było to zrobić inaczej?
Eleonora Bergman
https://orcid.org/0009-0004-1913-9472
Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 17 (2024), strony: 109-128
Data publikacji: 2024-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN241707
PDF
Abstrakt
W artykule przypomniano historię „Oneg Szabat”/„Ojneg Szabes”, konspiracyjnego naukowego projektu dokumentacji zagłady Żydów z lat 1939–1943. Obmyśliła go i zrealizowała w getcie warszawskim grupa około 50–60 osób pod kierunkiem historyka Emanuela Ringelbluma. Omówiono skomplikowaną strukturę zachowanego Archiwum Ringelbluma oraz dzieje wczesnych wydań jego zawartości w Polsce i w Izraelu. Przedstawiono zasady edycji przyjęte po 2007 r., wynikające z decyzji o publikacji całego zbioru. Uzasadniono dopełnianie serii materiałami z innych kolekcji, zwłaszcza pismami Ringelbluma. Wyjaśniono zróżnicowane podejście do wydawania zachowanych materiałów przedwojennych, także spuścizn po twórcach Archiwum. Opisano problemy związane z publikacją prasy konspiracyjnej z getta i spoza niego, w tym spór z Yad Vashem. Przybliżono sposób rozwiązywania niektórych problemów edytorskich, m.in. dotyczących opatrywania tekstów dokumentów ich faksymiliami. Wskazano konieczność uwzględnienia nowych możliwości technologicznych w celu upowszechniania wiedzy o Archiwum i szerokiego wykorzystania jego materiałów do badań oraz edukacji.
Bibliografia
Archiwum Ringelbluma. Getto warszawskie lipiec 1942 – styczeń 1943, oprac. R. Sakowska, Warszawa 1980.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 1: Listy o Zagładzie, oprac. R. Sakowska, przedmowa F. Tych, Warszawa 1997.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 2: Dzieci – tajne nauczanie w getcie warszawskim, oprac. R. Sakowska, Warszawa 2000.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 3: Relacje z Kresów, oprac. A. Żbikowski, Warszawa 2000.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 7: Spuścizny, oprac. K. Person, Warszawa 2012.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 11: Ludzie i prace „Oneg Szabat”, oprac. A. Bańkowska, T. Epsztein, Warszawa 2013.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 15: Wrzesień 1939. Listy kaliskie. Listy płockie, oprac. T. Epsztein, J. Majewska, A. Bańkowska, Warszawa 2014.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 22: Prasa getta warszawskiego:wiadomości z nasłuchu radiowego, oprac. M. Ferenc-Piotrowska, F. Zakrzewski, Warszawa 2016.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 25: Pisma rabina Kalonimusa Kalmana Szapiry, oprac. M. Dudzik-Rudkowska, Warszawa 2017.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 27: Żydowska Samopomoc Społeczna w Warszawie (1939–1943), oprac. A. Bańkowska, M. Ferenc-Piotrowska, Warszawa 2017.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 28: Cwi Pryłucki. Wspomnienia (1905–1939), oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2015.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2018.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. E. Bergman, T. Epsztein, M. Siek, Warszawa 2018.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 30: Pisma Chaskiela Wilczyńskiego, oprac. E. Bergman, T. Epsztein, Warszawa 2018.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 35: Emanuel Ringelblum. Żydzi w Warszawie. Część druga: 1527–1795, oprac. P. Fijałkowski, Warszawa 2018.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 36: Uzupełnienia, oprac. E. Bergman, T. Epsztein, Warszawa 2020.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. Wykaz sygnatur dokumentów wydanych drukiem w serii „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy”, t. 1–36 (Warszawa 1997–2020), oprac. E. Bergman, S. Morawski, Warszawa 2020.
Bergman E., Ruta Sakowska (1922–2011), „Kwartalnik Historii Żydów” 2011, nr 4.
Bergman E., Laskowski P., Statek uchodźców w przededniu Zagłady, „Dialog” 2020, nr 11.
Epsztein T., Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. Inwentarz Archiwum Ringelbluma, Warszawa 2011.
Epsztein T., Edycja dokumentów z Archiwum Ringelbluma – między teorią a praktyką [w:] Edytorstwo wobec masowości źródeł najnowszych, red. J. Sikorska-Kulesza, Warszawa 2018.
Epsztein T., Wspomnienie o dr Rucie Sakowskiej (1922–2011), „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, t. 10, cz. 1: Studia.
Itonut ha-machteret hajehudit bewarsza [Podziemna prasa żydowska w Warszawie], t. 1–6, red. J. Kermish (t. 1–5), I. Shaham (t. 6), Jeruszalaim 1979–1997.
Kermish J., Foreword [w:] A Commemorative Symposium in Honour of dr. Emanuel Ringelblum and his “Oneg Shabbat” Underground Archives, Jerusalem 1983.
Kermish J., The “Oneg-Shabbat” Archives [w:] A Commemorative Symposium in Honour of dr. Emanuel Ringelblum and his “Oneg Shabbat” Underground Archives, Jerusalem 1983.
Oneg Schabbat. Das Untergrundarchiv des Warschauer Ghettos: Ringelblum-Archiv, Warszawa – Frankfurt am Main 2000 [katalog wystawy].
Ringelblum E., Ksowim fun geto [Pisma z getta], t. 1: Togbuch fun warszewer getto (1939–1942) [Dziennik z warszawskiego getta (1939–1942)], red. A. Eisenbach, T. Berenstein, B. Mark, A. Rutkowski, Warszawa 1961.
Ringelblum E., Ksowim fun geto [Pisma z getta], t. 2: Noticn un ophandlungen (1942–1943) [Notatki i szkice (1942–1943)], red. A. Eisenbach, T. Berenstein, B. Mark, A. Rutkowski, Warszawa 1963.
Ringelblum E., Kronika getta warszawskiego, wrzesień 1939 – styczeń 1943, oprac. A. Eisenbach, Warszawa 1983.
Scream the Truth at the World: Emanuel Ringelblum and the Hidden Archive of the Warsaw Ghetto, Warszawa – New York 2001 [katalog wystawy].
Silberklang D., Józef Kermisz (1907–2005) – twórca badań nad Szoa, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, t. 10, cz. 1: Studia.
The Warsaw Ghetto. Oyneg Shabes-Ringelblum Archive. Catalog and Guide, edited by R.M. Shapiro and T. Epsztein, Bloomington – Indianapolis 2009.
“To Live with Honor and Die with Honor”. Selected Documents from the Warsaw Ghetto Underground Archives “O.S.” (Oneg Shabbath), edited and annotated J. Kermish, Jerusalem 1986.
Żydowski Instytut Historyczny: Archiwum Ringelbluma: ARG I 408; ARG I 471; ARG I 597; ARG I 1338; ARG I 1354; ARG II 544; Fotografie Eliezera Lipy Blocha, Menachema Lindera, Emanuela Ringelbluma: bez sygnatury; Spuścizna Ruty Sakowskiej: S/374/7.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
