Język Polski
English
Kwestia uregulowania relacji polsko-ukraińskich w polityce Centrum Państwowego URL na wychodźstwie w latach 1948–1990
Wasyl Jabłonśkyj
https://orcid.org/0000-0002-2998-7203
Kijowski Uniwersytet im. Borysa Hrinczenki
Krystyna Marczyk
Instytut Pamięci Narodowej
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 15 (2022), strony: 229–244
Data publikacji: 2023-07-03
https://doi.org/10.48261/PAIPN221511
Abstrakt
Po 1945 r. sytuacja władz emigracyjnych Polski i Ukrainy uległa kardynalnej zmianie. Rząd RP w Londynie stracił poparcie wczorajszych sojuszników, którzy zgodzili się na stalinowskie propozycje dotyczące stref wpływów w Europie. Natomiast rządowi URL na wychodźstwie udało się przekonać ukraińskie siły polityczne o konieczności zjednoczenia się na fundamencie Centrum Państwowego URL na emigracji. Głównym problemem dwustronnych stosunków między tymi rządami była kwestia granicy między Polską a Ukraińską SRS, która została ustanowiona po II wojnie światowej przez zwycięskie kraje. Zagadnienie to przez długi czas uniemożliwiało na- wiązanie oficjalnych i sojuszniczych stosunków. Sytuacja zmieniła się po podpisaniu dwustronnego porozumienia między rządami emigracyjnymi w latach siedemdziesiątych. Osiągnięty kompromis był jednym z czynników budowania dobrosąsiedzkich stosunków między obydwoma krajami po przywróceniu niepodległości Ukrainy w 1991 r.
Słowa kluczowe
Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie • CP URL • granica polsko-ukraińska • stosunki międzynarodowe • rząd RP na emigracji • Ukraińska Republika Ludowa • URL • rząd RP na uchodźstwie State Centre of the Ukrainian People’s Republic in exile • SC UPR • Polish-Ukrainian border • international relations • Polish government in exile • Ukrainian People's Republic • UPR
Bibliografia
Centralnyj derżawnyj archiw wyszczych orhaniw włady ta uprawlinnia Ukrajiny (Centralne Archiwum Państwowe Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy), f. 5235, op. 1, spr. 147; f. 5235, op. 1, spr. 372; f. 5235, op. 1, spr. 1016.
Tretia sesija Ukrajinśkoji Nacionalnoji Rady (6–12 bereznia 1954 r.) [w:] Materijały i dokumenty. Na czużyni: Ukrajinśke informacijne biuro, b.m.w. 1954.
Ukrajinśkyj parłamentaryzm na emihraciji. Derżawnyj centr UNR: dokumenty i materiały, 1920–1922, uporiadnyk W. Jabłonśkyj, Kyjiw 2012.
„Biułeteń Ukrajinśkoho informacijnoho biuro”, 29 XI 1979.
Bohusławśkyj O., Presa miżwojennoji politycznoji emihraciji i borot’ba za nezałeżnist’ Ukrajiny: istorycznij szlach, doswid, dyskusji, Zaporiżżia 2008.
Bruski J., Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010.
Bruski J., Petlurowcy. Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie (1919–1924), Kraków 2000.
Darski J. [Targalski J.], Kronika ukraińska, „Kultura” 1987, nr 3.
Ekzylni uriady UNR i Riczypospołytoji Pol’śkoji pidpisały spil’nu Dekłaraciju, „Swoboda”, 7 XII 1979.
Jabłonśkyj W., Derżawnyj centr UNR w ekzyli: ideji, borot’ba, tradycija (1921–1992 roky), Kyjiw 2020.
Jabłonśkyj W., Dijalnist’ uriadu DC UNR w ekzyli w Lizi Nacij (1920-ti – poczatok 1930-ch rr.), „Wisnyk Czerkaśkoho Uniwersytetu” (serija „Istoryczni nauky”) 2020, nr 2.
Jabłonśkyj W., Ideja sobornosti w suspilno-politycznij dijalnosti derżawnoho centru UNR u 1920–1930 rr., „Jewropejśki istoryczni studiji” 2020, wyp. 17, http://eustudies.history.knu.ua/volume-17/https://doi.org/10.17721/2524-048X.2020.17
Kolańczuk A., Żołnierze armii Ukraińskiej Republiki Ludowej internowani w Polsce (1920– 1924) [w:] Polska i Ukraina. Sojusz 1920 roku i jego następstwa, red. Z. Karpus, W. Rezmer, E. Wiszka, Toruń 1997.
Komar W., Koncepcija prometejizmu w polityci Polszczi (1921–1939 rr.), Iwano-Frankiwśk 2011.
Krajut’ ukrajinśki zemli, „Swoboda”, 26 V 1951.
Krupyna W., Radiańsko-polśkyj obmin terytorijamy, https://www.jnsm.com.ua/h/0215T/
Moskwa i Warszawa znowu torhujut’ ukrajinśkymy zemlamy, „Swoboda”, 24 V 1951. Nemyron N., Zmina kordoniw Ukrajiny i Polszczi, „Swoboda”, 9 VI 1951.
Piskun W., Politycznyj wybir ukrajinśkoji emihraciji (20-ti roky XX stolittia): monohrafija, Kyjiw 2006.
Pisuliński J., Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie w polskiej polityce zagranicznej po 1926 r., „Istorycznyj archiw. Naukowi studiji” 2010, wyp. 5.
Pisuliński J., Nie tylko Petlura. Kwestia ukraińska w polskiej polityce zagranicznej w latach 1918–1923, Toruń 2013.
Podrobyci moskowśko-polśkoji torhiwli ukrajinśkymy zemlamy, „Swoboda”, 12 VI 1951.
Potocki R., Ukraińskie wychodźstwo polityczne w Polsce (1920–1939), „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1996, t. 3.
Rudnyćkyj J., U desiatylittia ukrajinśko-polśkoji dekłaraciji, „Swoboda”, 14 XII 1989.
Sidak W.S., Wronśka T.W., Specsłużba derżawy bez terytoriji: liudy, podiji, fakty (Wijśkowa rozwidka ta kontrrozwidka DC UNR w ekzyli 1926–1936 rr.), Kyjiw 2003.
Sprawozdanie z działalności rządu RP, „Tydzień Polski”, 27 XII 1986.
Sribniak W.S., „Wijśkowa dijal’nist’ uriadu UNR w ekzyli (1921–1923 rr.)”, praca doktorska obroniona na Kijowskim Uniwersytecie Narodowym im. Tarasa Szewczenki, Kyjiw 1995.
Stanowisko Rządu RP na Uchodźstwie w sprawie polskich Ziem Wschodnich, „Tydzień Polski”, 19 V 1990.
Troszczynśkyj W., Miżwojenna ukrajinśka emihracija w Jewropi jak istoryczne i social’no-polityczne jawyszcze, red. W. Jewtuch, Kyjiw 1944.
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2004.
Wiszka E., Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920–1939, Toruń 2000.
Inne teksty tego samego autora
- Maryna Palijenko, Ihor Sribnyak, Andrij Rukkas, Krystyna Marczyk, Major Wojska Polskiego, pułkownik Armii URL Sergiusz Nahnybida (1898–1987): karty biografii , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 15 (2022)
