Język Polski
English
Edycja dokumentów sądowych dotyczących spraw funkcjonariuszy NKWD skazanych za nadużycia w okresie Wielkiego Terroru – kulisy i wnioski
Serhii Kokin
https://orcid.org/0000-0002-2194-7952
Instytut Historii Ukrainy Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 17 (2024), strony: 93-108
Data publikacji: 2024-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN241706
PDF
Abstrakt
W latach 2014‒2022 międzynarodowy zespół historyków realizował projekt naukowy i wydawniczy „Czekiści na ławie oskarżonych. Echa Wielkiego Terroru”. Po raz pierwszy w historiografii zbadano kwestie związane z pociągnięciem funkcjonariuszy NKWD USRS – wykonawców masowych represji politycznych w okresie Wielkiego Terroru 1937‒1938 – do odpowiedzialności karnej pod zarzutem naruszenia praworządności socjalistycznej. Efektem przedsięwzięcia była trzytomowa edycja źródeł zatytułowana Widłunnia Wełykoho teroru. Zbirnyk dokumentiw u trioch tomach [Echa Wielkiego Terroru. Zbiór dokumentów w trzech tomach]. Największy pod względem objętości tom drugi zawiera dokumenty sądowe z lat 1939‒1943 dotyczące odpowiedzialności karnej funkcjonariuszy naruszających praworządność socjalistyczną. Opublikowane studia naukowe i materiały archiwalne pozwalają ustalić metody i wykonawców masowego terroru w USRS w latach 1937‒1938, rodzaje dokonanych przez nich czynów, okoliczności zakwalifikowania niektórych sprawców do kategorii „łamiących praworządność socjalistyczną” oraz charakter i skutki czystki przeprowadzonej w aparacie centralnym i organach obwodowych NKWD USRS.
Bibliografia
Czekisty na skamie podsudimych. Sbornik statiej, redakcyonnaja kollegija W. Birczak et al., sostawitieli M. Junge, L. Viola, J. Rossman, Moskwa 2017.
Echo Bolszogo tierrora. Sbornik dokumientow w trioch tomach, riedakcyonnaja kollegija W. Birczak et al., t. 1: Partijnyje sobranija i opieratiwnyje sowieszczanija sotrudnikow Uprawlenij NKWD USSR (nojabr’ 1938 – nojabr’ 1939 gg.), sostawitieli W. Wasilew, L. Viola, R. Podkur, Moskwa 2017.
Echo Bolszogo tierrora. Sbornik dokumientow w trioch tomach, riedakcyonnaja kollegija W. Birczak et al., t. 2: Dokumienty iz archiwnych ugołownych dieł na sotrudnikow organow NKWD USSR, osużdionnych za naruszenija socyalisticzeskoj zakonnosti (oktiabr’ 1938 g. – ijun’ 1943 g.), kn. 1: NKWD Mołdawskoj ASSR, Dorożno-transportnyj otdieł GUGB NKWD Siewiero-Donieckoj żeleznoj dorogi, UNKWD po Żytomierskoj obłasti i UNKWD po Odiesskoj obłasti, sostawitieli S. Kokin, J. Rossman, Moskwa 2018; kn. 2: UNKWD po Kijewskoj obłasti, UNKWD po Nikołajewskoj obłasti, UNKWD po Winnickoj obłasti, UNKWD po Char’kowskoj obłasti i UNKWD po Woroszyłowgradskoj obłasti, sostawitieli S. Kokin, J. Rossman, Moskwa 2019; kn. 3: UNKWD po Dniepropietrowskoj obłasti, UNKWD po Połtawskoj obłasti, osobyje organy NKWD, centralnyj apparat NKWD USSR, wstupitielnaja stat’ja, sostawlenije S. Kokin, Moskwa 2021.
Echo Bolszowo tierrora. Sbornik dokumientow w trioch tomach, riedakcyonnaja kollegija W. Birczak et al., t. 3: Czekisty Stalina w tiskach „socyalisticzieskoj zakonnosti”. Ego-dokumienty 1938–1941 gg., sostawitieli A. Sawin, A. Tieplakow, M. Junge, Moskwa 2018.
Laboratories of Terror: The Final Act of Stalin’s Great Purge in Soviet Ukraine, ed. L. Viola, M. Junge, New York [2023].
Ukrajina w dobu „Wełykoho teroru”, 1936–1938, red. J. Szapował, G. Kuromija (spiwhołowy) et al., awtory-uporiadnyky S. Bohunow et al., Kyjiw 2009.
Widłunnia Wełykoho teroru. Zbirnyk dokumentiw u trioch tomach, redakcijna kolehija W. Birczak, H. Boriak, W. Wasylew et al., t. 1: Partijni zbory ta operatywni narady spiwrobitnykiw uprawlin’ NKWS URSR (łystopad 1938 – łystopad 1939 rr.), awtory-układaczi W. Wasylew, L. Viola, R. Podkur, Kyjiw 2017.
Widłunnia Wełykoho teroru. Zbirnyk dokumentiw u trioch tomach, redakcijna kolehija W. Birczak, H. Boriak, W. Wasylew, et al., t. 2: Dokumenty z archiwnych kryminalnych spraw na spiwrobitnykiw orhaniw NKWS URSR, zasudżenych za poruszennia socialistycznoji zakonnosti (żowten’ 1938 – czerwen’ 1943 rr.), kn. 1: NKWS Mołdaws’koji ARSR, Dorożnio-transportnyj widdił HUDB NKWS Piwniczno-Donec’koji zaliznyci, UNKWS po Żytomyrs’kij obłasti ta UNKWS po Odes’kij obłasti, awtory-uporiadnyky S. Kokin, J. Rossman, Kyjiw 2018; kn. 2: UNKWS po Kyjiws’kij obłasti, UNKWS po Mykołajiws’kij obłasti, UNKWS po Winnyc’kij obłasti, UNKWS po Charkiws’kij obłasti i UNKWS po Woroszyłowhrads’kij obłasti, awtory-uporiadnyky S. Kokin, J. Rossman, Kyjiw 2019; kn. 3: UNKWS po Dnipropetrows’kij obłasti, UNKWS po Połtaws’kij obłasti, osobływi orhany NKWS, centralnyj aparat NKWS URSR, peredmowa, uporiadkuwannia S. Kokin, Kyjiw 2022.
Widłunnia Wełykoho teroru. Zbirnyk dokumentiw u trioch tomach, redakcijna kolehija W. Birczak, H. Boriak, W. Wasylew, et al., t. 3: Czekisty Stalina w łeszczatach „socialistycznoji zakonnosti”. Ego-dokumenty 1938–1941 rr., widpowidalni redaktory W. Wasylew, R. Podkur, L. Viola, układaczi A. Sawin, O. Teplakow, M. Junge, Kyjiw 2019.
„Z archiwiw WUCzK-GPU-NKWD-KGB. Naukowyj i dokumentalnyj żurnał” 2015, nr 1 i 2.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
