Język Polski
English
Kwestia uregulowania relacji polsko-ukraińskich w polityce Centrum Państwowego URL na wychodźstwie w latach 1948–1990
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 15 (2022), strony: 229–244
Data publikacji: 2022-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN221511
PDF
Abstrakt
Po 1945 r. sytuacja władz emigracyjnych Polski i Ukrainy uległa kardynalnej zmianie. Rząd RP w Londynie stracił poparcie wczorajszych sojuszników, którzy zgodzili się na stalinowskie propozycje dotyczące stref wpływów w Europie. Natomiast rządowi URL na wychodźstwie udało się przekonać ukraińskie siły polityczne o konieczności zjednoczenia się na fundamencie Centrum Państwowego URL na emigracji. Głównym problemem dwustronnych stosunków między tymi rządami była kwestia granicy między Polską a Ukraińską SRS, która została ustanowiona po II wojnie światowej przez zwycięskie kraje. Zagadnienie to przez długi czas uniemożliwiało na- wiązanie oficjalnych i sojuszniczych stosunków. Sytuacja zmieniła się po podpisaniu dwustronnego porozumienia między rządami emigracyjnymi w latach siedemdziesiątych. Osiągnięty kompromis był jednym z czynników budowania dobrosąsiedzkich stosunków między obydwoma krajami po przywróceniu niepodległości Ukrainy w 1991 r.
Słowa kluczowe
Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie • CP URL • granica polsko-ukraińska • stosunki międzynarodowe • rząd RP na emigracji • Ukraińska Republika Ludowa • URL • rząd RP na uchodźstwie State Centre of the Ukrainian People’s Republic in exile • SC UPR • Polish-Ukrainian border • international relations • Polish government in exile • Ukrainian People's Republic • UPR
Bibliografia
„Biułeteń Ukrajinśkoho informacijnoho biuro”, 29 XI 1979.
Bohusławśkyj O., Presa miżwojennoji politycznoji emihraciji i borot’ba za nezałeżnist’ Ukrajiny: istorycznij szlach, doswid, dyskusji, Zaporiżżia 2008.
Bruski J., Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010.
Bruski J., Petlurowcy. Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie (1919–1924), Kraków 2000.
Centralnyj derżawnyj archiw wyszczych orhaniw włady ta uprawlinnia Ukrajiny (Centralne Archiwum Państwowe Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy): f. 5235, op. 1, spr. 147; f. 5235, op. 1, spr. 372; f. 5235, op. 1, spr. 1016.
Darski J. [Targalski J.], Kronika ukraińska, „Kultura” 1987, nr 3.
Ekzylni uriady UNR i Riczypospołytoji Pol’śkoji pidpisały spil’nu Dekłaraciju, „Swoboda”, 7 XII 1979.
Jabłonśkyj W., Derżawnyj centr UNR w ekzyli: ideji, borot’ba, tradycija (1921–1992 roky), Kyjiw 2020.
Jabłonśkyj W., Dijalnist’ uriadu DC UNR w ekzyli w Lizi Nacij (1920-ti – poczatok 1930-ch rr.), „Wisnyk Czerkaśkoho Uniwersytetu” (serija „Istoryczni nauky”) 2020, nr 2.
Jabłonśkyj W., Ideja sobornosti w suspilno-politycznij dijalnosti derżawnoho centru UNR u 1920–1930 rr., „Jewropejśki istoryczni studiji” 2020, wyp. 17, http://eustudies.history.knu.ua/volume-17/https://doi.org/10.17721/2524-048X.2020.17 (dostęp 10 XI 2022 r.).
Kolańczuk A., Żołnierze armii Ukraińskiej Republiki Ludowej internowani w Polsce (1920–1924) [w:] Polska i Ukraina. Sojusz 1920 roku i jego następstwa, red. Z. Karpus, W. Rezmer, E. Wiszka, Toruń 1997.
Komar W., Koncepcija prometejizmu w polityci Polszczi (1921–1939 rr.), Iwano-Frankiwśk 2011.
Krajut’ ukrajinśki zemli, „Swoboda”, 26 V 1951.
Krupyna W., Radiańsko-polśkyj obmin terytorijamy, https://www.jnsm.com.ua/h/0215T/ (dostęp 10 XI 2022 r.).
Moskwa i Warszawa znowu torhujut’ ukrajinśkymy zemlamy, „Swoboda”, 24 V 1951.
Nemyron N., Zmina kordoniw Ukrajiny i Polszczi, „Swoboda”, 9 VI 1951.
Piskun W., Politycznyj wybir ukrajinśkoji emihraciji (20-ti roky XX stolittia): monohrafija, Kyjiw 2006.
Pisuliński J., Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie w polskiej polityce zagranicznej po 1926 r., „Istorycznyj archiw. Naukowi studiji” 2010, wyp. 5.
Pisuliński J., Nie tylko Petlura. Kwestia ukraińska w polskiej polityce zagranicznej w latach 1918–1923, Toruń 2013.
Podrobyci moskowśko-polśkoji torhiwli ukrajinśkymy zemlamy, „Swoboda”, 12 VI 1951.
Potocki R., Ukraińskie wychodźstwo polityczne w Polsce (1920–1939), „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1996, t. 3.
Rudnyćkyj J., U desiatylittia ukrajinśko-polśkoji dekłaraciji, „Swoboda”, 14 XII 1989.
Sidak W.S., Wronśka T.W., Specsłużba derżawy bez terytoriji: liudy, podiji, fakty (Wijśkowa rozwidka ta kontrrozwidka DC UNR w ekzyli 1926–1936 rr.), Kyjiw 2003.
Sprawozdanie z działalności rządu RP, „Tydzień Polski”, 27 XII 1986.
Sribniak W.S., „Wijśkowa dijal’nist’ uriadu UNR w ekzyli (1921–1923 rr.)”, praca doktorska obroniona na Kijowskim Uniwersytecie Narodowym im. Tarasa Szewczenki, Kyjiw 1995.
Stanowisko Rządu RP na Uchodźstwie w sprawie polskich Ziem Wschodnich, „Tydzień Polski”, 19 V 1990.
Tretia sesija Ukrajinśkoji Nacionalnoji Rady (6–12 bereznia 1954 r.) [w:] Materijały i dokumenty. Na czużyni: Ukrajinśke informacijne biuro, b.m.w. 1954.
Troszczynśkyj W., Miżwojenna ukrajinśka emihracija w Jewropi jak istoryczne i social’no-polityczne jawyszcze, red. W. Jewtuch, Kyjiw 1944.
Ukrajinśkyj parłamentaryzm na emihraciji. Derżawnyj centr UNR: dokumenty i materiały, 1920–1922, uporiadnyk W. Jabłonśkyj, Kyjiw 2012.
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2004.
Wiszka E., Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920–1939, Toruń 2000.
