Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Białoruska Komisja Wojskowa: powstanie i działalność (1919-1921)
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 38 Nr 2 (2021), strony: 137-152
Data publikacji: 2021-12-30
https://doi.org/10.48261/pis213809
PDF
Abstrakt
Jednym z głównych terenów walk między odrodzonym państwem polskim a Rosją bolszewicką były tereny Białorusi. W latach 1919–1920 przez te ziemie kilkakrotnie przetoczył się front wojenny. Stosunek Białorusinów do walczących stron był zróżnicowany. Przynajmniej część społeczności białoruskiej opowiedziała się po stronie Polski. W październiku 1919 r. grupa współpracujących z Polską działaczy białoruskich uzyskała zgodę Józefa Piłsudskiego na formowanie białoruskich oddziałów wojskowych w składzie WP. Organizacją odpowiedzialną za formowanie jednostek białoruskich była Białoruska Komisja Wojskowa (BKW). Białorusini byli pierwszymi sojusznikami Polski w wojnie z Rosją bolszewicką. Współpraca polsko-białoruska w zakresie tworzenia oddziałów białoruskich napotykała liczne trudności i w konsekwencji nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. W obliczu ofensywy Armii Czerwonej latem 1920 r. BKW została ewakuowana do Łodzi, gdzie kontynuowała swą działalność do początku 1921 r. Traktat pokojowy w Rydze (marzec 1921 r.) ostatecznie przesądził o likwidacji BKW i jednostek białoruskich w składzie Wojska Polskiego.
Bibliografia
Błaszczak T., Białorusini w Republice Litewskiej 1918-1940, Białystok 2017.
Czarniakiewicz A., Czuży siarod czużych. Pawieł Aliaksiuk i biełaruskija „pałanafiły”, Mińsk 2017.
Czarniakiewicz A., Naradźennie biełaruskaj Harodni: Z historyi nacyjanalnaha ruchu 1909-1939 hadou, Mińsk 2015.
Gierowska-Kołłaur J., Białoruska Komisja Wojskowa w świetle materiałów przechowywanych w Fondzie Troefijnym w Moskwie , „Nowy Prometeusz” 2018, nr 11, s. 129-242.
Gomółka K., Między Polską a Rosją. Białoruś w koncepcjach polskich ugrupowań politycznych 1918-1922, Warszawa 1994.
Gomółka K., Polskie ugrupowania polityczne wobec kwestii białoruskiej 1918-1922, Warszawa 1989.
Grzybowski J., Białorusini w polskich regularnych formacjach wojskowych w latach 1918-1945, Warszawa 2007.
Karpus Z., Białoruskie formacje wojskowe w Polsce w latach 1919-1921 [w:] Pomorze - Polska - Europa. Studia i materiały z dziejów XIX-XX wieku, Toruń 1995.
Karpus Z., Wschodni sojusznicy Polski w wojnie 1920 roku. Oddziały wojskowe ukraińskie, rosyjskie, kozackie і białoruskie w Polsce w latach 1919-1920, Toruń 1999.
Krótki zarys kwestii białoruskiej, Warszawa 1928.
Lewandowski L., Federalizm. Litwa i Białoruś w polityce obozu belwederskiego (XI 1918 - IV 1920), Warszawa 1962.
Łatyszonek O., Białoruskie formacje wojskowe 1917-1923, Białystok 1995.
Łaźko R., Sproby zakluczennia biełaruska-polskaha sajuza u 1919 h., „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2001, z. 15.
Michaluk D., Białoruska Republika Ludowa 1918-1920. U podstaw białoruskiej państwowości, Toruń 2010.
Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2001.
Padarunak biełaruskamu żaŭnieru, reprint: Mińsk 1992.
Słucki zbrojny czyn 1920 h. u dakumentach i uspaminach, red. A. Hieś, U. Lachouski, U. Michniuk, Mińsk 2006.
Węzeł polsko-białoruski 1918-1921. Dokumenty i materiały, red. W. Materski, Warszawa 2018.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Jerzy Grzybowski, Komunistyczny aparat bezpieczeństwa w Polsce wobec mniejszości białoruskiej w kraju i Białorusinów antykomunistów na Zachodzie (w latach czterdziestych, pięćdziesiątych i sześćdziesiątych) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 17 Nr 1 (2011)
- Jerzy Grzybowski, Powojenne losy żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po powrocie na Białoruś , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 11 Nr 1 (2007)
- Jerzy Grzybowski, Białorusini wśród uchodźców polskich na Środkowym Wschodzie i w Afryce Wschodniej w latach II wojny światowej , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 8 Nr 2 (2005)
